Σκέψεις με αφορμή την εκδήλωση «Η Ευρώπη στον 21ο αιώνα. Κρίση – προσφυγικό – ακροδεξιά» των εκδόσεων Αλεξάνδρεια.
Γράφουν οι: Δημήτρης Κούλαλης, Αριάδνη Πολυχρονίου
Η Ευρώπη στον 21ο αιώνα, η τρέχουσα πολυεπίπεδη κρίση, η βαθιά πληγή του προσφυγικού και η ανησυχητική άνοδος της άκρας Δεξιάς- τέσσερις άξονες των οποίων η συνάρτηση συνθέτει σε μεγάλο βαθμό την κατακερματισμένη εικόνα της σημερινής ευρωπαϊκής και εγχωρίας πραγματικότητας. Με κεντρικούς ομιλητές τον Sir Richard Evans, καθηγητή ιστορίας και πρόεδρο του Wolfson College του πανεπιστημίου του Cambridge, και τον δημοσιογράφο και μελετητή Δημήτρη Ψαρρά, συγγραφέα της πολύκροτης «Μαύρης Βίβλου της Χρυσής Αυγής», οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια πραγματοποίησαν πριν λίγες μέρες στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης μια εκδήλωση με τίτλο «Η Ευρώπη στον 21ο αιώνα. Κρίση – προσφυγικό – ακροδεξιά» και συντονιστή τον καθηγητή συνταγματικού δικαίου κ. Νίκο Αλιβιζάτο.
Θέτοντας στο επίκεντρο της εισήγησης του τη συγκριτική επισκόπηση των αιτιών ανάδειξης του τρίτου Ράιχ στην δεκαετία του 1930 και των σύγχρονων πηγών ενίσχυσης νεοναζιστικών μορφωμάτων, ο καθηγητής Evans προχώρησε στην ανάλυση του ιστορικού πλαισίου και του οικονομικού και πολιτικού υπόβαθρου του τότε και του σήμερα, καταλήγοντας στις αποφασιστικά διαφορετικές επικρατούσες συνθήκες μεταξύ των δυο φαινομένων. Ο Δημήτρης Ψαρράς, υπογράμμισε μεταξύ άλλων, στην πλέον διαφωτιστική ομιλία του πως, η άνοδος της ακροδεξιάς δεν αποτέλεσε γέννημα της δημοσιονομικής κρίσης και των αυξημένων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών- η φασιστική πτέρυγα της ελληνικής κοινωνίας, υπήρχε ανέκαθεν στη κοινωνία, και οι αναφερόμενες αιτίες της προσέδωσαν μονάχα την απαιτούμενη ώθηση για την εξωστρεφή της ανάδειξη.Τονίζοντας, την ζωτικής σημασίας ανάγκη συνειδητοποίησης της έξαρσης του φαινομένου της Χρυσής Αυγής, ο κύριος Αλιβιζάτος προέβη, μεταξύ άλλων, στην κάτωθι παρατήρηση αναφορικά με τα μέσα αντιμετώπισης της. Πιο αποτελεσματική από την -συνταγματικά αμφίβολη- απαγόρευση του Κόμματος, ήταν η αντιμετώπιση της νεοναζιστικής οργάνωσης με τα υφιστάμενα μέσα του ποινικού κώδικα καθώς και η αποδυνάμωση της, ως προς την εύρεση οικονομικών πόρων, κάτι που δεν θα είχε επιτευχθεί με την «ιδιωνυμοποίηση» των εγκλημάτων της.
Με αφορμή την παρούσα συζήτηση και τις παρατηρήσεις των τριών ομιλητών, γεννώνται μια σειρά από σκέψεις αναφορικά με τη θέαση του ευρωσκεπτικισμού ως συγκοινωνούντος δοχείου της άκρας Δεξιάς. Η πρόταξη της ΕΕ και των ιδεωδών της- ή ακόμη και της ΕΕ και της παρέκκλισης από τα ιδεώδη της- ως ανάχωμα στην άκρα Δεξιά και μοναδικό μέσο εμπέδωσης των δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οδηγεί σε μια σφαλερή αντίληψη που παραγνωρίζει αφενός τις παθογένειες της Ένωσης και το δημοκρατικό έλλειμμα που η ίδια προκαλεί, και αφετέρου προσδίδει στην κάθε άρθρωση αντιευρωπαικού ή δικαιότερα ευρωεπιφυλακτικού λόγου το αρνητικό πρόσημο του εθνικισμού, του μισαλλόδοξου λόγου και του φόβου για το διαφορετικό «άλλο». Η καταγγελία των ελλειμματικών αστικών ευρωπαϊκών δημοκρατιών, δεν αποτελεί μια θέσφατη ριζοσπαστικοποίηση του πολιτικού λόγου, η οποία στρέφεται κατά της «ενωμένης Ευρώπης», αλλά μια έμπρακτη δυσαρέσκεια- μομφή κατά του ευρωενωσιακού κατεστημένου. Για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Όσκαρ Ουάιλντ –κάπως παραφρασμένα-, «ο ευρωσκεπτικισμός, αποτελεί το ήμισυ της πίστης», πίστης σε μια καλύτερη Ευρώπη, αυτή των λαών, όπως την είχε οραματιστεί ο Καμύ.Αποτελεί φενάκη, η έντεχνη εθελοτυφλία των αξιωματούχων της Ε.Ε και η συνεχής –χοντροκομμένη-προπαγάνδα τους περί του αντιθέτου.
«Νομίζω ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι Ευρωπαίοι πολίτες αποστασιοποιούνται από το όραμα της Ευρώπης μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι παρεμβαίνουμε σε πάρα πολλούς τομείς της προσωπικής τους ζωής», απάντησε πρόσφατα σε ερώτηση του Βρετανού συντηρητικού βουλευτή Νάιτζελ Έβανς για το πώς σχεδιάζει να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Ενώ, σε συνεδρία του κοινοβουλίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, πρόσθεσε:«Ήταν λάθος που κάναμε υπερβάσεις υπερβολικά στην καθημερινότητα των συμπολιτών μας».
«Η αίσθηση ότι, έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη. Ως αυτονομία, ορίζεται η ικανότητα ελέγχου από το άτομο, των δραστηριοτήτων του και την έγκριση των αξιών που βρίσκονται πίσω απ’ αυτές».* Τι απ’ αυτά, ισχύει στην Ευρω- αποικιακή Ένωση του 2016; «Οι πολίτες της Ευρώπης, στην πλειονότητά τους, δεν έχουν απολύτως κανέναν έλεγχο πάνω στις κρίσιμες αποφάσεις που λαμβάνουν οι πολιτικοί τους, μερικές από τις οποίες θα δεσμεύσουν και τις επόμενες γενιές». Ο λαός «πιστεύει ότι είναι ελεύθερος –ουσιαστικά όμως- είναι ελεύθερος μόνο κατά τη διάρκεια της εκλογής των ‘’αντιπροσώπων του (Ρουσσώ). Δείτε λίγο την γενική εικόνα: Οι Έλληνες προσπαθούν να βάλουν τέρμα σε ένα πρόγραμμα λιτότητας που δεν επέλεξαν – εδώ βέβαια, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι, ειδικά στις τελευταίες εκλογές, ξέραμε τι σημαίνει η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, μπορούμε να ανταπαντήσουμε πως: «γνωρίζουμε ότι, καταψηφίζοντας ένα κόμμα ή έναν πολιτικό, προκειμένου να αναλάβει κάποιος άλλος, δεν λύνονται τα προβλήματά μας (…) αν το έργο είναι κακό, η αντικατάσταση των ηθοποιών δεν θα το κάνει καλύτερο», διαλέγουμε το μικρότερο κακό· η παιδεία μας, της οποίας το έργο και το στόχο ανέδειξε τόσο ο Μαρξ στην «Κριτική του προγράμματος της Γκότα», όσο και ο Αλτουσέρστους «Ιδεολογικούς Μηχανισμούς του Κράτους», δεν μας επιτρέπει να δούμε πως η «δημοκρατία» και οι ταγοί της –τα ΜΜΕ- μας δεν είναι τίποτα άλλο, απ’ αυτό που έλεγε ο Τσόμσκυ : μια «‘’φάμπρικα’’ – λοιμοκαθαρτήριο της διαπλοκής, ένας μηχανισμός ελέγχου της σκέψης , στην υπηρεσία του κράτους και των μεγάλων εταιρειών»**.
Δείτε ακόμη, τη Βρετανία. Οι Βρετανοί ουδέποτε επέλεξαν να κοινοποιήσουν τα προσωπικά τους δεδομένα και τις διαδικτυακές συνομιλίες τους, όμως η κυβέρνηση τους συνεπικούρησε τις μυστικές υπηρεσίες στη δημιουργία ενός οικουμενικού μηχανισμού παρακολούθησης, ο οποίος κατέγραφε κάθε διαδικτυακή δραστηριότητα. Στη Γαλλία, μετά και τα πρόσφατα τρομοκρατικά κτυπήματα, απαγορεύονται οι διαδηλώσεις (!), ενώ στο όνομά του γαλλικού λαού, οι άδικοι πόλεμοι, ο ξεριζωμός ολόκληρων οικογενειών από τις πατρογονικές εστίες τους, βαφτίζονται εκδημοκρατισμός και πόλεμος κατά της τρομοκρατίας. Μιλούν για δημοκρατία, ποιοι, αυτοί που «αν υπάρξει- ποτέ- πραγματική δημοκρατία, θα είναι από τους πρώτους, αυτοί ή οι συνεχιστές τους, που θα την πολεμήσουν»***Το βασικό πρόβλημα, αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη είναι ότι «τα ιδιωτικά συμφέροντα έχουν γίνει πιο ισχυρά από τις κυβερνήσεις» ( Φρ. Ρούζβελτ), και οι πολιτικοί, ως μαριονέτες των ιδιωτών, νομοθετούν υπέρ τους χωρίς να λογοδοτούν πουθενά, δεν είναι υπόλογοι απέναντι στο σύνολο των πολιτών. Αυτοί που μας κυβερνούν δεν μας αντιπροσωπεύουν.
Έτσι, εκκολάπτεται το «αυγό του φιδιού». Η άκρα Δεξιά, ξέρει πολύ καλά να παίζει αυτό τα παιχνίδι. Με την στρατηγική του «ένας εχθρός για όλα», αυτό το αρραγές μέτωπο βίαιης πολιτικής αντιπαράθεσης, καταφέρνει να πείσει το οργισμένο της ακροατήριο, «δυναμώνοντας την ‘’πίστη’’ του και αυξάνοντας την μαχητικότητα του».****
Απέναντι στην εμμονή στην εθνική μονομέρεια καθώς και στην πλέον επικίνδυνη τάση ανάδειξης νεοναζιστικών μορφωμάτων στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, με εκπροσώπηση τους τόσο στα εθνικά κοινοβούλια όσο και στο ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο, όπως διαμορφώθηκε από τις ευρωεκλογές του 2014, προτάσσεται μια Ευρώπη του πλουραλισμού και του διαλόγου, μια Ευρώπη δημοκρατική και πολυφωνική, ανεκτική και ανθρωποκεντρική. Προσλαμβάνεται ,όμως, πράγματι η ΕΕ από τους πολίτες των κρατών-μελών της, ως εχέγγυο δημοκρατίας και διάδρασης, και το κυριότερο είναι στα αλήθεια η Ευρώπη του ακραιφνούς μονεταρισμού, των φιλελεύθερων κελευσμάτων και του άκρατου ατομοκεντρισμού, ένα επαρκές αντίβαρο δημοκρατίας απέναντι στην αναβίωση των αρνητών της; Η Aριστερά, συμπεριλαμβανομένης και της κομμουνιστικής, οφείλει να δώσει σε αυτό το σαθρά διαμορφωμένο δίπολο μία αισθητή και ηχηρή απάντηση. Ας μην γελιόμαστε, το δίπολο δεν είναι Αριστερά ή άκρα Δεξιά, το δίπολο είναι: Αριστερά ή νεοφιλελευθερισμός. Όπου υπήρξε ο δεύτερος, ιστορικά, δυνάμωσε η άκρα Δεξιά , τα παραδείγματα είναι πολλά. Υπάρχει μια νέα δυναμική στην Ευρώπη, κάτι που φάνηκε στο ιουλιανό δημοψήφισμα· όπως αναφέρει κι ο Μπαντιού, στην πρόσφατη ελεγεία του για το «ελληνικόζήτημα: «ο λαός ήταν έτοιμος για μια γνήσια πολιτική πράξη (..) το «ΟΧΙ» του Ιούλη ήταν μια ‘’αφύπνιση της Ιστορίας’’, μια νίκη απέναντι στο ψευδές δίπολο Δεξιάς- Κεντρο (αντι) –Αριστεράς». Αυτήν, λοιπόν, η δυναμική που διαμορφώθηκε τότε, ακόμη και αν το δίλλημα απεδείχθη «κάλπικο», οφείλει να επεκταθεί. Η Ευρώπη, όχι μόνο η Ελλάδα, έχει ανάγκη από μία εναλλακτική, μια εναλλακτική για τον ουμανισμό και την αξιοπρέπεια. Το στοίχημα έχει μεγάλη «γκανιότα», αξίζει ωστόσο να ποντάρουμε.
* ΜανουέλΑριάγκα, Για την επανεκκίνηση της δημοκρατίας», Αιώρα, 2015
** «Η Κατασκευή της Συναίνεσης: ο Νόαμ Τσόμσκι και τα Μίντια», 1992
*** https://atexnos.gr/agones-tahititas-me-ton-kampanelli/
**** Αδόλφος Χίτλερ, Ο Αγών μου