Το 2013, στο Πανεπιστήμιο της Κάρλσταντ της Σουηδίας, ο καθηγητής Κρίστερ Κλέργολ έκανε ένα πείραμα με ένα μικρό αριθμό φοιτητών του. Τους μοίρασε μερικά κείμενα, που τα μισά είχαν γραφτεί ρομποτικά, δηλαδή από κομπιούτερ, και τα άλλα μισά από ανθρώπους με σάρκα και οστά. Το σύνολο των φοιτητών βρήκε τα ρομποτικά κείμενα πιο αντικειμενικά, πιο αξιόπιστα, αλλά λίγο πληκτικά.
Το ίδιο πείραμα επανέλαβε στο Πανεπιστήμιο Μονάχου ο καθηγητής Αντρέας Γκρέφε, σε μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών, και τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια.
«Οι φοιτητές εκτιμούν πως τα ρομποτικά κείμενα είναι πιο αξιόπιστα από τα κείμενα που γράφουν οι άνθρωποι» ήταν η κατάληξη της έρευνας του καθηγητή.
Περιττό να πούμε πως όλα τα κείμενα είχαν σχέση με τη δημοσιογραφία. Γι’ αυτό τον σκοπό άλλωστε είχε γίνει και η έρευνα.
Αυτή η είδηση πέρασε απαρατήρητη. Και όμως, είναι η χειρότερη απειλή για το μέλλον της ελεύθερης δημοσιογραφίας αλλά και για το ίδιο το επάγγελμα.
Η ελεύθερη διακίνηση ιδεών, απόψεων, πληροφοριών και η κατάργηση κάθε λογοκρισίας είναι αποτέλεσμα του Διαφωτισμού, των μεγάλων διανοητών και φυσικά των κοινωνικών κινημάτων.
Από αυτή την άποψη τα ΜΜΕ είναι ένα κοινωνικό αγαθό, της ίδιας αξίας, όπως η Παιδεία, η Υγεία, η Δημόσια Περιουσία που ανήκει στους πολίτες, και όχι στο κράτος, για να παρέχει υπηρεσίες και να συγκροτεί τον κοινωνικό ιστό και οι πολίτες να βρίσκουν τη δικιά τους Εκκλησία του Δήμου.
Το έθνος και η πατρίδα είναι αφηρημένες έννοιες. Γι’ αυτό και δεν έχουν διεύθυνση, τηλέφωνο, e-mail, Facebook ή Τwitter.
Αν αυτές οι λέξεις έχουν κάποιο νόημα, πρέπει να το ψάξουμε αλλού. Πατρίδα είναι «τούτη η γη που την πατούμε και όλοι μέσα θε να μπούμε» και ό,τι δημιουργήσαμε με δικό μας χρήμα. Λιμάνια, δρόμους, νοσοκομεία, εκκλησίες, μουσεία, ΔΕΚΟ κ.λπ.
Εθνος είναι η παράδοσή μας, ο πολιτισμός μας, οι συνήθειές μας και άλλα ταπεινά πράγματα που μας φέρνουν κοντά και συνυπάρχουμε. Π.χ. πανηγύρια, γλέντια, ακόμα και οικογενειακές γιορτές. Οι άλλες ερμηνείες είναι εθνικισμός και φασισμός.
Στην εποχή του αρπαχτικού καπιταλισμού όλα έχουν γίνει εμπορικά προϊόντα. Ακόμα και οι άνθρωποι.
Το λιμάνι του Πειραιά είναι λαϊκή περιουσία και ένα μέρος της πατρίδας μας. Ποιον ρώτησαν από μας αν θέλουμε να το πουλήσουμε; ´Η τουλάχιστον ένα δημοψήφισμα στον Πειραιά; Και οι περικοπές μισθών και συντάξεων μας κάνουν εμπορεύματα.
Ρίχνουν την αξία της εργατικής μας δύναμης και την ορίζουν όπως θέλουν, όπως ακριβώς κάνει ο κάθε μεσολαβητής. Από αυτό τον γενικό κανόνα δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν και τα ΜΜΕ.
Εκτός από την ανά χείρας εφημερίδα και κάποια άλλα έντυπα, μικρής κυκλοφορίας, αλλά με βαρύνουσα πολιτική σημασία, όλα τα υπόλοιπα ΜΜΕ, έντυπα ή ηλεκτρονικά, ανήκουν σε πάμπλουτους ολιγάρχες.
Που φυσικά δεν θα υποστηρίξουν το δίκιο του εργάτη, αλλά το δίκιο του πλούσιου. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Και οι ανεξάρτητες εφημερίδες και περιοδικά που έχουν απομείνει είναι λίγα.
Υπάρχουν βέβαια και τα social media, που έχουν να δείξουν αξιόλογη δουλειά, αλλά εκεί επικρατεί χάος.
Ουσιαστικά τα ΜΜΕ των ολιγαρχών είναι πνευματικά ΜΑΤ και δημιουργούν ένα φασίζον κλίμα που το καρπώνεται η Ακροδεξιά. Ακόμα και τα σίριαλ, με την καλλιέργεια του ασήμαντου, δουλεύουν προς την ίδια κατεύθυνση.
Εδώ και μια εικοσαετία, ένας από τους ηγέτες του γαλλικού Μάη, ο καθηγητής Φιλοσοφίας Ανρί Μαλέρ, παίρνει μια πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα Παρατηρητήριο Τύπου, το Acrimed, μαζί με την ομάδα του Πιερ Μπουρντιέ, όπου παρακολουθούν συστηματικά όλα τα ΜΜΕ της Γαλλίας και τα «ξεσκονίζουν».
Πού είναι η προπαγάνδα, πού είναι η παραπληροφόρηση, τι συμφέροντα εξυπηρετούν και ποιο είναι το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς.
Εκτός από το site, κάνουν εκδόσεις, διαλέξεις, γράφουν άρθρα, εκδίδουν βιβλία και έχουν και ένα περιοδικό, το Mediacritique.
Χωρίς να θέλω να ευλογήσω τα γένια μας, αυτή η δουλειά γίνεται αυθορμήτως και από την «Εφ.Συν.», έστω και με μη συστηματικό τρόπο, με εξαίρεση την ακτινογραφία που έκανε ο εκλεκτός συνάδελφος Δημήτρης Ψαρράς για το συγκρότημα Λαμπράκη.
Κατά την ταπεινή μου άποψη αυτήν τη δουλειά θα έπρεπε να την έκανε η ΕΣΗΕΑ.
Αλλά είναι δομημένη λάθος, γεγονός που οφείλεται σε παλαιότερες συγκυρίες, όταν δημιούργησαν τα δύο πειθαρχικά συμβούλια, κάτι που παραπέμπει σε στρατιωτική πειθαρχία.
Κατά την άποψή μου, έπρεπε να υπάρχει μια επιτροπή δεοντολογίας που να κάνει τη δουλειά του Acrimed. Λάθος όργανο, λοιπόν, λάθος και οι πρόσφατες αποφάσεις. Οταν υπάρχει πειθαρχικό όργανο, τότε γίνεσαι άτυπος καδής.
Και να πάμε στον Πρετεντέρη της προηγούμενης Τρίτης, που έδωσε μάχη για την ελευθεροτυπία, σε πρώτο πλάνο βέβαια ο ίδιος με κομπάρσους τους καλεσμένους του, που θαύμαζαν τον αμετροεπή ναρκισσισμό του.
Ας υποθέσουμε πως όσοι μίλησαν, μίλησαν σωστά. Το γεγονός ότι δεν υπήρχε η άποψη του Πειθαρχικού, ήταν μια ξετσίπωτη λογοκρισία.
Αν δούλευε ο Πρετεντέρης στη σουηδική τηλεόραση θα είχε χάσει τη θέση του. Απαράβατος κανόνας και οι δύο απόψεις, πέραν του σωστού και του λάθους.