Από τον Κώστα Σκλιάμη
Η συζήτηση για την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία ξαναήρθε στο προσκήνιο πρόσφατα με την υποβοηθούμενη αυτοκτονία του δημοσιογράφου Αλέξανδρου Βέλλιου καθώς και απο τις δηλώσεις της Βελγίδας Παραολυμπιονίκη Marieke Vervoort, η οποία πάσχει από μια ανίατη εκφυλιστική ασθένεια μυών, και έχει πει ανοιχτά ότι θα επιλέξει την ευθανασία, αλλά όχι ακόμα. Σε αυτές τις 2 περιπτωσεις προστίθεται η πρόσφατη δήλωση των δύο αρμόδιων Υπουργών της Ολλανδίας για τη νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας.
Ο Αλέξανδρος Βέλλιος προασπίστκε μέχρι τελευταία στιγμή τις ιδέες του και ειδικά την θέση του για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας . Το σχέδιο του για μετάβαση στην Ελβετία και την δυνατότητα στην «υποβοηθούμενη ευθανασία» δεν πραγματοποίηθηκε και αναγκάστηκε να δώσει τέλος στη ζωή του με έναν τρόπο που δεν ήταν η πρώτη επιλογή του και επίσης δημιούργησε προβληματισμούς. Αυτός ο τρόπος οδήγησε στο να δοθεί εντολή από τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, για διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για τις συνθήκες θανάτου του δημοσιογράφου καθώς εάν κάποιος βοήθησε τον δημοσιογράφο να φύγει από τη ζωή, τότε υπάρχει η διάπραξη ποινικού αδικήματος. Αυτή είναι η πραγματικότητα στην Ελλάδα.
Η 37χρονη Βελγίδα Παραολυμπιονίκης, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, έχει υπογράψει τα έγγραφα για ευθανασία από το 2008. Η ευθανασία είναι νόμιμη στο Βέλγιο. Ο βελγικός Τύπος είχε αναφέρει ότι ίσως θα έβαζε τέλος στη ζωή της μετά το Ρίο, αλλά εκείνη είπε στους δημοσιογράφους στο Ρίο ότι «εξακολουθεί να απολαμβάνει κάθε μικρή στιγμή.» Και συμπλήρωσε: « Όταν έρθει η στιγμή που θα έχω περισσότερες κακές ημέρες από καλές μέρες, τότε έχω έτοιμα τα χαρτιά για την ευθανασία μου, αλλά δεν έχει έρθει ακόμα αυτή η στιγμή».
Στην Ολλανδία, την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου, ο Υπουργός Υγείας Edith Schippers και ο Υπουργός Δικαιοσύνης Ard van de Steur δήλωσαν ότι «οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει ολοκληρωθεί θα πρέπει να έχουν το νόμιμο δικαίωμα να πεθάνουν με τη βοήθεια ενός ειδικού. Η πρόταση ακολουθεί χρόνια συζήτησης στο κοινοβούλιο και στην κοινωνία γενικότερα για το δικαίωμα των ανθρώπων που θεωρούν ότι η ζωή τους έχει φτάσει στο τέλος και θέλουν να πεθάνουν ειρηνικά. Στην ενημέρωσή τους, οι υπουργοί λένε ότι οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με συνεπή και καλά μελετημένη επιθυμία να πεθάνουν -είτε άρρωστοι είτε όχι – θα πρέπει να τους επιτρέπεται να είναι σε θέση να λαμβάνουν ένα φάρμακο για να τερματίζουν τη ζωή τους. Τα μέλη της οικογένειας δεν θα επιτρέπεται να χορηγούν το φάρμακο. Όλες οι αιτήσεις θα πρέπει να αξιολογούνται από έναν ειδικά εκπαιδευμένο εργαζόμενο και έναν ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα για να βεβαιώνουν ότι ο ασθενής δεν ενεργεί παρορμητικά ή κάτω από υπερβολική πίεση από την οικογένειά του. Η πρακτική αυτή δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ευθανασία, στην οποία ο ασθενής πρέπει να υποφέρει αφόρητα, και στην οποία οι ιατροί έχουν ενεργό ρόλο. Οι δύο αρμόδιοι Υπουργοί πιστέυουν ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν το αυτόνομο δικαίωμα να ζητήσουν βοήθεια για να σκοτώσουν τον εαυτό τους. Η δήλωση των Υπουργών ακολουθεί μια έκθεση από μια ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων νωρίτερα αυτό το έτος στην οποία τονίζεται ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η ευθανασία για τους ανθρώπους που θεωρούν ότι η ζωή τους απλά έχει ολοκληρωθεί. Επομένως, πρεπεί να βρεθέι μια λύση για να καλύπτει την επιθυμία αυτών των ανθρώπων καιη η ευθανασία να περιοριστεί σε αυτούς που ταλαιπωρούνται από ανίαστες ασθένεις ή ασθένειες τελικού σταδίου.
Η συζήτηση αυτή για την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι τόσο μια μεγάλη φιλοσοφική διαμάχη όσο και ένα ζήτημα δημόσιας πολιτικής. Αποτελούσε και θα συνεχίσει να αποτελεί ένα θέμα που έχει τόσο υποστηρικτές όσο και ισχυρούς πολέμιους. Από τη μια οι φιλελεύθεροι, οι οποίοι πιστεύουν ότι η υποβοηθούμενη αυτοκτονία και η ευθανασία είναι ηθικά αποδεκτή και θα πρέπει να είναι νόμιμη. Από την άλλη πλευρά οι συντηρητικοί πιστεύουν ότι είναι κατά της ηθικής και επικίνδυνο.
Η ευθανασία είναι η διακοπή της ζωής ενός άρρωστου ατόμου, προκειμένου να το απαλλάξει από τον πόνο του. Συνήθως, ένα άτομο υποβάλλεται σε ευθανασία όταν έχει μια ανίατη πάθηση αλλά υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπου κάποιοι άνθρωποι θέλουν η ζωή τους να τερματιστεί. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτή πραγματοποιείται μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου, αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί να είναι πολύ άρρωστος και η απόφαση λαμβάνεται από τους συγγενείς, γιατρούς ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δικαστήρια.
Αν θέλουμε να κάνουμε μια κατηγοριοποίηση, υπάρχει η «ενεργή ευθανασία», η «παθητική ευθανασία», και η «εθελοντική ευθανασία» Επίσης υπάρχει η «υποβοηθούμενη αυτοκτονία» όταν το άτομο που θέλει να βάλει τέλος στη ζωή του χρειάζεται βοήθεια για να το κάνει, τη ζητάει και τη λαμβάνει από άλλο πρόσωπο. Αυτό μπορεί να είναι είτε παροχή γνώσης ή μέσου για να προβεί στην αυτοκτονία που δίνεται με γνώση του άλλου προσώπου.
Στην Ελλάδα η ευθανασία δεν υπάρχει ως νόμιμη επιλογή. Στην περίπτωση της «υποβοηθούμενης αυτοκτονίας», το άτομο που βοήθησε αυτόν που αυτοκτόνησε, διώκεται για ανθρωποτονία. Σύμφωνα με το νόμο «όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο για αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση».
Σε άλλες χώρες όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, δίνεται η δυνατότητα για ευθανασία ή για υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Όπως είδαμε πιο πάνω στην Ολλανδία είναι επίκαιρη η συζήτηση για την νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Η Ελβετία επιτρέπει την υποβοηθούμενη αυτοκτονία αν το πρόσωπο που βοηθά πράττει ανιδιοτελώς. Απο χώρες εκτός Ευρωπαικής Ένωσης, η Κολομβία και ο Καναδάς επιτρέπουν επίσης την ευθανασία. Στις Η.Π.Α., η Καλιφόρνια, το Όρεγκον, η Ουάσιγκτον, το Βερμόντ και η Μοντάνα επιτρέπουν την υποβοηθούμενη αυτοκτονία.
Στην Ελλάδα θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά αυτό το ζήτημα. H ευθανασία ή η υποβοηθούμενη αυτοκτονία πρέπει να νομιμοποιηθεί. Ένα άτομο έχει το δικαίωμα να πεθάνει με αξιοπρέπεια, με δική του επιλογή. Ένα άτομο με ανίατη ασθένεια πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέξει πότε θα βάλει τέλος στον πόνο. Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ελέγχει το σώμα και τη ζωή του και έτσι θα πρέπει να είναι σε θέση να προσδιορίσει σε ποια χρονική στιγμή, και με ποιο τρόπο θα πεθάνει. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ελεύθεροι και οι περιττοί περιορισμοί σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν βοηθάνε προς αυτή την κατεύθυνση. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν και να εκτελούν αποφάσεις για τον εαυτό τους όταν δεν έρχεται σε άμεση αντίθεση με το γενικότερο καλό της κοινωνίας. Σε περιπτώσεις πόνου από ανίατες ασθένειες, αυτό το επιχείρημα γίνεται ακόμα πιο ισχυρό.
Κλείνοντας, περί ευθανασίας και υποβοθούμενης αυτοκτονίας, κανένα κράτος και καμία θρησκεία δεν μπορεί να παίρνει αποφάσεις για ζητήματα που αφορούν το ίδιο το άτομο, πόσο μάλλον όσον αφορά την ίδια του τη ζωή.