Από τον Abraham Gefuropoulos
Ανέκαθεν, η πάντα κραταιά και μεγαλόπρεπη αλλά με ανασφαλή καρδιά Εξουσία, αρεσκόταν στην συμπίεση της δημιουργικότητας και της ζωής, λατρεύοντας την δύναμη της κατασταλτικής βίας και την γοητεία που ασκεί στις μάζες ο πειθαναγκασμός, αφήνοντας την φαντασία και την ελευθερία στους ποιητές και τους καλλιτέχνες.
Η διαιώνιση της εξαρτιόταν άμεσα από την ισχύ της και την αξιοθαύμαστη ομολογουμένως ικανότητα να επιβάλει την θέληση της, άλλοτε με πανουργία και άλλοτε με απλή, αρχέγονη δολοφονική μανία. Η Ανθρωπότητα στο διάστημα χιλιετηρίδων εξελίσσεται αδιαλείπτως σε τεχνολογική βάση κυρίως, ωστόσο όσο αφορά τις δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό των δομικών της κοινωνικών θυλάκων, η κατάσταση δεν είναι καθόλου παρήγορη ως προς την προοδευτικότητα της, αντίθετα ζέχνει αναχρονισμό και σκονισμένη με υπεροψία αυτοκρατορική νοοτροπία ορισμένων ενοίκων της πυραμιδικής κορυφής.
Παρά την θέση ισχύος λοιπόν της άρχουσας τάξης και της αρπακτικής αλαζονικής ματιάς, ο φόβος και ο ιδρώτας που λούζει το γεμάτο με πολύτιμους λίθους σώμα της, είναι απτός φρικώδης, σφηνωμένος στο κεντρικό σημείο του τρυφηλού από την καλοπέραση εγκεφάλου της. Τρόμος που πηγάζει από την αφύπνιση των δικαιωμάτων των καταπιεσμένων, την χειραφέτηση των ζωών τους από κάθε μορφή εξάρτησης. Μια εφιαλτική πραγματικότητα για τους άρχοντες κάθε γεωγραφικής θέσης και χρονικής εποχής, που όμως πάει και έρχεται, εμφανίζεται και εξαφανίζεται σαν μια χαμένη Ατλαντίδα πρόσκαιρων κοινωνικών διεκδικήσεων, παρά σαν μια δυναμική διαρκή κατάσταση.
Πέρα από τις τρομοκρατικές πρακτικές ενστάλαξης με μεγάλες ποσότητες φόβου στις αρτηριακές λειτουργίες των πολιτών, η Εξουσία αρέσκεται να παίζει σαν τη πεινασμένη γάτα με το επικίνδυνο παραβατικό ποντικό , ένα σουρεαλιστικό φαινόμενο που παίρνει σάρκα και οστά στο σωφρονιστικό σύστημα, στον μικροσκοπικό σύμπαν των καλών (δικαιοσύνη), κακών (παραβάτες της έννομης τάξης) και των άσχημων (αρχομανών με εκδικητικές τάσεις).
Ιερά εξέταση, βασανιστικές μεθόδους απόδοσης(!) δικαιοσύνης και σωφρονισμού (ανασκολοπίσεις, διαμελισμοί, ακρωτηριασμοί, βιασμοί με πυρακτωμένες ράβδους) για αιώνες χρησιμοποιούνταν ως βολικά μέσα όχι μόνο για την διατήρηση της ‘’ειρήνης’’ στα ανά τόπους βασίλεια των ανθρώπων, αλλά και ως υποχθόνιοι ψυχολογικοί μηχανισμοί διατήρησης της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων και προσπάθεια επιβολής μίας άμεσης ηθικοπλαστικής πρακτικής βουτηγμένης ωστόσο στο αίμα και τον ανθρώπινο πόνο.
Σε κοινωνίες με μεσαιωνικά κατάλοιπα , ντυμένες με τον άκρατο θρησκευτικό μανδύα της αποποίησης των ευθυνών και της ανάδυσης νέων κοινωνικοοικονομικών συστημάτων ανάπτυξης των παραγωγικών σχέσεων (καπιταλισμός), η ζωή για την πλειοψηφία του κόσμου έγινε δυσβάσταχτη , οδυνηρή από το ξεπέρασμα από τις περιστάσεις της οικονομίας, των προσωπικών εργασιακών ικανοτήτων με αποτέλεσμα ο κίνδυνος συντήρησης της οικογένειας να μεγαλώσει. Πολλοί εξωθήθηκαν στην παρανομία όχι γιατί ήταν μοχθηροί και προπατορικά σατανικοί όπως ευαγγελιζόταν η οσία παρθένα Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αλλά από ανάγκη.
Όμως κάθε παρασπονδία και λοξοδρόμηση από τον ενάρετο δρόμο του θεάρεστου βασιλιά, αυτομάτως συμβόλισε μια ασύμφορη προσβολή σε προσωπικό επίπεδο στον ευαίσθητο αλλά συχνά αποστεωμένο από συναισθήματα ανώτατο άρχοντα. Η προσβολή ξεπληρωνόταν με κατακρεούργηση του σώματος του ποινικού (συχνά για ασήμαντα παραπτώματα), ο σαδιστικός Θεός απαιτούσε σπονδή με ποτάμια αίματος , οικοδομώντας έναν κατάπτυστο ανίερο βωμό.
Η ανθρώπινη ζωή έχασε την αξία της, τα σώματα καταπατήθηκαν, για τα εξουσιαστικά παιχνίδια του στέμματος, αλλά όπως αναλύει ο Μισέλ Φουκώ , η βίαιη εκτός ορίων καταστολή δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί εσαεί. Η ωμή βία μπορεί να αφυπνίσει τους κοιμισμένους είτε αυτοί ανήκουν στις τάξεις των κρατουμένων είτε προέρχονται από το λαό, έχοντας αντίθετα αποτελέσματα από το προβλεπόμενο σχέδιο της πειθήνιας υποταγής δια του τρόμου του θανάτου.
Η ανάγκη αυτή άλλαξε την κατεύθυνση της δικαστικής πολιτικής, ραφινάροντας τις ποινές και τον τρόπο σωφρονισμού. Γεννήθηκε η φυλακή , αυξήθηκε η ανάγκη εγκλεισμού, η γραφειοκρατία μπήκε στο παιχνίδι. Ακόμη και η θανατική ποινή καταργήθηκε ή ‘’εκφυλίστηκε’’ σε πιο ‘’ανθρώπινα’’ επίπεδα. Σημασία όλης αυτής της μεταστροφής σχετιζόταν με την ανάγκη της ειρηνικής επιβολής της πειθαρχίας, αφήνοντας στην άκρη τα σωματικά βασανιστήρια (στην ακραία μορφή τους), στοχεύοντας στο ψυχολογικό αναίμακτο κομμάτι.
Οι επιστήμες της εγκληματολογίας, της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας αντικατέστησαν τους κουκουλοφόρους δημίους, προσπαθώντας με ένα σμπάρο (εκάστοτε παράνομος) να πιάσουν πολλά τρυγόνια (λαϊκή τάξη). Εξάλλου οι ψυχολογικοί μηχανισμοί συμβάλλουν αρτιότερα στην διαιώνιση της εξουσίας από τα τσεκούρια και το συναίσθημα επικρατεί κατά της λογικής. Πλέον ο Νόμος χρησιμοποιείται περισσότερο ως ο μπαμπούλας που συγκρατεί τις κοινωνικές διεκδικήσεις παρά στοχεύει αποκλειστικά στους ποινικούς. Οι πολιτικοί κρατούμενοι εξευτελίζονται ή τουλάχιστον χαίρουν όλης της προσοχής του συστήματος, καθώς διώκονται περισσότερο για τα φρονήματα τους παρά για την δραστηριότητα τους. Η ελληνική και ξένη σωφρονιστική/κατασταλτική σκηνή βρίθει από πάμπολλες παρόμοιες περιπτώσεις.
Η εικόνα παίζει πια σημαντικό ρόλο και όλα πρέπει να φαίνονται νομότυπα Η διαβίωση και ο εγκλεισμός στις φυλακές φαντάζει καλύτερη συγκριτικά με μερικές δεκαετίες πίσω. Όλα βαίνουν καλώς με τάξη και ασφάλεια. Όμως για καθίστε μια στιγμή; Αν κλείσουμε τα μάτια και συλλογιστούμε θα έρθουν στο νου μας πληθώρα υποθέσεων και περιστατικών , διανθισμένες με την πικάντικη μα πάντα επίκαιρη ‘’κίτρινη’’ δημοσιογραφία των σειρήνων του θεαθήναι , συμβάντων βίας και τραγωδίας με πρωταγωνιστές κατάδικους.
Υπερπληθυσμός, υπεράριθμα κελιά, ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, έλλειψη ενδιαφέροντος για την πνευματική ανάπτυξη των έγκλειστων είναι μάλλον τα ηπιότερα των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα σε σωφρονιστικά καταστήματα ανά την υφήλιο. Η σωματική και ψυχολογική βία, ο μεσαιωνικός εξευτελισμός της αξιοπρέπειας, η υποδαύλιση ρατσιστικών διακρίσεων σε μια αυτοκρατορική τακτική του divide et impera, η εκκόλαψη εσωτερικής αγοράς διακίνησης ουσιών ή άλλων παρεμφερών δράσεων , κατατρώει σαν σαράκι την έντιμη σωφρονιστική πολιτική διάθεση αρκετών γραναζιών του συστήματος, παραμερίζοντας τους για τα πιο σκουριασμένα, που εξαιτίας αυτής διάβρωσης τους εμφανίζονται ως εκδικητικοί άγγελοι τήρησης της τάξης με όχι όμως και τόσο αδιάφθορα μέσα.
Στις σύγχρονες φυλακές φυσικά δεν λείπει και η φυσική εξόντωση των κρατουμένων. Και αν αυτή πραγματοποιείται κάτω από τους άγραφους νόμους των συγκρατουμένων σου (περιπτώσεις θανάτωσης βιαστών ή παιδόφιλων) μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα βαθμό. Όμως όταν η βία προέρχεται από τους υποτιθέμενους υπερασπιστές του Νόμου, τότε κάτι βρωμάει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας και μάλλον όχι από κάποιο σύγχρονο Άμλετ. Η βία γεννάει βία είναι μία νομοτέλεια. Όταν έχεις υπεύθυνη θέση και δολοφονείς κατ ουσία από μια διεστραμμένη εκδικητική μανία (περίπτωση θανατηφόρας κακοποίησης του Ιλία Καρέλι), τότε απλά ισχυροποιείς με την κακία σου τον αδιαίρετο φαύλο κύκλο της επονείδιστης πληγωμένης , βουτηγμένης στο αίμα αξιοπρέπειας.
Συχνά πυκνά ακούμε για σκληρές φυλακές υψίστης ασφαλείας, σε Ρωσία, ΗΠΑ ή στα βάθη της Ανατολής και πρέπει de facto και a priori να αισθανόμαστε ανακουφισμένοι για τη καλή μας τύχη και παραδειγματισμένοι από τις παρανομίες κάποιων αδιάφορων μακρινών κακοποιών. Γιατί άλλωστε να ενδιαφερθούμε για το κύμα εξεγέρσεων στις φυλακές της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία); Εμάς αφορά; Όχι, απλά ακολουθούμε την περπατημένη των προγόνων μας και την λησμονημένη κατάληξη των κοινωνικών αιτημάτων στις φυλακές Άττικα το 71 ή εκείνες του Καραντίρου στο Σάο Πάολο τη δεκαετία του 90.
Όμως αν πάψουμε να φερόμαστε ως πειθήνιοι, υποταγμένοι νοικοκυραίοι και αντιδράσουμε με ανθρωπιά, ως νοήμονα όντα θα αντιληφθούμε ότι πίσω από την εντέχνως καλοδιατηρημένη κουρτίνα της ζωής, κρύβεται ένας κόσμος απόγνωσης και θλίψης. Ένα θέατρο σκιών γεμάτο από τριταγωνιστές, παρίες που τους απέκοψε ο κοινωνικός μηχανισμός από την ομαλή τους ένταξη στον φυσιολογικό κόσμο.
Αν είμαστε προσεκτικότεροι θα αφουγκραστούμε τα αιτήματα αυτών των ανθρώπων για μια καλύτερη διαμόρφωση εγκλεισμού, για μια ποιοτικότερη ζωή, με δικαιώματα τουλάχιστον ισότιμα με τις απαιτήσεις που έχουμε για αυτούς. Η εκμετάλλευση της εργατικής τους δυναμικής να αντικατασταθεί με θεμελιώδη δικαιώματα αυτοδιάθεσης του ταλέντου τους, πάντα στο πλαίσιο του σεβασμού της ανθρώπινης υπόστασης τους, δίνοντας κίνητρα για διάθεση και επιθυμία αυτοβελτίωσης, μήπως και αποβάλλουμε επιτέλους τον σπόρο της μισαλλοδοξίας και της άκρατης εκδίκησης που εμφιλοχωρεί μέσα μας κάτω από το βάρος της μπότας του καταπιεσμένου άγχους, του φόβου της διεκδίκησης όσων δικαιωματικών μας ανήκουν και του τρόμου που προκαλεί η πιθανότητα να νιώσουμε στο πετσί μας την απρόσωπη, ωμή καταστολή της εξουσίας.
Για τους χ,ψ, ω λόγους σε ένα οικοσύστημα που θυμίζει μολυσματικό βάλτο , ουδείς είναι ασφαλής από την μέγγενη του σκοτεινού νόμου, καθώς η όποια θέση στην οποία έτυχε να γεννηθούμε αφορά περισσότερο συγκυριακά αίτια, οπότε υπό τις κατάλληλες μισερές προϋποθέσεις όλοι μας θα μπορούσαμε να βρεθούμε μέσα στην στολή της φυλακής.
Η δράση πολλών νομικών και επιστημόνων , μαζί με την αρωγή του δημοσιογραφικού κλάδου έχει φέρει στο προσκήνιο πολλές άγνωστες πτυχές των όσων διαδραματίζονται πίσω από τα γκρίζα ντουβάρια, ανοίγοντας τα μάτια στον κόσμο, ευαισθητοποιώντας τους. Αυτοί οι μοναχικοί σε πλείστες περιπτώσεις καβαλάρηδες μάχονται κατά των όποιων καρεκλοκένταυρων, αποδεικνύοντας ότι η αξιοπρέπεια δεν είναι μία κενή λέξη, αλλά θέμα ύψιστης αρχής.
Δεν είμαστε ακόμη τόσο δημοκράτες για να καταργήσουμε τη φυλακή ή να την τροποποιήσουμε μετατοπίζοντας την σε μία διαφορετική ροή κατεύθυνσης. Ούτε έχουμε φτάσει ακόμη σε εκείνο το συνειδησιακό level χειραφέτησης του εαυτού μας χωρίς να χρειαζόμαστε τα τεχνητά δεκανίκια που μας προσφέρει η όποια Αρχή πάντα για το δικό μας καλό και ουδέποτε για το δικό της συμφέρον.
Ίσως όταν μπορέσουμε να αποβάλουμε από μέσα μας το εμφυτεύσιμο θυμικό , κλείσουμε τις πνευματικές μας θύρες στα ψυχολογικά παιχνίδια συναισθηματικής υποταγής και στραφούμε σε μία ανθρώπινη ανύψωση της προσωπικότητας μας με γνώμονα όχι μόνο την πάρτι μας, αλλά συμπεριλάβουμε στις προτεραιότητες μας τις ανάγκες όλων των μελών της κοινωνίας, ακόμη και εκείνων των στιγματισμένων καταδικασμένων παριών, τότε και μόνο τότε, ίσως τα τείχη της παγκόσμιας φυλακής να γκρεμιστούν ελευθερώνοντας το ανθρώπινο πνεύμα σε όλο το μεγαλείο του…