Ο Γιάνης Βαρουφάκης μιλάει στο Νόστιμον Ήμαρ
Στην εκπομπή “Σου γυρίζει το μάτι”, με τους Κώστα Βλαχόπουλο, Θωμά Γιούργα, Χάρη Ζάβαλο, Δημήτρη Κούλαλη και Γιάννη Μπάκο
Ο βασικότερος λόγος που το ευρύ κοινό έμαθε το όνομα Γιάνης Βαρουφάκης ήταν η κρίση που έριξε την Ελλάδα σε μια ασταμάτητη δίνη. Ο ίδιος επιμένει πως θα προτιμούσε να παρέμενε γνωστός μόνο στους φοιτητές, στους συναδέλφους και στους φίλους του.
Είναι φανατικός σινεφίλ, λάτρης της Οκτωβριανής επανάστασης και αν θέλετε να σπάσετε κάποιο password του, δοκιμάστε οτιδήποτε μπορεί να περιλαμβάνει το 1917. Ο ίδιος αν πρέπει να χαρακτηριστεί κάτι είναι “Treky”, αφού παραμένει πρώτα απ’ όλα φανατικός θαυμαστής του Star Trek.
Η ομάδα του Νόστιμον Ήμαρ υποδέχτηκε τον Γιάνη Βαρουφάκη στις 16 Απριλίου στο στούντιο του Indieground Radio και έκανε μια απολαυστική συζήτηση μαζί του για περισσότερες από 2 ώρες.
Diem25 και το Μερα25
Το ΜέΡΑ25 πρεσβεύει το ελληνικό πατριωτικό μέτωπο των υπεύθυνα ανυπάκουων ευρωπαϊστών, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του πρώτου στην ιστορία δι-εθνικού πανευρωπαϊκού κινήματος για τον εκδημοκρατισμό της Ευρώπης και της κάθε χώρας μας ξεχωριστά – του DiEM25.
Δεν συμμετέχουμε σε όλες τις χώρες με τον ίδιο τρόπο, καθώς δεν ήταν εξαρχής το πλάνο μας να κατέβουμε στις εκλογές. Στόχος μας ήταν να κάνουμε διάλογο με κόμματα που μοιραζόμαστε κοινό όραμα και να τα στηρίξουμε στις εκλογές. Τότε συνειδητοποιήσαμε πως σε πολλές χώρες δεν υπήρχαν κόμματα για να συνεργαστούμε, αφού έμοιαζαν να ενδιαφέρονται μόνο για την αναπαραγωγή κάποιων διαδικασιών τους, οπότε σε κάποιες χώρες αποφασίσαμε πως πρέπει να κατέβουμε ως Diem25. Υπάρχουν χώρες όπως η Ελλάδα, η Γερμανία και το Βέλγιο που ιδρύσαμε δικά μας κόμματα. Σε άλλες χώρες όπως η Δανία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Πολωνία τοπικά κόμματα που βρίσκονται στο κοινοβούλιο έχουν προσχωρήσει στο Diem25 και βρισκόμαστε σε συνεχή εξέλιξη.
Στην Ιταλία δεν κατεβαίνουμε λόγω γραφειοκρατικών ιδιαιτεροτήτων στην διαδικασία ίδρυσης ενός κόμματος.
Γιατί στην Γερμανία
Η συμμετοχή μου στο ψηφοδέλτιο της Democratika Europa είναι καθαρά συμβολική, για να δείξουμε πως δεν υπάρχει σύγκρουση λαών, αλλά προοδευτικών προτάσεων και αυταρχισμού, που έχει πολλές μορφές. Τρόικα, IFD, Χρυσή Αυγή, ακόμα και Σύριζα.
Δεν θα μείνω στην Ευρωβουλή ακόμα κι αν με στείλουν οι Γερμανοί ψηφοφόροι αλλά θα παραιτηθώ για να ηγηθώ του ψηφοδελτίου του ΜέΡΑ25 στην Ελλάδα.
Προβληματισμοί Γερμανών ψηφοφόρων
Όπως κι εδώ έτσι και στην Γερμανία υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε αυτά που ρωτάνε οι δημοσιογράφοι και αυτά που ρωτάνε οι πολίτες και αυτό το χάος είναι ίδιον των καιρών μας, είναι χαρακτηριστικό της κρίσης στην οποία ζούμε. Οι δημοσιογράφοι με ρωτάνε ότι κι εδώ. Οι πολίτες με ρωτάνε, όμως, επί της ουσίας «Τι θα κάνουμε;»: για την μετανάστευση, για τους πρόσφυγες, για τα θέματα που δημιουργούν φυγόκεντρες δυνάμεις που ξεσκίζουν την ΕΕ, που την αποδομούν, αυτά είναι που ρωτάει ο κόσμος. Βέβαια κάποιοι θέλουν να υπερβούν την ανησυχία τους για την παρουσία μου εκεί και με ρωτάνε «πες μας πως δεν είσαι εδώ απλά για να προβοκάρεις κάποιους», κάτι που είναι εύλογη ερώτηση. Αλλά αυτό μου κάνει εντύπωση, το πόσο μεγάλο χάσμα υπάρχει ανάμεσα σε ΜΜΕ και κόσμο.
Παύση πληρωμών, σεισάχθεια και εθνικό νόμισμα
Έχω χάσει πάρα πολλούς φίλους στην αριστερά στην Ελλάδα αλλά και πέρα των ορίων αυτής, επειδή δεν μπαίνω στην διαδικασία αυτής της συζήτησης και ο λόγος είναι ο εξής: σεισάχθεια, κούρεμα χρέους δηλαδή, κάνεις όταν αποφασίσεις να βγεις σε εθνικό νόμισμα. Για να ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα, όπως αναγράφονται και στο μανιφέστο του ΜέΡΑ25, όπου ξεκαθαρίζουμε την θέση μας για το Ευρώ. Δεν έπρεπε να έχουμε μπει στο Ευρώ. `Προσωπικά μιλώντας και ως ακαδημαϊκός, την δεκαετία του ’90 έγραφα πύρινα άρθρα εναντίον της εισόδου μας στο Ευρώ και για να πάμε και πιο πίσω, την δεκαετία του ’70 συμμετείχα σε διαδηλώσεις ενάντιο της εισόδου της χώρας στην τότε ΕΟΚ. Θεωρώ πως είχα δίκιο, όπως είχαν δίκιο όλοι όσοι είχαν εναντιωθεί τότε, αρχικά στην ΕΟΚ και στην συνέχεια στην νομισματική ένωση. Αλλά επειδή ήμουν τότε εναντίον, αυτό δεν σημαίνει πως πιστεύω ότι σήμερα η λύση είναι να βγούμε από το Ευρώ. Είναι σαν αυτό που λέμε στα μαθηματικά, διαφορά δυναμικής και στατικής ανάλυσης, είναι άλλο να λες που θα ήθελα να είμαι και άλλο να λες πως αν ακολουθήσω αντίστροφη πορεία με αυτή που έκανα για να φτάσω εδώ, θα φτάσω εκεί που ήμουν. Εμείς αυτό που υποστηρίζουμε είναι πως μετά από τόσα χρόνια δεσίματος με το Ευρώ και την ενιαία αγορά της ΕΕ, το κόστος μια αποχώρησης θα είναι πολύ μεγάλο, αυτό όμως δεν σημαίνει πως θα πρέπει να λέμε σε όλα ναι όταν μας απειλούν για εκπαραθύρωση από την ΕΕ. Ο λόγος για τον οποίον με δαιμονοποιεί το κατεστημένο είναι πως από την μια δεν απείλησα ποτέ με Grexit, από την άλλη όμως δεν ήμουν διατεθειμένος να πάρω τη νέα γενιά των Ελλήνων και να την βάλω στο καλάθι των αχρήστων. Να τους πετάξουμε, δηλαδή, από την Ελλάδα μόνο και μόνο για να μην μας πετάξουν έξω από Ευρώ.
Εδώ υπάρχουν τρεις καταστάσεις, μια είναι η αναδιάρθρωση δημόσιου και ιδιωτικού χρέους που για μας στο ΜέΡΑ25 είναι το ιδανικό, όμως για άλλους όπως ο συνάδελφος κ. Λαπαβίτσας ή το ΚΚΕ δεν είναι το ιδανικό. Σε αυτό συμφωνεί και το μνημονιακό τόξο και δεν νομίζω πως ούτε ο Ευάγγελος Βενιζέλος θα διαφωνούσε με αυτό. Η διαφορά μας με το μνημονιακό τόξο, στο οποίο έχει ενταχθεί αναφανδόν και ο Σύριζα, αφορά τις άλλες δύο πιθανές καταστάσεις, το Grexit και η χρεοδουλοπαροικία, αυτό που ζούμε τώρα θα ζούμε, σύμφωνα με το μνημόνιο που υπέγραψε ο κ. Τσίπρας και ονόμασε «μεταμνημόνιο» με έναν Οργουελιανό τρόπο, μέχρι το 2040. Για μας στο ΜέΡΑ25, η χρεοδουλοπαροικία, η προοπτική ερημοποίησης της Ελλάδας, να χάσουμε δηλαδή κάθε νέο αυτής της χώρας για τα επόμενα 30-40 χρόνια μας φαίνεται χειρότερη απειλή από το Grexit. Δεν θεωρούμε πως το Grexit δεν θα έχει κόστος, όπως πιστεύουν οι σύντροφοι στη ΛΑΕ. Σαφώς και θα έχει μεγάλο κόστος, ύψους μέχρι και 10% του ΑΕΠ, που δεν είναι ευκαταφρόνητο. Αν συνυπολογίσουμε και το ύψος του ΑΕΠ που έχει ήδη χαθεί, ήμασταν στα 240εκ, πήγαμε στα 175εκ, τώρα είμαστε στα 180εκ. Εγώ θεωρώ πως μπορεί να πέφταμε και στα 155εκ με ένα Grexit. Όμως μέσα σε 18 μήνες θα φτάναμε πάλι στα 180εκ και σήμερα θα «πετάγαμε» με ένα 7%-8% μεγέθυνσης.
Οπότε, δεν δέχομαι ότι έπαιξα την χώρα στα ζάρια, ότι τζόγαρα, γιατί απλά δεν το έκανα. Όταν τζογάρεις, μπλοφάρεις και εγώ δεν έκρυψα τίποτα από την Τρόικα, ότι έλεγα το εννοούσα, δεν σκεφτόμουν κάτι άλλο κι ούτε φοβόμουν μην αντιληφθούν την στρατηγική μου. Τους έλεγα πως «αν μου ζητάτε να κόψω το ΕΚΑΣ, να θεσπίσω την προκαταβολή φόρου στους ελεύθερος επαγγελματίες, να δώσω το λιμάνι για φραγκοδίφραγκα και τον ΟΣΕ για ποσό μικρότερο από αυτό που θα έπιαναν οι ράγες αν τις πουλούσαμε για σκραπ, για να μη με πετάξετε από το Ευρώ, τότε πετάξτε με» και το εννοούσα.
Γενικά τώρα και Πανευρωπαϊκά, η Αριστερά έχει ορθώς θυμώσει με τον αυταρχισμό των Βρυξελλών, έχει θυμώσει με την κωλοτούμπα του Αλέξη Τσίπρα γιατί μην ξεχνάμε, όλη η Ευρωπαϊκή Αριστερά, μαζί κι εμείς, είχε βάλει όλα της τα αυγά στο καλάθι του κ. Τσίπρα. Μην ξεχνάμε πως το 2014 ήταν ο υποψήφιος όλων μας για την κομισιόν. Μετά από αυτήν την εξέλιξη πολλοί μέσα από την αριστερά και εύλογα, τάχθηκαν υπέρ της διάλυσης της ΕΕ (L-Exit), αφού δεν την ενδιαφέρουν οι λαοί παρά μόνον οι ολιγαρχίες.
Αυτό είναι κάτι με το οποίο διαφωνώ γιατί θεωρώ πως αν πατήσουμε σήμερα ένα κουμπί και διαλυθεί η ΕΕ, αύριο το πρωί θα δημιουργηθεί ένα νέο νόμισμα ανατολικά του Ρήνου και δυτικά των Άλπεων. Δηλαδή, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία, Αυστρία, Πολωνία, Σλοβακία, χώρες της Βαλτικής θα βρίσκονται στην ζώνη του νέου Μάρκου. Αυτό το νέο νόμισμα θα τιναχτεί στα ουράνια, καθώς όλη αυτή η περιοχή είναι μια άκρως πλεονασματική περιοχή όσον αφορά το εμπόριο. Ως αποτέλεσμα αυτού θα μιλάμε για εκτίναξη της ανεργίας, με τους σημερινούς εργαζόμενους φτωχούς να γίνονται άνεργοι φτωχοί. Ποιον θα ωφελήσει αυτό; Τον ναζισμό.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη θα έχουμε συνδυασμό πληθωρισμού και χαμηλών επενδύσεων, που σημαίνει και ελάχιστες θέσεις εργασίας. Ποιος θα ωφεληθεί και εκεί; Εμείς, οι αριστεροί και προοδευτικοί ή ο Σαλβίνι και οι φασίστες του;
Γι’ αυτό δεν μπορώ να ακολουθήσω την ιδέα περί εθνικών νομισμάτων, την ιδέα για διάλυση της ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος που με το Diem25 τρέχουμε ένα διεθνικό, πανευρωπαϊκό πρόγραμμα, γνωρίζοντας πως δεν θα πετύχουμε αλλά το οφείλουμε στους συμπολίτες μας που δεν θέλουν να είναι μόνοι τους απέναντι στις ολιγαρχίες. Οφείλουμε να είμαστε όλοι μαζί πανευρωπαϊκά απέναντι στον κίνδυνο των ναζί που έρχεται.
Παράλληλο σύστημα πληρωμών και Εκουαδόρ
Το παράλληλο σύστημα πληρωμών δεν το σκέφτηκα εγώ αλλά ο Ραφαέλ Κορέα στο Εκουαδόρ, όπου και εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία. Είναι πολύ σημαντικό μια γριά στο Εκουαδόρ να παίρνει στο κινητό της τηλέφωνο 100$ από τον γιό της που βρίσκεται στο Κίτο, χωρίς καμία προμήθεια σε κάποια κεντρική τράπεζα. Είναι μια μεγάλη τομή το σύστημα αυτό και δουλεύει με απλή τεχνολογία.
Την παρουσίαση του συστήματος παράλληλων πληρωμών την έκανα ένα βράδυ του Νοεμβρίου 2014 στο διαμέρισμα του Αλέξη Τσίπρα, παρουσία των Νίκου Παππά και Γιάννη Δραγασάκη (το βράδυ που μου έκαναν την πρόταση ανάληψης του υπουργείου οικονομικών σε περίπτωση εκλογικής νίκης του Σύριζα) και λιγότερο από τρεις μήνες μετά στο υπουργικό συμβούλιο. Το σύστημα αυτό είχε κριθεί ως αυτό που έπρεπε να κάνουμε σε περίπτωση που φτάναμε σε αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς.
Περί μνημονίου
Σε αντίθεση με αυτούς που μου ασκούν κριτική, εγώ το διάβασα το μνημόνιο. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως όταν κάποιος θέλει να σου κάνει κακό, θα γράψει 10 σελίδες όπου οι 7 είναι μια χαρά και οι υπόλοιπες 3 θα είναι τοξικές. Αυτό έγινε και με τους θεσμούς, δεν με ενδιέφεραν αυτά που αφορούσαν π.χ. το κτηματολόγιο αλλά το θέμα της λιτότητας, με την οποία ήμουν πλήρως αντίθετος. Ο διάβολος βρίσκεται στην λεπτομέρεια και αυτό το 30% του μνημονίου είναι που κάνει την Ελλάδα δουλοπαροικία.
Το κόστος Βαρουφάκη για την Ελληνική οικονομία
Κάθε υπουργός οικονομικών πρέπει να κρίνεται από 3 νούμερα: ΑΕΠ, χρέος και ταμειακά του κράτους.
Τα ταμειακά του κράτους όταν παρέδωσα ήταν ελαφρώς καλύτερα από όταν ανέλαβα. Το χρέος ήταν λίγο λιγότερο από αυτό που παρέλαβα και το ΑΕΠ ήταν το ίδιο.
Ο Βίζερ από τους Δελφούς δήλωσε πως «η περίοδος της διαπραγμάτευσης του πρώτου εξαμήνου του 2015 κόστισε τουλάχιστον €200δις», αυτή τη φορά προσέθεσε και το «τουλάχιστον», τα €200δις είναι το πάτωμα. Να θυμίσουμε το ιστορικό του κόστους της διαπραγμάτευσης: €86δις (Γιάννης Στουρνάρας), €100δις (Κλάους Ρέγκλινγκ), €200δις (Τόμας Βίζερ) και τουλάχιστον €200δις (ξανά Βίζερ).
Ο Βίζερ αιτιολόγησε το ποσό της ανόδου από τα €100δις του Ρεγκλινγκ στα €200δις ως απώλεια από το ΑΕΠ των ετών 2015, 16 και 17, την ίδια αιτιολόγηση που είχε δώσει κι ο Τόμας Ρέγκλινγκ στην δική του αναθεώρηση του Γιάννη Στουρνάρα (που ονόμασε το τρίτο μνημονιακό δάνειο ως “κόστος της διαπραγμάτευσης”) ανεβάζοντάς την στα €100δις, δηλαδή κατά €14δις αυξημένο. Άρα μεταξύ εκτίμησης Στουρνάρα και την τελευταία του Τόμας Βίζερ, το κόστος της διαπραγμάτευσης του πρώτου εξαμήνου ανέρχεται σε τουλάχιστον €114δις. Να σημειώσουμε πως 2014 το ΑΕΠ της χώρας έκλεισε στα €185δις. Άρα για να έκλεινε το 2017 με ΑΕΠ 185+114= €299δις. Σε ρυθμούς ανάπτυξης αυτό σημαίνει πως για το έτος 2015 θα έπρεπε να μεγεθυνόμασταν με 14%, το ίδιο το 2016 και 15% το 2017.
Τα capital controls σαφώς και είχαν κόστος για την Ελληνική οικονομία, θα πρέπει να δούμε όμως ποιοι τα έβαλαν. Από το 2013 είχα παρουσιάσει στον Αλέξη Τσίπρα τον τρόπο με τον οποίο θα έπρεπε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αν εκλεγόταν, τα capital controls, με αφορμή αυτά που βλέπαμε πως γινόντουσαν στην Κύπρο. Η λύση ήταν να απειλήσουμε σαν χώρα πως θα κουρέψουμε κι εμείς τα ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου, τα οποία έχει αγοράσει η Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα. Νομικά, ακόμα και 1€ να κουρεύαμε, ο Ντράγκι π.χ. δεν θα μπορούσε να αγοράσει Ιταλικά ομόλογα, άρα η Ιταλία θα έφευγε από το ευρώ και ως συνέπεια η Ευρωζώνη θα κατέρρεε. Αυτό ήταν που λέμε «Ισορροπία τρόμου».
Ως υπουργός οικονομικών, όταν συναντήθηκα τον Φεβρουάριο του 2015 με τον Μάριο Ντράγκι στην Φρανκφούρτη, ζήτησε να μου μιλήσει ιδιαιτέρως. Σε μια πολύ ιδιωτική συζήτηση που είχαμε, ο Ντράγκι μου είπε πως όταν μιλάμε για κούρεμα ομολόγων του κάνω τον βίο αβίωτο και του υποσχέθηκα πως δεν θα αναφερθώ ξανά αν μου υποσχεθεί με την σειρά του πως δεν θα κλείσει τις τράπεζες. Η απάντηση του ήταν πως δεν ήταν στο χέρι του γιατί πιέζεται από τους Γερμανούς αλλά θα προσπαθούσε να μην πάμε σε capital controls. Το διαπραγματευτικό χαρτί όμως του κουρέματος των ομολόγων χάθηκε όταν Δραγασάκης και Χουλιαράκης είπαν στον Ντράγκι «Μην ακούς τον Βαρουφάκη για τα ομόλογα, δεν θα τον αφήσουμε να το κάνει». Τις τράπεζες, λοιπόν, τις έκλεισαν Τσίπρας, Δραγασάκης και Χουλιαράκης.
Αυτό που έλεγα στο πολιτικό συμβούλιο ήταν πως αν μας κλείσουν τις τράπεζες δεν πρέπει να υπογράψουμε την πράξη νομοθετικού περιεχομένου και να τις αφήσουμε να κλείσουν μόνες τους κι εμείς ως κυβέρνηση να είμαστε κινηματικά έξω από τις τράπεζες μαζί με τον λαό εναντίον της Ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας.
Ο λόγος που δεν παραιτήθηκα ήταν πως ο κόσμος ήταν στους δρόμους υπέρ του όχι και δεν μπορούσα να το κάνω, ήθελα κι εγώ να δώσω την μάχη μου στο πλάι του.
Δικαστική μάχη με τον Μάριο Ντράγκι
Το κλείσιμο των τραπεζών έγινε με εντολή της Τρόικας και πιστεύω κόντρα σε αυτό που ήθελε ο Ντράγκι.
Μερικές εβδομάδες μετά την παραίτηση μου από το Υπουργείο Οικονομικών έλαβα ένα ανώνυμο τηλεφώνημα από στέλεχος της Ευρωπαϊκής τράπεζας, από τον οποίο ενημερώθηκα πως ο Μάριο Ντράγκι είχε μεγάλη ανασφάλεια σχετικά με την νομιμότητα του κλεισίματος των Ελληνικών τραπεζών, και ζήτησε νομική συμβουλή από ιδιωτικό νομικό γραφείο εκτός Ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας. Εγώ με την σειρά μου, επικοινώνησα με τον σύντροφο Γερμανό Ευρωβουλευτή Φάμπιο Ντεμάσι και αποφασίσαμε να συντάξουμε κοινή επιστολή ζητώντας την γνωμοδότηση αυτή του νομικού γραφείο επί του θέματος. Η απάντηση που πήραμε ήταν πως υπάρχει γνωμοδότηση αλλά δεν μπορεί να μας δοθεί λόγω απορρήτου, αλλά όχι από την πλευρά του δικηγόρου αλλά του Μάριο Ντράγκι, πράγμα ανήκουστο.
Έτσι, μπήκαμε στην διαδικασία να μαζέψουμε 10.000 υπογραφές βάσει του Freedom of information Act και αφού μαζέψαμε 110.000 υπογραφές, τις καταθέσαμε στην Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, παίρνοντας βέβαια αρνητική απάντηση.
Εμείς ζητάμε με την προσφυγή μας στο Ανώτατο Ευρωπαϊκό δικαστήριο να μας δοθεί αυτή η γνωμοδότηση και το εντυπωσιακό είναι πως ενώ το κλείσιμο των τραπεζών έγινε εναντίον της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας σφυρίζει αδιάφορα και δεν ασχολείται με το θέμα.
Τα Ελληνικά ομόλογα από τον Σαμαρά το 2014 στο σήμερα
Έχουμε σαν χώρα €368δις χρέος, με το μεγαλύτερο κομμάτι να έχει πάει στην Τρόικα, άρα το υπόλοιπο χρέος είναι απόλυτα διαχειρίσιμο.
Είναι αστείο να θεωρούμε χαμηλό το 3,5% της απόδοσης των Ελληνικών ομολόγων σήμερα, όταν η Γερμανική οικονομία εκδίδει ομόλογα με αρνητικό επιτόκιο. Αυτή η ιστορία ξεκίνησε το 2014 επί Γιάννη Στουρνάρα, όταν εκδώσαμε το πρώτο μας ομόλογο σαν πτωχευμένη χώρα με απώτερο σκοπό την στήριξη στο πρόσωπο του Αντώνη Σαμαρά από την ΕΕ, λίγο πριν τις Ευρωεκλογές. Ο Ντράγκι ζήτησε από τις μεγάλες εταιρίες των χρηματαγορών να αγοράσουν το ομόλογο, καθώς το στηρίζει η ίδια η ΕΕ και σαφώς το έκαναν, ποιος δεν θα το έκανε;
Δεν είναι τυχαίο που η λέξη παράδοξο είναι Ελληνική. Αυτή την στιγμή έχουμε ένα βαθιά πτωχευμένο κράτος που εκδίδει ομόλογα και μάλιστα ευπώλητα, γιατί απλά έχει γίνει διαχωρισμός ανάμεσα στο χρέος που έχουν φορτωθεί λαοί και στο άλλο που γίνεται σπέκουλα. Το ότι δανειζόμαστε αυτή την στιγμή είναι λόγος να τα «βάφουμε μαύρα» γιατί όταν είσαι πτωχευμένος δεν πρέπει να δανείζεσαι.
Όταν η μεγέθυνση της Ελληνικής οικονομίας είναι 1,7% και δανειζόμαστε με 3,5%, σημαίνει πως το βουνό του χρέους αυξάνει πιο γρήγορα από το βουνό των εισοδημάτων.
Πολιτική ρήξης και θερμά επεισόδια στο Αιγαίο
Το βράδυ του δημοψηφίσματος δεν παραιτήθηκα επειδή βαρέθηκα, παραιτήθηκα επειδή όταν μπήκα στο γραφείο του Αλέξη Τσίπρα μου είπε «ήρθε η ώρα να συνθηκολογήσουμε», πως μπορούμε να μιλάμε για 17ωρη διαπραγμάτευση όταν το είχε ήδη αποφασίσει και ανακοινώσει στον υπ.Οικονομικών;
Ο Αλέξης Τσίπρας ως πανέξυπνος και οξυδερκής πολιτικός, στην προσπάθεια του να δικαιολογήσει την συνθηκολόγηση έπαιξε και το χαρτί των γεωπολιτικών επιπτώσεων μιας ενδεχόμενης ρήξης με την ΕΕ.
Πριν το 2015 ζούσα στις ΗΠΑ, όταν η ομάδα του Αλέξη Τσίπρα μου ζήτησε βοήθεια στην μάχη εναντίον της Τρόικας. Τότε προσπάθησα να τους φέρω σε επαφή με σχετικά προοδευτικά κομμάτια του κατεστημένου της Ουάσιγκτον, καθώς όπως εξηγούσα στον Αλέξη Τσίπρα δεν γινόταν να είμαστε σε «πόλεμο» και με τις ΗΠΑ, θα έπρεπε να υπήρχε ένα σύμφωνο «μη επίθεσης». Αυτό είναι κάτι που καταφέραμε και αποδεικνύεται από την περίοδο πλέον που ήμασταν κυβέρνηση, όταν τον Απρίλιο του 2015 κι ενώ βρισκόμασταν σε συνομιλίες με τον Ομπάμα και κυρίως με τον ομόλογο μου, όπως ήταν φυσιολογικό, Τζακ Λου, ο τελευταίος, κυνικός όπως είναι σαν άκρως συντηρητικός μου είπε το εξής: «Έχετε δίκιο σε όλα όσα λέτε, αλλά εμείς δεν θα κάνουμε τίποτα για να σας βοηθήσουμε, γιατί βρίσκεστε στην Γερμανική σφαίρα επιρροής.». Πολύ ευθύς και ειλικρινής, όπως και ο Σόιμπλε, ο Τζακ Λου έκλεισε την κουβέντα λέγοντας μου «Εκεί που δεν πρέπει να ανησυχείτε είναι στα γεωπολιτικά θέματα. Όσο δεν φεύγετε από το ΝΑΤΟ και δεν δημιουργείτε προβλήματα στις ΗΠΑ στην εύθραυστη αυτή περιοχή, δεν θα έχετε κανένα θέμα.» Αυτό είναι κάτι που μετέφερα στον Τσίπρα, το γνωρίζαμε πολύ καλά. Οπότε όταν εκείνος δικαιολογούσε την απόφαση του να μην τιμήσει το ΟΧΙ λέγοντας «Θα μου παίρνανε την Ρόδο» αυτό ήταν απλά εκ του πονηρού.
Η συνεργασία με την Lazard και η Έλενα Παναρίτη
Η Έλενα Παναρίτη, η οποία χαρακτηρίστηκε ως άνθρωπος της Ουάσιγκτον και νεοφιλελεύθερο κάθαρμα αυτή την στιγμή βρίσκεται μαζί μας και κλαίμε μαζί για την κατάντια μας, την ώρα που οι άκρως επαναστάτες του Σύριζα υπογράφουν το ένα μνημόνιο μετά το άλλο και βγάζουν σέλφις με τον Ντάισενμπλουμ.
Αλλά για να εντρυφήσουμε λίγο παραπάνω το θέμα, όταν εμείς πήγαμε να διαπραγματευτούμε με την Τρόικα ή το ΔΝΤ και τους θεσμούς, δεν πήγαμε με σκοπό να τα «σπάσουμε» είχαμε συγκεκριμένες θέσεις: το χρέος θα κουρευτεί, τα κόκκινα δάνεια δεν θα πουλιούνται, το λιμάνι δεν θα το χαρίσουμε κλπ, τα άλλα τα συζητάμε. Όταν, λοιπόν, πας να μπεις σε μια τέτοια σκληρή σύγκρουση, πρέπει να ξέρεις πως λειτουργούν αυτοί οι άνθρωποι κι εγώ είχα ανάγκη ανθρώπους που ξέρουν το κτήνος από μέσα. Η Έλενα Παναρίτη, λοιπόν, ήταν βουλευτής επικρατείας του Γ. Παπανδρέου αλλά μπορείτε να βρείτε δηλώσεις εναντίον της ίδιας της κυβέρνησης της, που λέει χαρακτηριστικά πως «Ούτε η Θάτσερ δεν θα υπέγραφε τέτοιο μνημόνιο», κάτι που βρίσκω εξαιρετικά σημαντικό. Έτσι, όταν ανέλαβα υπ. Οικονομικών και ήρθε και με βρήκε, λέγοντας μου «Γιάννη θέλω σε βοηθήσω» δεν θα μπορούσα να πω όχι.
Αναφορικά με την Lazard, να πούμε πως πρόκειται για την επενδυτική τράπεζα που συνεργάστηκε με τον Ευ. Βενιζέλο στο PSI. Ο ηγέτης της τράπεζας, Daniel Cohen, ήρθε στο γραφείο μου και προσφέρθηκε να βοηθήσει αφιλοκερδώς, καθώς θεωρούσε πως έχουν εγκληματίσει εναντίον της Ελλάδας υπό τις διαταγάς της Τρόικας. Η Lazard, λοιπόν, είχε για 6 μήνες στην διάθεση μου προσωπικό που αποτελούντο από 10-15 τεχνοκράτες και επεξεργαστήκαμε μαζί το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων και κουρέματος του χρέους, κάνοντας εξαιρετική δουλειά. Το όφελος της τράπεζας από αυτό ήταν πως αν πετυχαίναμε το κούρεμα του χρέους θα είχαν συμμετάσχει σε μια πολύ μεγάλη επιτυχία.
Το πόσο καλή δουλειά κάναμε φάνηκε από το γεγονός ότι η Τρόικα αποδέχτηκε τις προτάσεις μας, εφαρμόζοντας το πρόγραμμα που εκπονήσαμε στην περίπτωση της Ουκρανίας, όπου το χρέος εκεί, όμως, ήταν προς την Ρωσία.
Brain drain – μετανάστευση των Ελλήνων
Η βασική αιτία της μετανάστευσης είναι πως έχουμε μια πτώχευση την οποία κουκουλώνουν συνεχώς με νέα δάνεια και με όρους περαιτέρω συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Ο λόγος που επιμένω στο κούρεμα του χρέους είναι πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να αποδράσεις από την χρεοδουλοπαροικία. Δεν μπορείς να αλλάξεις την κατάσταση λέγοντας ναι σε όλα και συμφωνώντας σε πλεονάσματα αυτού του επιπέδου. Και όσο η υψηλή φορολογία των επιχειρήσεων αντί να επανεπενδύεται στην οικονομία, πηγαίνει στους δανειστές, τότε δεν πρόκειται ποτέ να ορθοποδήσει η Ελληνική οικονομία κι έτσι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αναστρέψουμε το brain drain.
Ο φόβος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και η ΕΕ σε ρόλο δημοκρατίας της Βαϊμάρης
Θεωρώ πως φοβούνται αλλά δεν έχουν τι να πουν γιατί θυμίζουν την δημοκρατία της Βαϊμάρης, το Χίντενμπουργκ. Ερχόταν το οστικό κύμα του ναζισμού το οποίο τελικά παρέσυρε κι εκείνους και εκείνοι μέχρι τελευταία στιγμή ερωτοτροπούσαν μαζί του, θεωρώντας πως δεν θα τους αγγίξει. Το κατεστημένο της ΕΕ είναι απίστευτο το πόσο φιλότιμες προσπάθειες καταβάλει για να αναπαράγει εκείνη την θλιβερή ιστορία της δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Φασισμός και το διαχρονικό λάθος της Αριστεράς
Το μεγάλος λάθος της Αριστεράς το 1930, βλέποντας το κραχ της Αμερικανικής οικονομίας και το side effect που είχε στις Ευρωπαϊκές οικονομίες, ήταν να πιστέψει πως καταρρέει ο καπιταλισμός και έρχεται ο κομμουνισμός. Αγνόησε τον φασισμό που ερχόταν, ως αποτέλεσμα της ενδογενούς κατάρρευσης του καπιταλισμού και το ίδιο πράγμα συνέβη το 2008, στις σύγχρονες κοινωνίες. Η διαφορά μεταξύ του 1929 και του 2008 είναι πως στην πρώτη περίπτωση οι κεντρικές τράπεζες δεν ήξεραν πώς να χειριστούν την κρίση, ενώ στην δεύτερη, οι τράπεζες παρήγαγαν πολύ χρήμα για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα στην ρίζα του με αυτό τον τρόπο, παρά μόνο λειτούργησε σαν παυσίπονο.
Αν σήμερα πούμε πως καταρρέει ο καπιταλισμός, δυστυχώς η Αριστερά σε όλη την Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να διαχειριστεί την επόμενη μέρα, είναι απολύτως αναξιόπιστη. Και μπορεί να πιστεύουμε πως η επόμενη μέρα σημαίνει σοσιαλισμός, πιθανόν όμως ο μετά-καπιταλισμός να φέρει έναν συνδυασμό φεουδαλισμού και ναζισμού.
Στο Diem25 και στο ΜέΡΑ25 λέμε πως η περίοδος της κατάρρευσης του καπιταλισμού δεν είναι επαναστατική. Γι’ αυτό προτείνουμε μετριοπαθείς πολιτικές για την σταθεροποίηση αυτού του «κτήνους», του οποίου η αποδόμηση μόνο φασιστικά και ναζιστικά μορφώματα ευνοεί σε αυτή την συγκυρία.
Το φόβητρο του φασισμού είναι ένα διαχρονικό εργαλείο του καπιταλισμού, είναι «συνεταιράκια». Ο αυταρχισμός που όλοι εμείς οι προοδευτικοί πολεμάμε στην Ευρώπη, είναι ένα δικέφαλο τέρας, με το ένα κεφάλι να είναι του Μακρόν και το άλλο του Σαλβίνι.
Ο καπιταλισμός δεν εκπολιτίζεται, δεν μπορεί να γίνει ανθρώπινος και πρέπει να σχεδιάσουμε τον μετά-καπιταλισμό ως ουμανισμό. Αυτή η στιγμή όμως δεν είναι η στιγμή για να χτίσουμε τον σοσιαλισμό, πρέπει πρώτα να σταθεροποιήσουμε το «κτήνος» του καπιταλισμού, έτσι ώστε να πάψει η ενίσχυση της ακροδεξιάς και ταυτόχρονα να σχεδιάσουμε το μετά-καπιταλιστικό μέλλον.
Diem 25 και μεταναστευτικό
Οι θέσεις του ΜέΡΑ25 για το μεταναστευτικό είναι πολύ απλές: ανοιχτά σύνορα.
Για 1000 χρόνια η Ευρώπη θεωρεί πως ο υπόλοιπος κόσμος της ανήκει και όλοι μαζί στέλνουμε καραβιές μεταναστών, στρατών και αποικιοκρατών σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Κι επειδή γερνάμε σαν ήπειρος οι μεταναστευτικές ροές αντιστρέφονται και τις ροές αυτές η Ευρώπη τις χρειάζεται. Αντιδρά όμως, χτίζοντας τείχη και μετατρέποντας την Μεσόγειο σε έναν υγρό τάφο χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών. Πληρώνουμε €6δις στον Ερντογάν για να μας δίνει το δικαίωμα να καταστρατηγούμε το διεθνές δίκαιο, πληρώνουμε τους εμπόρους ψυχών στην Λιβύη έτσι ώστε να έχουμε 650χιλ ανθρώπους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην έρημο της Β. Αφρικής με χρήματα της ΕΕ. Είμαστε κατάπτιστοι.
Η σχέση με τον Julian Assange
Με τον Julian Assange είμαστε φίλοι και όλες οι μυστικές υπηρεσίες που ασχολούνται με το θέμα γνωρίζουν πως τον έχω επισκεφτεί πολλές φορές στην πρεσβεία του Εκουαδόρ, πριν μεταφερθεί στο «Γκουαντάναμο» της Βρετανίας. Ο Julian Assange μας άνοιξε τα μάτια μέσω του Wikileaks. Μας έδωσε την ελπίδα πως ο μεγάλος αδερφός μπορεί να νικηθεί, μπορούμε να πάρουμε την τεχνολογία του, να δημιουργήσουμε από αυτήν έναν τεράστιο καθρέφτη, να στρέψουμε αυτόν τον καθρέφτη στο πρόσωπο του μεγάλου αδελφού και να δούμε τι κάνει εναντίον μας, στο όνομα μας.
Τεχνικά θα μπορούσε να είναι CEO της Google και να έχει δισεκατομμύρια, επέλεξε όμως να είναι στα κάτεργα για να ξέρουμε εμείς για τα εγκλήματα που γίνονται στο όνομα μας, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και αλλού.
Ανεξάρτητα τι πιστεύει ο καθένας για τον Assange, έχουμε ιερή υποχρέωση να αντισταθούμε στην μεταγωγή του στις ΗΠΑ, όπου θα ζήσει μια δίκη παρωδία, μη γνωρίζοντας καν το κατηγορητήριο.
Τον Μάρτιο του 2017, έλαβα πρόσκληση από τον Ραφαέλ Κορέα, ως εκπρόσωπος του Julian Assange, για να μιλήσουμε για το θέμα. Η κυβέρνηση του Εκουαδόρ είχε αντισταθεί πλήρως στις ορέξεις των ΗΠΑ, είχε κουρέψει το χρέος της, είχε διώξει τις Αμερικανικές βάσεις και έχει και ένα κοινό με την Ελλάδα, δεν έχει δικό της νόμισμα, καθώς χρησιμοποιεί το δολάριο, όπως εμείς το ευρώ.
Εκείνη την περίοδο είχαν μόλις γίνει εκλογές, τις οποίες είχε κερδίσει ο αντιπρόεδρος του Ραφαέλ Κορέα, ο Λένιν Μορένο, με την υποστήριξη του Κορέα. Στην συνάντηση που είχα με τον Μορένο και το επιτελείο του αντιλήφθηκα πως αυτή η αλλαγή καθεστώτος έφερε και την αλλαγή στην συμπεριφορά απέναντι στον Julian Assange στην πρεσβεία του Εκουαδόρ. Οι εξελίξεις που παρατήρησα αφορούσαν στην σύγκλιση του Μορένο προς την τοπική ολιγαρχία, στην ατζέντα της λιτότητας που άνοιξε ξαφνικά και στην επανεκκίνηση του διαλόγου για επαναφορά των Αμερικάνικων βάσεων στο Εκουαδόρ. Αποκορύφωμα, βέβαια, ήταν το πρόσφατο δάνειο του Εκουαδόρ από το ΔΝΤ, 3 εβδομάδες πριν την αποπομπή του Julian Assange από την πρεσβεία του Εκουαδόρ, σαν μέρος της συνθηκολόγησης του Μορένο με τον Τραμπ.
Κώστας Γαβράς και “Adults in the room”
Γενικά προσπαθώ να μην μιλάω για την ταινία, γιατί από μικρό παιδί θεωρώ το εαυτό μου ένα σταυροδρόμι αποτυχιών μιας και δεν μπόρεσα να γίνω ούτε μουσικός που ήθελα, ούτε σκηνοθέτης αλλά ούτε και μαθηματικός. Όταν έρχεται ο Κώστας Γαβράς και σου ζητάει να κάνει ταινία το βιβλίο σου δεν μπορείς παρά να νιώσεις τεράστια τιμή.
Η πρόταση έγινε μέσω sms, 10 μόλις ημέρες μετά την παραίτηση μου από υπουργός οικονομικών. Μεταξύ άλλων μου είπε «…πρόκειται για μια ιστορία που αφορά την Ελλάδα αλλά είναι παγκόσμια και θέλω να την κάνω όπως το “12 Angry men”», την ταινία των 12 ενόρκων στο δωμάτιο, «θα σας ενδιέφερε;». Η απάντηση μου ήταν, εκτός από το ότι πρόκειται για μεγάλη τιμή, πως θα χρειαζόντουσαν 3 δωμάτια. Ένα το Euro group, ένα το Μαξίμου και ένα αφηρημένο, ως χώρος συζητήσεων-διαπραγματεύσεων. Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μας, δουλεύοντας παράλληλα την συγγραφή του βιβλίου από μένα και του σεναρίου από τον Κώστα Γαβρά.