Από τον Abraham Gefuropoulos
«Ο ήχος μία πόρτας που κλείνει με δύναμη, απότομα κάνει την καρδιά μου να χοροπηδά σαλεμένη. Τρέμω στο άγγιγμα σου άγνωστε ξένε, στο ερεβώδες πάρκο. Ήθελες μονάχα να ρωτήσεις τί ώρα είναι, μα εμένα με κοψοχόλιασες. Τί είναι αυτό που περπατάει κάτω από το τραπέζι; Φωνάζω τον πατέρα μου να το περιποιηθεί, τι αδύναμη καρδιά, περιστεριού..Ο κύριος Γιάννης έπιασε τον κατάλογο, σήμερα βρήκε; Θα με εξετάσει, δεν θα του απαντήσω, θα γίνω ρεζίλι στην τάξη, στην Ουρανία.»
Φοβίες, φοβίες μικρές και ασήμαντες, φόβοι σκοτεινοί, καταπιεστικοί, που ζέχνουν. Ο άνθρωπος φαίνεται ότι βρίσκεται παγιδευμένος, με αόρατες αλυσίδες στην δίνη ενός ατελεύτητου ανεμοστρόβιλου συναισθημάτων, αρνητικής απόχρωσης, που τον απομυζεί, στραγγίζοντας πολλή από την πολύτιμη ψυχική του ενέργεια.
Η ιστορία του είδους μας, μας υπενθυμίζει διαρκώς και με κωμικοτραγικό τρόπο την ιδιαίτερη στα όρια της ‘παράνοιας’’, ιδιοτροπία μας. Η θεοποίηση των φυσικών φαινομένων, η ειδωλολατρία, η πίστη στον Θεό και την Εκκλησία, η Τέχνη και ο Πολιτισμός, δεν είναι παρά ευφάνταστες επινοήσεις του ανθρώπου, δημιουργικά τελετουργικά και μαγγανείες εξευμενισμού του εσωτερικού, άσπονδου φίλου μας, του Φόβου.
Ο Φόβος όμως είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας, δεν είναι αφηρημένη έννοια, ούτε βρίσκεται κάπου έξω στην Φύση, γενικά και αόριστα, αλλά είναι η ίδια η Ζωή, σε όλη την έκταση της. Εξελίχθηκε μαζί με εμάς, εκσυγχρονίστηκε, εγκαταλείποντας την πρώιμη παιδική φάση, περνώντας στην ενηλικίωση, συντροφεύοντας μας μέσα στο χρόνο.
Πράγματι, ο τρόμος της αστραπής, των αγνώστων στοιχειών και δεισιδαιμονιών, αντικαταστάθηκε από το χρήμα, την ανάγκη γρήγορου πλουτισμού και κοινωνικής ανέλιξης, των μικροβίων, των αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων και την απειλή της πυρηνικής συντέλειας του κόσμου.
Η αυτοκαταστροφική τάση πάντα ενυπήρχε σε κάποια γωνίτσα της καρδιάς μας, μα τελευταία έχει εκτροχιαστεί, όμως και εμείς οι ίδιοι, είμαστε μαμούνια, δεν καθόμαστε στα αυγά μας. Δρούμε, επινοούμε, ζούμε. Η Επιστήμη, η Φιλοσοφία, ο Αθλητισμός και ο Έρωτας και αντίθετα ο Ασκητισμός, ο Πόλεμος, ο Ρατσισμός είναι απότοκα αυτής της εσωτερικής μας ανάγκης για προστασία, για την ανακάλυψη του αληθινού νοήματος της ύπαρξης μας.
Ο Φόβος όμως δεν είναι πάντα μία απτή, χειροπιαστή κατάσταση. Μακάρι να ήταν γιατί θα ήταν ευκολότερα ιάσιμη. Αντιθέτως κατοικεί παρασιτικά, κάνοντας ‘’κολλητή’’ παρέα με το υποσυνείδητο μας, προκαλώντας δολιοφθορές, εμφυλιακού χαρακτήρα στο Εγώ μας. Μία οδυνηρή πραγματικότητα για δισεκατομμύρια πληγωμένες ψυχές που μοιάζουν να περιπλανιόνται αέναα και άσκοπα, κυνηγώντας αδιάλειπτα την ουρά τους.
Είναι αλήθεια τόσες πολλές αυτές οι φοβίες που μας δυναστεύουν ως άλλες εφιαλτικές Ερινύες; Ναι θα απαντούσαμε φυσιολογικά και δεν θα μας αδικούσαν. Φόβος για ακίνδυνα ζώα, για έντομα, για τον άγνωστο γείτονα μας, για τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, για τον θάνατο, τρόμος μπροστά στην ενδεχόμενη ήττα της αγαπημένης μας ομάδας, στην ματαίωση της πολυαναμενόμενης συναυλίας .Φανταστείτε ότι δεν υπάρχει τίποτα εντός της αντιληπτικής μας ικανότητας, που να μην μπορεί να πάρει τις διαστάσεις του Μαύρου Απειλητικού.
Ωστόσο ο στρατός από τις αράχνες είναι μονάχα ένας αντικατοπτρισμός μίας μικρότερης ομάδας βασικών θα λέγαμε φόβων που προκαλούν και τους υπόλοιπους. Συνυφασμένοι με τις μύχιες ανησυχίες της ψυχής μας, φαινομενικά αντίθετοι μεταξύ τους, αλλά ουσιαστικά αλληλοεξαρτώμενοι.
Η Φυσική Τάξη, το Σύμπαν και οι Νόμοι που το διέπουν αποτελούν μία ενδιαφέρουσα θεώρηση στον προβληματισμό μας. Σύμφωνα με την συμπαντική αρχιτεκτονική, ο πλανήτης μας περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, γύρω από τον Ήλιο, ενώ η κεντρομόλος και η φυγόκεντρη δύναμη διατηρούν τον κόσμο μας σε κίνηση και τον αναγκάζουν σε συγκεκριμένη πορεία.
Αν επικρατούσε ανισορροπία και δεν ίσχυαν αυτά, όπως για παράδειγμα είτε η κεντρομόλος (η δύναμη εκείνη που έλκει τον κόσμο μας προς τα μέσα, στο κέντρο, σαν να θέλει να τον συγκρατήσει), είτε η φυγόκεντρη (η δύναμη που κατευθύνεται από το κέντρο προς τα έξω, τάση απομάκρυνσης και αποδέσμευσης), τότε θα διαταρασσόταν η αρμονία του συστήματος μας και η Γη θα έχανε τις ιδιότητες του πλανήτη όπως τον γνωρίζουμε, με αποτέλεσμα την επικράτηση του ‘’Χάους’’.
Αν ο Άνθρωπος και η Γη είναι μία ενιαία Ύπαρξη, τότε μέσα του ενυπάρχουν οι παραπάνω φαινομενικά αντίρροπες μα αδιαίρετες ‘’απαιτήσεις’’ που συγκρατούν την ψυχοσύνθεση του σε τάξη και αντίστοιχα η έλλειψη τους προκαλεί τις νευρώσεις του Φόβου.
Η ‘’περιστροφή γύρω από τον εαυτό’’ είναι η ανάγκη του ατόμου για εξατομίκευση, για την ανάπτυξη των προσωπικών του ιδιοτήτων. Θέτει τα όρια της μοναδικότητας που θα τον καταστήσουν απρόσβλητο από την μάζα. Στην περίπτωση όμως αυτή, η διαφοροποίηση από τους άλλους, ενεδρεύει ο φόβος της αποξένωσης, της ανασφάλειας και μοναξιάς. Η οικογένεια, η θρησκεία, το φύλο, η ηλικία, το επάγγελμα , είναι παράγοντες που βοηθούν στην ένταξη μας σε ορισμένες ομάδες, όπου νιώθουμε οικειότητα και ασφάλεια.
Η ‘’περιστροφή γύρω από τον Ήλιο’’ είναι η έμφυτη τάση μας για επικοινωνία με τον έξω κόσμο, η ανάγκη εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο μας, για να μοιραστούμε από κοινού τις χαρές και τις λύπες της ζωής. Η δοτικότητα και ο αλτρουισμός στη ζωή σημαίνουν παράλληλα την εγκατάλειψη πολλών πλευρών της προσωπικότητας μας και την ‘’εξάρτηση’’ από τους ‘’ξένους’’, όμως χωρίς την τόλμη της συνεργασίας, δεν θα ήμασταν παρά εγωιστικές ατομικότητες που δεν θα μπορούσαν να γευτούν την Ζωή στο υπέροχο εύρος της.
Όπως παρατηρούμε από το πρώτο ζεύγος των ‘’αντιθέσεων’’ ο Άνθρωπος ταλανίζεται από τον φόβο της αφομοίωσης (αφοσίωσης) στη μάζα και τον φόβο της αυτονομίας (απώλειας του Εγώ). Μπροστά στον προσωπικό του Γολγοθά δεν έχει παρά να αντιπαρατάξει την Ζωή και να ακολουθήσει το ένστικτο της Φύσης του, όντας κοινωνικό ον με την παράλληλη καλλιέργεια του εσωτερικού του κόσμου.
Η ‘’κεντρομόλος δύναμη’’ η βαρύτητα δηλαδή είναι η ανάγκη για σταθερότητα και διάρκεια. Υπολογίζουμε και οικοδομούμε το μέλλον σαν να ζούμε αιώνια και ο κόσμος συμφωνεί μαζί μας μένοντας αμετάβλητος. Η γνώση του θανάτου δεν μας φοβίζει καθώς έχουμε πίστη στα σχέδια μας. Με την ανάγκη να διαρκούμε, να πατάμε σε γερές, ακλόνητες βάσεις, κάνει την εμφάνιση του ο φόβος της παροδικότητας και της αβεβαιότητας.
Απεχθανόμαστε το άγνωστο και την αλλαγή, στεκούμενοι αντίθετα από την Ροή της Ζωής. Ωστόσο αν παραιτούμασταν από την διάρκεια, δεν θα πραγματοποιούσαμε τίποτα, μιας και κάθε δημιούργημα που συλλαμβάνουμε με την φαντασία μας, διαθέτει κάτι από αυτή τη σταθερότητα.
Η ‘’φυγόκεντρη δύναμη’’ είναι η τάση μας για αλλαγή. Αποδεχόμαστε το νέο και ότι αυτό φέρνει μαζί του, συμφωνούμε στις διαφοροποιήσεις και τις εξελίξεις. Αποποιούμαστε το οικείο και το συνηθισμένο, ζούμε σε μία διαρκή παροδικότητα . Χάρις σε τούτη την ακόρεστη επιθυμία για καινούριες εμπειρίες, κάνει την εμφάνιση του ο θάνατος ως μία αμετάβλητα οριστική κατάσταση , καθώς και ο φόβος στέρησης της ελευθερίας και περιορισμού των δυνατοτήτων μας.
Ωστόσο αυτή η δίψα για εξέλιξη, η τόλμη για ρηξικέλευθες αλλαγές, μας παρέχει τις δυνατότητες για βελτίωση των συνθηκών που ζούμε. Δεν μένουμε στάσιμοι, βαλτωμένοι, δεν μας ξεπερνά η ζωή χωρίς να την πάρουμε είδηση.
Έτσι το δεύτερο ζευγάρι των θεμελιωδών Φόβων μας είναι ο φόβος της αλλαγής (παροδικότητα, ανασφάλεια) και εκείνος της αναγκαιότητας που βιώνεται ως οριστικότητα (θάνατος) και απώλεια της ελεύθερης βούλησης.
Ζούμε μέσα σε μια διαρκή ανασφάλεια, το φόβο ότι δεν θα τα καταφέρουμε, ότι κάπου στο τέλος θα χύσουμε τη καρδάρα με το πολύτιμο γάλα και οι κόποι των ονείρων μας θα εξαφανιστούν στις Μαύρες Τρύπες της αδηφάγας και εχθρικής Ζωής. Αναλωνόμαστε, σπαταλώντας ενέργεια, στιγμές, ανθρώπους μη κατορθώνοντας να σπάσουμε το φράγμα του προσωπικού μας ‘’πύργου-φυλακή’’.
Εντωμεταξύ ο χρόνος κυλά, η κλεψύδρα αδειάζει και η Λήθη πλησιάζει..
Άγχος-φόβος, Φόβοι-Άγχη…
Μα, χαλαρώστε και απολαύστε ότι σας προσφέρεται. Και αν δεν ξέρετε πως και φοβάστε την αποτυχία, μη χολοσκάτε. Αναλογιστείτε ότι κάποιος άλλος μεγαλύτερος από εμάς, το Σύμπαν έχει απείρως περισσότερες σκοτούρες να αντιμετωπίσει.
Μπροστά στην διατήρηση της Τάξης και της Αρμονίας τί είναι οι Φόβοι μας, τίποτα, παρά χαλικάκια που τα διαλύει ο άνεμος. Έχοντας το Άπειρο κατά νου, ανοίγουν οι θύρες της συνειδητοποίησης και της αλλαγής…