Οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν καθιερώσει συναινετικά την συνεπιμέλεια καθώς υπάρχει ήδη η κουλτούρα στις χώρες αυτές και οι γονείς ανεξαρτήτως φύλου κατά τη διάρκεια του γάμου συμμετέχουν ισότιμα στην φροντίδα των παιδιών.
- γράφει η Αγγέλα Χατζηιωαννίδου, Δικηγόρος Σερρών για το dikastiko.gr
Χώρες που έχει νομοθετηθεί η υποχρεωτική συνεπιμέλεια:
Κοινοπολιτεία του Κεντάκι (Kentucky):
Νομοθετήθηκε η ισόχρονη συνεπιμέλεια τον Αύγουστο 2018 με ψήφισμά της η γερουσία της Αμερικής και το Κοινοβούλιο (ονομαστική ψηφοφορία) καθορίζει τον Οκτώβριο 2018 δύο μήνες μετά τη ψήφιση δηλαδή, ότι το συμφέρον του παιδιού σχετίζεται με την ασφάλεια του παιδιού και μόνο με αυτήν.
Αυστραλία:
Υπήρξε υποχρεωτική συνεπιμέλεια (joint custody), η τάση όμως σήμερα είναι με την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου που διατάχθηκε να οριστεί ως πρωτεύων κριτήριο η ασφάλεια του παιδιού.
Καταλανία, Ισπανία:
Ο νόμος των ρόδων αποτελεί στροφή από την μορφή της συνεπιμέλειας που υπήρχε, σε πρωτεύον κριτήριο του δικαστηρίου το συμφέρον του παιδιού χωρίς το συσχετισμό με το δικαίωμα της επικοινωνίας.
Χώρες της Σκανδιναβίας:
Οι χώρες αυτές αρχικά είχαν έναν δικό τους νόμου που ίσχυε μέχρι τη δεκαετία του 2000. Σταδιακά άρχισαν να νομοθετούν χωριστά, ωστόσο υπάρχει κοινή νομική θεώρηση.
Από το 1920 στις χώρες αυτές η ελεύθερη συμβίωση χωρίς γάμο ήταν νόμιμη με αποτέλεσμα τα παιδιά που γεννιούνται χωρίς γάμο να αναλαμβάνουν οι πατέρες τις ευθύνες τους (προτεσταντισμός) και τα άτομα να είναι τελείως αυτοτελή μέσα στο γάμο ή τη συμβίωση.
Σήμερα ισχύει αυτή η αυτοτέλεια αν και οι περισσότεροι πολίτες τους τελούν σε γάμο. Μετά τη λύση του γάμου ή της συμβίωσης οι γονείς επιλέγουν συναινετικά τη συνεπιμέλεια καθώς υπάρχει κουλτούρα ήδη προηγμένη.
Ειδικότερα, από το 1970 οι πατέρες λαμβάνουν γονική άδεια, μόνο οι μητέρες έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν την αναγνώριση του παιδιού τους από τον πατέρα. Ωστόσο οι πατέρες στις χώρες αυτές είναι κατά 70% στο σύνολό τους ενεργοί στην καθημερινή φροντίδα των παιδιών τους κατά τη διάρκεια του γάμου ή της συμβίωσης. Στο 16,5% των διαζευγμένων γονέων υπάρχει αποκλειστική επιμέλεια την οποία τα δικαστήρια παραχωρούν στη μητέρα. Ένα ποσοστό 2% των πατέρων έχει λάβει την αποκλειστική επιμέλεια των παιδιών από τα δικαστήρια.
Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία:
Η συνεπιμέλεια προβλέπεται σε συναινετικό επίπεδο και δεν υπάρχει διάταξη για η ισόχρονη παραμονή του παιδιού στους γονείς.
Γερμανία:
Το οικογενειακό τους δίκαιο προσομοιάζει με το ισχύον οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας.
Η συνεπιμέλεια είναι προαιρετική και μπορεί ελεύθερα να επιλέγεται από τους γονείς. Στους γονείς που δεν έχουν τελέσει γάμο και προσφεύγουν στο δικαστήριο, αυτό αποδίδει την επιμέλεια στην άγαμη μητέρα. Στους γονείς που έχουν τελέσει γάμο το δικαστήριο αναθέτει αποκλειστικά την επιμέλεια σε έναν από τους δύο, τον καταλληλότερο. Ο γονέας που έχει την αποκλειστική επιμέλεια είναι ελεύθερος να επιλέξει τον τόπο διαμονής του παιδιού και να μετακινηθεί ελεύθερα.
Γαλλία:
Η γονική μέριμνα μετά τη διάσπαση του γάμου ή της ελεύθερης σχέσης των γονέων ασκείται από κοινού εκτός από τη περίπτωση που ο πατέρας έχει αναγνωρίσει το τέκνο μετά το ένα έτος από τη γέννησή του, όπου και αποκλείεται από την άσκησή της. Η συναινετική συμφωνία για την από κοινού άσκηση της μέριμνας επικυρώνεται ή απορρίπτεται από το δικαστήριο με γνώμονα αν είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Η εναλλασσόμενη κατοικία όταν αποφασίζεται από κοινού δε συνεπάγεται ισόχρονη παραμονή του παιδιού σε δύο κατοικίες. Η κατοικία του παιδιού είναι μία με δικαίωμα πρόσβασης από τον άλλον γονέα στο παιδί.
Σε περίπτωση που δεν συμφωνούν και προσφύγουν στο δικαστήριο, τότε το δικαστήριο για να αποφασίσει αν η γονική μέριμνα θα ασκηθεί από κοινού ή χωριστά θα κρίνει σύμφωνα με τα εξής:
- άσκηση ενδοοικογενειακής βίας
- βούληση ανήλικου τέκνου
- καταλληλότητα του γονέα
- πορίσματα εμπειρογνωμόνων
- έρευνες από κοινωνικές υπηρεσίες ή αν έχουν χρησιμοποιηθεί από τους αντιδίκους γονείς αντιεπιστημονικές έρευνες (ο όρος γονεϊκή αποξένωση απορρίπτεται) και
- πρακτική που ακολουθούσαν μέχρι τότε οι γονείς αναφορικά με το παιδί και ποιος είχε πιο ενεργό συμμετοχή στην ανατροφή του.
Τα οικογενειακά δικαστήρια είναι αρμόδια να αποφασίσουν για την άσκηση της γονικής μέριμνας από κοινού.
Ελβετία:
Η γονική μέριμνα των βιολογικών γονέων έγγαμων ή άγαμων ασκείται από κοινού, εκτός αν αντικρούει στο συμφέρον του παιδιού, όπου σε αυτή τη περίπτωση παραχωρείται στον έναν γονέα αποκλειστικά. Η κοινή γονική μέριμνα δεν σημαίνει και κοινή επιμέλεια που εκεί ο δικαστής στα κατ’ αντιδικία δικαστήρια αναθέτει την αποκλειστική επιμέλεια σε έναν από τους δύο, θέτοντας υπ’ όψιν του το συμφέρον του παιδιού, την ευημερία του παιδιού, την προτίμηση του παιδιού προς κάποιον γονέα, την καταλληλότητα του γονέα, τον τόπο διαμονής τους και την απόσταση μεταξύ τους προκειμένου να λάβει απόφαση.
Ρουμανία:
Η συνεπιμέλεια ασκείται από κοινού μετά τη λύση του γάμου μόνο σε περίπτωση που αυτό λειτουργεί προς το συμφέρον του παιδιού. Διαφορετικά το δικαστήριο αναθέτει αποκλειστικά στο ένα γονέα την επιμέλεια κρίνοντας με βάση τη καταλληλότητα. Η συμφωνία για την από κοινού γονική μέριμνα επικυρώνεται από τα δικαστήρια και όχι από διαμεσολαβητή η οποία είναι προαιρετική και εφαρμόζεται μόνο σε αρχικό στάδιο της λύσης του γάμου.
Βέλγιο:
Το δικαστήριο κρίνει με βάσει το συμφέρον του παιδιού. Σε περίπτωση διαζυγίου όπου οι γονείς προχωρήσουν συναινετικά στην συνεπιμέλεια, ο εισαγγελέας γνωμοδοτεί στο οικογενειακό δικαστήριο για την επικύρωση, την τροποποίηση ή την και κατάργηση της συμφωνίας των γονέων σε περίπτωση που αυτή είναι αντίθετη στο συμφέρον των ανηλίκων. Η διαμεσολάβηση είναι προαιρετική καθώς τα μέρη μπορούν να προσφύγουν απευθείας στο οικογενειακό δικαστήριο και οι διαμεσολαβητές είναι υποχρεωτικά δικηγόροι ή συμβολαιογράφοι.
Γενικότερα, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν καθιερώσει συναινετικά την συνεπιμέλεια καθώς υπάρχει ήδη η κουλτούρα στις χώρες αυτές και οι γονείς ανεξαρτήτως φύλου κατά τη διάρκεια του γάμου συμμετέχουν ισότιμα στην φροντίδα των παιδιών.
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερική:
Το 1996 είχε γίνει προσπάθεια να ψηφιστεί η κοινή συνεπιμέλεια μέσα στα δικαστικά συστήματα των κοινοπολιτειών με ψήφισμα. Την 30.10.1997 αποφάσισε το Κογκρέσο σχετικά με τη ζήτημα της συνεπιμέλειας και της γονικής μέριμνας και εξέδωσε την υπ’ αρίθμ. Η.Con.Res.182-105.1997-1998. Σύμφωνα με αυτό το παιδί πρέπει να διαμένει με τον κύριο γονέα (φροντιστή) σε μία φυσική κύρια κατοικία (κατά τεκμήριο) εκτός αν ο γονέας δεν είναι κατάλληλος. Δηλώνει ότι δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού η κοινή συνεπιμέλεια στα κατ’ αντιδικία δικαστήρια και στις περιπτώσεις όπου έχει υπάρξει ιστορικό ενδοοικογενειακή βία ή βίας εν γένει.
Ύψιστο συμφέρον του παιδιού είναι η ασφάλειά του. Δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού η επικοινωνία με τον γονέα που είναι βίαιος ή κακοποιητικός, με έναν γονέα ο οποίος διαψεύδει τους ισχυρισμούς του φροντιστή γονέα για κακοποίηση.
Το κείμενο αυτό απορρίπτει τους ισχυρισμούς περί γονεϊκής αποξένωσης καθώς προβάλλονται προσχηματικά από περιπτώσεις κακοποιητικών γονέων και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν απορρίπτεται η συνεπιμέλεια και η διαδικασία της διαμεσολάβησης.
Η απόφαση αυτή ισχύει μέχρι σήμερα και έχει τροποποιηθεί με βελτιωμένες διατάξεις. Το ύψιστο συμφέρον του παιδιού είναι η ασφάλειά του.