Η 25η Νοεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Η φετινή χρονιά, λόγω της πανδημίας, δε θυμίζει σε τίποτα τις προηγούμενες. Το lockdown, που έφερε μαζί της η πανδημία, διαμόρφωσε εκ νέου την καθημερινότητα όλων. Τα κοινωνικά προβλήματα εντάθηκαν κι η βία πίσω από τις κλειστές πόρτες γιγαντώθηκε.
Η πρώτη καραντίνα έφερε αύξηση των καταγγελιών βίας εις βάρος των γυναικών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων, στο δίμηνο Μάρτιος-Απρίλιος 2020, εξυπηρετήθηκαν 549 μοναδικές περιπτώσεις γυναικών που υπέστησαν βία. Αναφορικά με τον Μάρτιο, το 92% από το σύνολο των κλήσεων αφορούσαν σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και το 87% αντίστοιχα τον Απρίλιο. Αναφορικά με τη σχέση θύματος-δράστη, ο σύζυγος ήταν ο θύτης στο 57% των περιπτώσεων κατά το μήνα Μάρτιο και στο 54% των περιπτώσεων τον Απρίλιο.
Η Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), Σόνια Τάνταρου Κρίγγου, μίλησε στο INFOWAR για την έμφυλη βία και τη σημασία του να μιλούν και να αναζητούν βοήθεια οι γυναίκες.
Το 2020 έχει γενικότερα χαρακτηριστεί «έτος πανδημίας». Η πανδημία και η καραντίνα, όπως φάνηκε, αύξησαν κατά πολύ τα περιστατικά βίας εις βάρος των γυναικών. Ποια είναι η εικόνα που έχετε εσείς;
Οι συνθήκες που ζούμε είναι πρωτόγνωρες. Η καραντίνα, πράγματι, ενέτεινε το φαινόμενο της βίας, γιατί η γυναίκα βρισκόταν περισσότερο κλεισμένη σ’ ένα σπίτι με τον κακοποιητικό σύντροφο. Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, υπήρξε αύξηση στις κλήσεις που δέχτηκε η γραμμή 15900 (Τηλεφωνική γραμμή SOS – Βία Κατά Των Γυναικών), ενώ τα αιτήματα στα συμβουλευτικά κέντρα αυξήθηκαν μετά την καραντίνα.
Υπήρξε μια ένταση στο φαινόμενο κατά την περίοδο του lockdown , αλλά αυξήθηκαν και οι καταγγελίες. Όσο τα θέματα τίθενται στον δημόσιο διάλογο, σταματούν να αποτελούν ταμπού. Δίνουμε το έναυσμα σε κάθε γυναίκα να συζητήσει για τη δική της περίπτωση. Δεν με τρομάζει το γεγονός ότι αυξάνονται οι καταγγελίες. Αυτό σημαίνει ότι σπάει η σιωπή.
Πολλές γυναίκες, ωστόσο, φοβούνται να μιλήσουν. Πώς σπάει η σιωπή;
Υπάρχει, δυστυχώς, ένας φόβος που κρατάει τις γυναίκες σιωπηλές. Γι’ αυτό γίνονται συνεχείς δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, τόσο από το ΚΕΘΙ και από την Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, όσο κι από φορείς της κοινωνίας. Ήδη από το προηγούμενο lockdown, υπάρχει και μια καμπάνια από την κυβέρνηση που καλεί τις γυναίκες, οι οποίες δεν είναι ασφαλείς στο σπίτι, να αναζητήσουν βοήθεια. Σκοπός, γενικότερα, είναι να σπάσει αυτή η σιωπή και να καταλάβει η γυναίκα ότι υπάρχουν δομές να την στηρίξουν. Αυτή η στήριξη είναι ψυχολογική, κοινωνική, νομική και εργασιακή/συμβουλευτική. Η γυναίκα πρέπει να ξεφύγει από τα δεσμά του φόβου.
Με ποιους τρόπους μπορεί κάποιος να ενημερωθεί και να αναζητήσει στήριξη;
Για την ενημέρωση, πλέον, χρησιμοποιούμε πολύ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως ΚΕΘΙ έχουμε αναβαθμίσει την ιστοσελίδα μας και αποκτήσαμε παρουσία στα social media, ώστε να ενημερώνουμε και τις νεότερες ηλικίες. Λόγω της πανδημίας και της γενικότερης κατάστασης, οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης γίνονται διαδικτυακά. Διοχετεύουμε, φυσικά, και έντυπο υλικό σε πολλούς φορείς. Ενδεικτικά, θα αναφερθώ σ’ έναν οδηγό που αφορά στους επαγγελματίες υγείας. Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο που τους εξηγεί πώς θα αντιληφθούν ότι μια γυναίκα είναι θύμα έμφυλης βίας και πώς να την προσεγγίσουν.
Όσον αφορά στη στήριξη των γυναικών, το ΚΕΘΙ λειτουργεί από το 1994 και δραστηριοποιείται ενεργά σ’ όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων. Στο πλαίσιο αυτό, υλοποιεί προγράμματα, τα οποία αφορούν σε 14 συμβουλευτικά κέντρα ανά την Ελλάδα, που εντάσσονται στο Πανελλήνιο δίκτυο για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Το Δίκτυο Δομών της Γ.Γ.Ο.Π.Ι.Φ. για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και των πολλαπλών διακρίσεων αποτελείται από 42 Συμβουλευτικά Κέντρα, 20 Ξενώνες Φιλοξενίας και την Γραμμή Υποστήριξης 15900, SOS Helpline. Οι Ξενώνες Φιλοξενίας έχουν χωρητικότητα συνολικά περίπου 400 θέσεων ασφαλούς στέγασης και διατίθενται σε γυναίκες επιζήσασες έμφυλης βίας και πολλαπλών διακρίσεων και τα ανήλικα παιδιά τους ή και σε γυναίκες που κινδυνεύουν να υποστούν βία. Έχουν, επίσης, εξασφαλιστεί επιπλέον ασφαλή καταλύματα για έκτακτες περιπτώσεις θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Η έμφυλη βία στην Ελλάδα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένη. Για ποιόν λόγο συμβαίνει αυτό;
Η έμφυλη βία είναι ένα θέμα που πηγάζει από στερεότυπα. Το γεγονός ότι γι’ άλλη μια χρονιά βρεθήκαμε στο τέλος της κατάταξης στον δείκτη ισότητας των φύλων του EIGE (σημ: Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων), δεν είναι το ιδανικό. Όλοι πρέπει να κάνουμε προσπάθεια ν’ αλλάξει αυτή η κατάσταση. Ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Εμείς θέλουμε να ενεργοποιήσουμε όχι μόνο τις γυναίκες που υφίστανται βία, αλλά και το σύνολο του πληθυσμού. Είναι σημαντικό οι άνδρες να ενεργοποιηθούν υπέρ των γυναικών. Θα μου πείτε: «Μα και οι άνδρες υφίστανται βία». Ναι, αλλά τα ποσοστά των γυναικών που δέχονται βία είναι συντριπτικά υψηλότερα σε σχέση με των ανδρών.
Το νομικό πλαίσιο καλύπτει επαρκώς τέτοια περιστατικά βίας;
Το νομικό πλαίσιο είναι πλήρες, αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό. Χρειάζεται να το γνωρίζουμε και να το κατανοήσουμε όλες και όλοι. Για παράδειγμα, με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, το stalking (παρενοχλητική παρακολούθηση) θεωρείται ποινικό αδίκημα. Πάρα πολλοί –κυρίως έφηβοι- δεν το γνωρίζουν. Μην ξεχνάμε ότι ακόμα και στις εφηβικές σχέσεις συναντάται βία. Συζητώντας με νέα παιδιά, διαπίστωνα ότι δεν γνώριζαν πως όταν κάποιος τους στέλνει συνεχώς μηνύματα ή τους ακολουθεί σε ενοχλητικά ακραίο βαθμό, αυτό συνιστά ποινικό αδίκημα. Χρειάζεται να γίνει σαφές ότι η υπέρβαση των ορίων δεν είναι αγάπη. Δεν είναι αγάπη να ελέγχει κάποιος το κινητό σου και το ντύσιμο σου. Εμείς αυτό που θέλουμε να καταστήσουμε σαφές είναι το εξής: «Η ζωή σου, η επιλογή σου».
Το ΚΕΘΙ έχει πραγματοποιήσει διάφορες έρευνες για θέματα ισότητας των δύο φύλων. Έχουμε πλησιάσει την απόλυτη ισότητα, κι αν όχι, πόσο κοντά είμαστε;
Υπάρχει χάσμα σε πολλούς τομείς ακόμα. Και μισθολογικό χάσμα και συνταξιοδοτικό χάσμα. Η γυναίκα αναλαμβάνει περισσότερες υποχρεώσεις στο σπίτι ταυτόχρονα με την εργασία της. Μην ξεχνάμε πως οι γυναίκες φροντίζουν και παππούδες, γιαγιάδες, γονείς. Είναι αδιανόητο σε μια κοινωνία παραπάνω από το 50% του πληθυσμού της να μη συμμετέχει ισότιμα με το υπόλοιπο τμήμα της. Όλα αυτά πηγάζουν από στερεότυπα, ανάγονται σε αιώνες πίσω κι είναι αναγκαίο να εξαλειφθούν. Μαζί χτίζουμε την ισότητα των φύλων. Είναι θέμα παιδείας.