«Στις σχέσεις ανάμεσα σε μια αδύνατη κυβέρνηση κι έναν εξεγερμένο λαό, αργά ή γρήγορα έρχεται η στιγμή που κάθε βήμα της εξουσίας εξαγριώνει τις μάζες και κάθε άρνησή της να δράσει τους προκαλεί την περιφρόνηση». Έτσι περιγράφει ο Τζον Ριντ στις «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», την παραμονή του ξεσπάσματος της επανάστασης που έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα της ανθρωπότητας. Ο λόγος για την Οκτωβριανή επανάσταση, που έμεινε γνωστή ως τέτοια, από το γεγονός που αποτέλεσε σημείο αναφοράς της, την κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων τη νύχτα της 25ης Οκτωβρίου 1917 (με βάση το παλιό ημερολόγιο).
Η κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων, της έδρας της προσωρινής ρωσικής κυβέρνησης, έβαλε τη «βούλα» της επικράτησης της επανάστασης υπό την ηγεσία των μπολσεβίκων και της εγκαθίδρυσης της εργατικής εξουσίας, αλλά η ίδια η επαναστατική διαδικασία είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Τη Ρωσική Επανάσταση άλλωστε, συνθέτουν μια σειρά από γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο από τον Φλεβάρη του 1917 ως τον Οκτώβριο του 1920, ενώ ήδη από το 1905 συντελούνται οι διεργασίες που προετοίμαζαν τις εξελίξεις.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση μπορούμε να πούμε ότι ήταν η δεύτερη φάση της Ρωσικής Επανάστασης, μετά την επανάσταση του Φεβρουαρίου, που γκρέμισε την προσωρινή κυβέρνηση και έδωσε την εξουσία στα Σοβιέτ (εργατικά συμβούλια). Η ανατροπή της προσωρινής κυβέρνησης ξεκίνησε τυπικά την 25η Οκτωβρίου με την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων, με τις εργατικές πολιτοφυλακές και τους φαντάρους να εξορμούν από τις γειτονιές στο κέντρο της Πετρούπολης καταλαμβάνοντας κομβικά σημεία.
Η επανάσταση όμως δεν έγινε ξαφνικά. Ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου κρίσης του συστήματος που είχε ως συνέπεια την εξαθλίωση των εργατών και των αγροτών, που μαστίζονταν από την φτώχεια, τον πόλεμο, την καταπίεση και την αιματηρή καταστολή εξεγέρσεων από το τσαρικό καθεστώς, συνθήκες που είχαν οξύνει τις κοινωνικές αντιθέσεις. Η ίδια η Ρωσική Επανάσταση ξεκίνησε από τον Φλεβάρη του 1917, όταν μια συγκέντρωση γυναικών εξελίχθηκε σε πανεργατική εξέγερση που κατάφερε να διώξει τον Τσάρο. Προσωρινά ανέλαβε την πρωθυπουργία ο πρίγκιπας Λβοφ, ο οποίος διακήρυξε ότι θα συνέχιζε τον πόλεμο με τη Γερμανία μέχρι τη νίκη της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ότι θα εφάρμοζε φιλελεύθερο πρόγραμμα μετά την λήξη του πολέμου.
Αυτό όμως δεν ικανοποίησε τις απαιτήσεις του λαού που αναζητούσε διέξοδο από τις κακουχίες του πολέμου και της εξαθλίωσης. Η εργατική επανάσταση είχε αρχίσει να γίνεται κοινή συνείδηση. Το σταμάτημα του πολέμου που είχε κοστίζει τη ζωή δυόμισι εκατομμυρίων Ρώσων εργατών και αγροτών, η εξάλειψη της φτώχειας, το μοίρασμα της γης στους αγρότες, αποτελούσαν κύρια αιτήματα της πλειοψηφίας του κόσμου. Απέναντι στα αιτήματα αυτά όμως, η προσωρινή κυβέρνηση – σοσιαλδημοκρατών και αστών – πρότεινε υπομονή, οξύνοντας την αντίφαση μεταξύ της θέλησης του κόσμου και την αδυναμία της Προσωρινής Κυβέρνησης να τα ικανοποιήσει.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η δύναμη των μπολσεβίκων μέσα στα σοβιέτ, τα εργατικά συμβούλια των εργατών, των στρατιωτών και των αγροτών που είχαν ήδη σχηματιστεί, είχε μεγαλώσει σημαντικά και το σύνθημα «όλη η εξουσία στα σοβιέτ» έβρισκε όλο και πιο μαζική απήχηση. Μέσα σε λίγους μήνες οι μπολσεβίκοι κερδίζουν την πλειοψηφία των σοβιέτ.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η επιστροφή του Λένιν τον Μάρτιο στη Ρωσία, με σύνθημα την ανατροπή της καπιταλιστικής Προσωρινής Κυβέρνησης, το σταμάτημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου και την σοσιαλιστική επανάσταση.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση
Τον Ιούλιο ο Λβοφ παραιτείται και πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Κερένσκι, προκηρύσοντας εκλογές για τον Νοέμβριο. Ο Κορνίλοφ ωστόσο – στρατιωτικός διοικητής της Πετρούπολης – επωφελούμενος από την πολιτική δυσαρέσκεια προς τον Κερένσκι, επιχειρεί πραξικόπημα το οποίο όμως απέτυχε λόγω της παρέμβασης των οπλισμένων εργατών. Παράλληλα, οι αγρότες επιτίθονται κατά των γαιοκτημόνων, ενώ στα σοβιέτ έχουν την πλειοψηφία οι μπολσεβίκοι.
Στις 25 Σεπτεμβρίου ο Τρότσκι – πρωτεργάτης της σοσιαλιστικής επανάστασης – εκλέγεται πρόεδρος του σοβιέτ της Πετρούπολης, ενώ στις 7 Οκτωβρίου επιστρέφει κρυφά στην Πετρούπολη ο Λένιν, η πρόταση του οποίου για ένοπλη εξέγερση κερδίζει την πλειοψηφία στο κόμμα των μπολσεβίκων. Στις 24 Οκτωβρίου το ξέσπασμα της επανάστασης είναι πλέον γεγονός.
Το πρωί η κυβέρνηση απαγορεύει την κυκλοφορία του κεντρικού οργάνου των μπολσεβίκων « Ραμπότσι Πουτ» και στέλνει θωρακισμένα αυτοκίνητα στο τυπογραφείο και τα γραφεία της εφημερίδας. Μπολσεβίκοι και στρατιώτες που περνούν με το μερος της επανάστασης καταφέρνουν ωστόσο ν’ αποκρούσουν την επίθεση, κι έστι, η εφημερίδα κυκλοφορεί με προκήρυξη που καλεί σε ανατροπή της κυβέρνησης. Το βράδυ η κόκκινη φρουρά της Πετρούπολης καταλαμβάνει το τηλεγραφείο, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, την κεντρική τράπεζα, τις γέφυρες την ώρα που το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίαζε στα Χειμερινά Ανάκτορα.
Παράλληλα, το καταδρομικό «Αυγή» μπήκε στο Νέβα, στρέφοντας τα πυροβόλα του στα Ανάκτορα. Την επόμενη μέρα, τα πολιορκημένα ανάκτορα καταλήφθηκαν, οι υπουργοί συνελήφθησαν και ο Κερένσκι δραπέτευσε. Η επανάσταση είχε πλέον επικρατήσει. Όπως αναφέρει ο Τρότσκι στην «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης», «τη μέρα της 25ης του Οκτώβρη, όχι μόνο το ηλεκτρικό ρεύμα είχε κοπεί στο κυβερνητικό τυπογραφείο, μα κι άνοιξε μια σημαντική σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας».
tvxs.gr