Ο Guardian για τον Τόνι Μπεν που πέθανε σαν σήμερα.
Ο Τόνι Μπεν πέθανε στις 14 Μαρτίου 2014, σε ηλικία 88 ετών. Δημοσιεύουμε τις «δέκα καλύτερες ατάκες του», που συγκέντρωσε η εφημερίδα Τhe Guardian, με βάση τις προτάσεις αναγνωστών της, καθώς και αποσπάσματα από τη νεκρολογία του Λίο Πάνιτς, που δημοσιεύτηκε στην ίδια εφημερίδα.
1. Εάν έχουμε λεφτά για να σκοτώνουμε ανθρώπους, τότε μπορούμε να βρούμε λεφτά για να σώσουμε ανθρώπους
Μιλώντας στο «Sicko» (το ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ με θέμα την υγειονομική βιομηχανία των ΗΠΑ) και εξηγώντας τη δημιουργία του κράτους πρόνοιας μετά τον Πόλεμο, ο Μπεν θυμήθηκε ποια ήταν η γενική πεποίθηση του κόσμου στις εκλογές του 1945: «Εάν μπορείς να διασφαλίσεις την πλήρη απασχόληση σκοτώνοντας Γερμανούς, γιατί να μην μπορείς να το κάνεις χτίζοντας νοσοκομεία και σχολεία;».
2. Τα «Πέντε Ερωτήματα» που απηύθυνε στους ισχυρούς.
Η τελευταία ομιλία του στη Βουλή των Κοινοτήτων ήταν ένας εύγλωττος αποχαιρετισμός, στον οποίο εξέθεσε τις απόψεις του για τον ρόλο του Κοινοβουλίου και το ζήτημα της δημοκρατίας: «Κατά τη διάρκεια της ζωής μου, ανέπτυξα πέντε μικρά δημοκρατικά ερωτήματα. Εάν ποτέ συναντήσετε έναισχυρό πρόσωπο –τον Αδόλφο Χίτλερ, τον Ιωσήφ Στάλιν ή τον Μπιλ Γκέιτς– να του θέσετε πέντε ερωτήματα: “Τι δύναμη έχετε; Από πού την αντλήσατε; Για ποιου τα συμφέροντα την εξασκείτε; Σε ποιον λογοδοτείτε; Και πώς μπορούμε να σας ξεφορτωθούμε;”. Αν δεν μπορείτε να ξεφορτωθείτε τους ανθρώπους που σας κυβερνούν, τότε δεν ζείτε σε δημοκρατία».
3. Το να διαπράττεις λάθη είναι διαδικασία μάθησης.
Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του για το πρόγραμμα «Today» του Radio 4, του ζήτησαν να ανασκοπήσει την καριέρα του. Απάντησε: «Έκανα όλα τα δυνατά λάθη, αλλά το να κάνεις λάθη είναι μια διαδικασία μάθησης. Θα ντρεπόμουν εάν είχα πει ποτέ κάτι που δεν το πίστευα, μόνο και μόνο για να ωφεληθώ προσωπικά».
4. Τώρα θέλω περισσότερο χρόνο για να αφιερωθώ στην πολιτική και περισσότερη ελευθερία για να το κάνω.
To 1999 ανακοίνωσε πως δεν θα έβαζε υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές, τερματίζοντας έτσι τον πολύχρονο κοινοβουλευτικό του βίο. Όταν τον ρώτησαν εάν θα έπαιρνε τη θέση του στη Βουλή των Λόρδων ως υποκόμης του Στάνσγκεϊτ –παρότι είχε αποποιηθεί ήδη το 1963, μετά από μεγάλο αγώνα, τον τίτλο ευγενείας του– ο Μπεν απάντησε: «Μη λέτε σαχλαμάρες!».
5. Η Βουλή των Λόρδων είναι η Βρετανική Εξωτερική Μογγολία για τους συνταξιούχους πολιτικούς.
Αν ξέρουμε όσα αναφέρθηκαν στο υπ’ αρ. 4, αυτή η ατάκα δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, αλλά αξίζει να τη θυμόμαστε. Άλλωστε, ο Τόνι Μπεν πέρασε όλη του τη ζωή υποστηρίζοντας τη συνταγματική μεταρρύθμιση και ήταν εμπνευστής ενός νομοσχεδίου, με βάση το οποίο, αν ίσχυε θα μπορούσε να έχει αποποιηθεί τον τίτλο ευγενείας του ήδη από το 1955.
6. Υπάρχουν δύο τρόποι για να ελέγξεις τους ανθρώπους. Πρώτα από όλα, να τους φοβίσεις και, έπειτα, να τους σπάσεις το ηθικό.
Άλλη μια ατάκα από τη συνέντευξή του στον Μάικλ Μουρ για το «Sicko», στην οποία ανέδειξε ως βασικό ζήτημα δημοκρατίας τη φτώχεια και την άνιση πρόσβαση την περίθαλψη: «Οι άνθρωποι που χρωστάνε χάνουν την ελπίδα, και οι απελπισμένοι δεν ψηφίζουν… Ένα έθνος μορφωμένων και υγιών ανθρώπων με αυτοπεποίθηση είναι δυσκολότερο να κυβερνηθεί».
7. Η ελπίδα είναι το καύσιμο της προόδου και ο φόβος η φυλακή στην οποία κλείνεις τον εαυτό σου
Ο Τόνι Μπεν πίστευε πως όλες οι ουσιαστικές αλλαγές έρχονται μόνο από τα κάτω, και γι’ αυτό όσοι κατέχουν θέσεις εξουσίας ενθαρρύνουν ανοιχτά την απάθεια. «Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έλεγε το 1911, 14 χρόνια πριν γεννηθώ, ότι εάν οι γυναίκες ψηφίσουν θα υπονομευτεί η κοινοβουλευτική δημοκρατία. Πώς τέλειωσε το απαρτχάιντ; Πώς έγινε το οτιδήποτε;».
8. Δεν είμαστε εδώ για να διαχειριστούμε απλώς τον καπιταλισμό, αλλά για να αλλάξουμε την κοινωνία και να καθορίσουμε τις υψηλότερες αξίες της
Πολλοί κατηγόρησαν τον Τόνι Μπεν ως υπαίτιο για τις εκλογικές αποτυχίες των Εργατικών τη δεκαετία του 1980, κυρίως γιατί στοχοποιήθηκε εμβληματικά από όλους εκείνους που απέρριπταν τη δεξιά στροφή του κόμματος ως αναγκαία προϋπόθεση επαναφοράς του στην εξουσία. Τα παραπάνω λόγια δείχνουν γιατί αντιστεκόταν σε μια τέτοια εξέλιξη.
9. Δεν υπάρχει καμία ηθική διαφοροποίηση ανάμεσα σε ένα υπερηχητικό βομβαρδιστικό και έναν βομβιστή αυτοκτονίας. Και το ένα και ο άλλος σκοτώνουν αθώους ανθρώπους για πολιτικούς λόγους.
Μετά την απόσυρσή του από το Κοινοβούλιο, ο Μπεν έγινε το δημόσιο πρόσωπο της συμμαχίας «Σταματήστε τον ΠόλεΜο». Σε μια ιδιαίτερα αιχμηρή εμφάνισή του στην εκπομπή «Question Time» του BBC, η αντιπαράθεσή του με τον αμερικανό Ρεπουμπλικάνο Τζον Μπόλτον κορυφώθηκε μ’ αυτή την ομοβροντία: «Γεννήθηκα περίπου 400 μέτρα από το σημείο που καθόμαστε αυτή τη στιγμή. Ζούσα στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια των γερμανικών βομβαρδισμών, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάθε νύχτα κατέβαινα στο καταφύγιο. Πεντακόσιοι άνθρωποι σκοτώθηκαν εκείνη την περίοδο, ο αδελφός μου σκοτώθηκε, οι φίλοι μου σκοτώθηκαν. Και ήμουν πιλότος που γυρνούσα σπίτι, μέσα σ’ ένα μεταγωγικό πλοίο, όταν μας διάβασαν για πρώτη φορά τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών: «Εμείς, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών, είμαστε αποφασισμένοι να σώσουμε τις επόμενες γενιές από τη μάστιγα του πολέμου, η οποία επεσώρευσε, δύο φορές στη διάρκεια της ζωής μας, ανείπωτη θλίψη στην ανθρωπότητα”. Αυτή ήταν η δέσμευση που ανέλαβε η δική μου γενιά έναντι της νεότερης – κι εσείς την ξεσκίσατε! Είναι έγκλημα πολέμου αυτό που γίνεται στο Ιράκ, γιατί δεν υπάρχει καμία ηθική διαφοροποίηση ανάμεσα σε ένα υπερηχητικό βομβαρδιστικό και έναν βομβιστή αυτοκτονίας. Και το ένα και ο άλλος σκοτώνουν αθώους για πολιτικούς λόγους».
10. Η πίστη είναι κάτι για το οποίο θα πέθαινες, το δόγμα είναι κάτι για το οποίο θα σκότωνες. Αυτή είναι όλη η τρομακτική διαφορά.
Ο Τόνι Μπεν αντιμετώπιζε σταθερά τις ΗΠΑ σαν ιμπεριαλιστική δύναμη. Αυτό τον έκανε συνήθως να ακούγεται περιθωριακός κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ωστόσο, μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003 πολλοί σκέφτηκαν ότι αποτελεί τη φωνή της λογικής».
Μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου για τα enthemata