Από τον Abraham Gefuropoulos
Απαγωγές παιδιών και άλλες “όμορφες” ιστορίες πολιτισμού
Είναι στιγμές που με καταλαμβάνει μία αδυσώπητη μελαγχολία. Ξέρω, ξέρω είναι άσκοπο να αναπολείς το παρελθόν σου, ειδικά όταν ο Κύριος είναι ανυπόμονος στο παρόν, όμως και εγώ άνθρωπος είμαι, έχω ανάγκη από κάπου να πιαστώ. Συγχωρέστε με… Θυμάμαι ακόμα τους γονείς μου, ναι όσο απίστευτο και αν ακούγεται, δεν τους έχω λησμονήσει. Έκαναν αυτό που έπρεπε, δεν τους κατηγορώ, ελπίζω να βρήκαν την γαλήνη που αποζητούσαν. Αξέχαστο μου έχει μείνει εκείνο το αποχαιρετιστήριο φιλί της μητέρας μου, το χάδι στα μαλλιά του πατέρα μου. Δεν έχω παράπονο, ο Κύριος όταν δεν είναι μεθυσμένος μου φέρεται με επιείκεια , είμαι καλός άλλωστε στη ‘’δουλειά’’ μου. Όμως μερικές φορές δεν μπορώ να συγκρατήσω τα δάκρυα μου. Και ονειρεύομαι, ονειρεύομαι πολύ τους γονείς μου, ονειρεύομαι την ζωή μου ως ελεύθερος άνθρωπος, ονειρεύομαι έναν κόσμο όπου ο Κύριος του εαυτού μου θα είμαι εγώ…. Με καλεί, ακούγεται οργισμένος, μάλλον σήμερα δεν γλυτώνω το μαστίγιο… ( Μεσοποταμία. Νεαρός Ασσύριος δούλος κατά την διάρκεια ‘’διαλείμματος’’).
Αίγυπτος, η χώρα με ιστορία που χάνεται στα βάθη του χρόνου, έχει στις μέρες μας μία σχεδόν μυθική υπόσταση, ανάλογη με την πλούσια παράδοση της. Ναοί, οβελίσκοι, μυστικιστικές πυραμίδες, συνθέτουν έναν ιδανικό προορισμό, το τέλειο δώρο αν επιθυμείτε να ξεφύγετε από την καθημερινή ρουτίνα.
Ωστόσο, η βιτρίνα δεν παύει να είναι μία ψευδαίσθηση, μιας και η γυαλάδα της , απόρροια ποταμιών αίματος, δεν κρύβει το βίαιο παρελθόν της. Δεν υπάρχουν επακριβή στοιχεία για την απαρχή της εμφάνισης του θεσμού της δουλείας στην χώρα του Νείλου, ωστόσο κάποιες εκτιμήσεις μιλούν για την περίοδο του Αρχαίου Βασιλείου (2.800-2.200 π.Χ.). Αντίθετα από την περίοδο του Νέου Βασιλείου (1508-1085 π.Χ.) μέχρι και την κατάκτηση της κοιλάδας του Νείλου από τον Αλέξανδρο, είμαστε βέβαιοι για την ύπαρξη μεγάλου αριθμού σκλάβων και την παγίωση μιας θλιβερής πραγματικότητας.
Στην Αίγυπτο η δουλεία δεν λειτουργούσε ως ένας νομικά κατοχυρωμένος θεσμός και αυτό οφείλεται στον υψηλό δείκτη γεννήσεων (άρα χαμηλό βιοτικό επίπεδο) και κατ επέκταση στην υπεραφθονία των εργατικών χεριών. Βέβαια ο καταναγκασμός, ο βούρδουλας και η φυσική εξόντωση δεν ενδιαφέρεται για τους νομικούς τύπους, μιας και η δίψα τους για τον ανθρώπινο πόνο είναι ακόρεστη και κοινή για όλους.
Η πλειοψηφία των σκλάβων ήταν ξένοι, οι νικημένοι δηλαδή των γειτονικών χωρών που βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Φαραώ. Όσοι κατόρθωναν να επιζήσουν των αιματηρών συρράξεων, κατέληγαν να μπουν με τη βία στη κρατική μηχανή, ως εργάτες σε μεγάλα δημόσια έργα (ναοί, οβελίσκοι, κανάλια που εξασφάλιζαν τη γονιμότητα της χώρας).
Το εμπόριο αποτελούσε χρυσοφόρα πηγή ανθρώπινων ψυχών, όπου δούλοι αγοράζονταν σε ξένες χώρες και κατέληγαν στην αιγυπτιακή αγορά (σχέσεις Αιγύπτου-Αιθιοπίας, Αιγύπτου-Ελλάδας), ως εργάτες για την καλλιέργεια της γης, ή οι πιο ικανοί, σε οικιακές εργασίες στα παλάτια των Φαραώ, αλλά και στα αρχοντικά των ιερέων και των πολεμιστών (σημαίνουσες κάστες στην εγχώρια κοινωνία). Μάλιστα αυτή η ληστρική υπεραφθονία εκμετάλλευσης ξένου δυναμικού, συνιστούσε σημείο υπεροχής και λόγος κομπορρημοσύνης για τους Φαραώ. Η ψευδαίσθηση της αίγλης τους αποτυπωνόταν στις επιγραφικές πλάκες ολοκληρωμένων έργων με την ακόλουθη ρήση : «Εδώ κανένα χέρι Αιγυπτίου δεν κουράστηκε».
Την ‘’γλύκα’’ της ανελευθερίας βέβαια την γνώρισαν και πολλοί αυτόχθονες, κυρίως εκείνοι που ήταν χρεωμένοι μέχρι τα μπούνια . Γιατί κύριε δημιούργησες χρέη; Αυτά δεν περνάνε στους ‘’περήφανους’’ Φαραώ. Περιθώρια απεγκλωβισμού από τον μαύρο κύκλο του θανάτου, δεν υπήρχαν. Γεννήθηκες σε οικογένεια δούλων; Μάλιστα, υποταγμένος θα είσαι για όλη σου τη ζωή (την ποια;).
Η καθημερινότητα των άτυχων αυτών ανώνυμων ηρώων ήταν ιδιαίτερα βάναυση. Οι γυναίκες και δη οι όμορφες ήταν υποχρεωμένες εκτός από τα υπόλοιπα βαρίδια που τις ταλαιπωρούσαν, να κανακεύουν τις ορέξεις των αρχόντων τους ,ενώ οι ρωμαλέοι άνδρες, γυμνοί και αλυσοδεμένοι, χρησιμοποιούνταν ως μηχανές εξόρυξης του χρυσού στα πλείστα ορυχεία της χώρας.
Σε αντιπαραβολή με την σχετικά ‘’χλιαρή’’ αντιμετώπιση που έχαιραν οι κολασμένοι της Αιγύπτου, τα πράγματα για τους ‘’συναδέλφους’’ τους ήταν μάλλον χειρότερα στην Μεσοποταμία. Οι Βαβυλώνιοι και κυρίως οι πολεμοχαρείς Ασσύριοι ήταν ιδιαίτερα σκληροί απέναντι σε όσους είχαν την ατυχία να πέσουν στις δαγκάνες τους.
Οι αιχμάλωτοι του πολέμου είχαν την τιμητική τους ως κινητά αγαθά, με ανθρώπινη μορφή. Συμμετείχαν σε μεγάλα δημόσια έργα, αρδευτικά, οχυρωματικά και σε κατασκευές δρόμων και ναών. Όσοι από τους αιχμαλώτους γνώριζαν καλά τα μυστικά μιας τέχνης, θεωρούνταν πολύτιμο εμπόρευμα και έχαιραν μιας κάποιας προστασίας. Πάλι καλά που δεν τους είχαν κολλήσει καμία ετικέτα ‘’Προσοχή εύθραυστο’’.
Όμως σε πόσους πολέμους να στεφθείς νικητής; Ακόμα και αν είσαι ταλαντούχος στο να κόβεις κεφάλια και να μαχαιρώνεις, οι αιχμάλωτοι δεν επαρκούν από μόνοι τους, για την ικανοποίηση των εργασιών στη βιοτεχνία, στη γεωργία και στην εξυπηρέτηση των οικιών. Την λύση δίνει και πάλι το εμπόριο, με την εισαγωγή ξένων ταλαίπωρων, οι οποίοι δίπλα στα ζώα και τα σιτηρά, αποτελούσαν την τονωτική ένωση του ασσυριοβαβυλωνιακού κεφαλαίου.
Από την απάνθρωπη μοίρα τους δεν ξέφυγαν και αυτόχθονες, που αποτελούσαν και τον συνεκτικό κρίκο της ντροπής. Τα χρέη, η καταπιεστική καθημερινότητα, η μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, συνιστούσαν γενεσιουργά αίτια φρικιαστικών φαινομένων, όπως είναι η απαγωγή παιδιών και η εν συνεχεία αγοροπωλησία τους στις αγορές, καθώς και η εγκατάλειψη παιδιών από τους ίδιους τους γονείς τους. Οι γονείς που για οποιοδήποτε λόγο δεν επιθυμούσαν να κρατήσουν τα παιδιά τους, τα εγκατέλειπαν σε λάκκους ή στη μέση του δρόμου. Όσα ήταν αρκετά τυχερά και επιζούσαν γίνονταν δούλοι. Επίσης, για να υπάρχει ποικιλία, οι γονείς μπορούσαν να πουλήσουν τα τέκνα τους , με τα κορίτσια συνήθως να προσφέρονται ως ερωτικά παιχνίδια στους κάθε λογής σαρδανάπαλους. Είχαν μάλιστα και εγγύηση αρίστης ποιότητας , με συμβόλαιο 100 ημερών που εγγυόταν την ‘’καθαρότητα’’ από την λέπρα και την επιληψία.
Δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις της «αυτοπώλησις», στην οποία κατέφευγαν αυτόχθονες και μετανάστες απόκληροι, για ένα κομματάκι αιματοβαμμένου ψωμιού. Ένα ξερόψωμο λοιπόν, ισούταν με αίμα και στέρηση του πολυτιμότερου αγαθού, της ελευθερίας.
Οι δούλοι δέχονταν την βίαιη κακοποίηση σε καθημερινή βάση, είτε άνηκαν στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα. Οι πρώτοι σε φούρνους, στους κήπους και τις μικροβιοτεχνίες, ενώ οι δεύτεροι σε αγροτικές εργασίες, στις μικρές βιοτεχνίες και στις διάφορες οικίες των αφεντικών. Πολλοί και κυρίως μικρά παιδιά πάμπτωχων οικογενειών προσφέρονταν στα ιερά για την ευμένεια των ανθρωποφάγων θεοτήτων. Η θρησκεία και η φιλανθρωπία, αντίρροπες δυνάμεις, από αρχαιοτάτων χρόνων.
Ήσουν δούλος και ζούσες στην Ασσυρία; Έκανες διάνα μιας και οι συνθήκες ήταν δυσκολότερες σε σχέση με την πιο ‘’ειρηνική’’ Βαβυλώνα. Το ξύλο και οι κακοποιήσεις αναπαρίστανται εύγλωττα στα ανάγλυφα της Νινευϊ, όπου βασιλιάδες εμφανίζονται να πατούν με το πόδι τους, αιχμαλώτους στο κεφάλι ή μεγάλα καραβάνια σκλάβων με αλυσοδεμένα πόδια, χέρια και με κρίκους στη μύτη και στα χείλη να σέρνουν βαριές πέτρες, υπό την απειλή του θανάτου, προς το δρόμο του δικού τους Γολγοθά.
Όμως επειδή το αφεντικό τρελάθηκε και ξεπουλάει όσο, όσο, ο δούλος είχε την δυνατότητα να κερδίσει την ελευθερία του κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις . 1)Να εξαγοράσει ο ίδιος την ελευθερία του πληρώνοντας το ποσό που ανταποκρινόταν στην αξία του(φέξε μου και γλίστρησα), 2) συγγενείς του να πληρώσουν το ποσό (αν δεν ήταν και οι ίδιοι υποτακτικοί) και 3) αν ο κύριος του αποφάσιζε να τον υιοθετήσει (για να γίνει και ο ίδιος αφέντης αργότερα).
Συνεχίζεται……