Από την Βασιλική Μαμαλούκου
Ένα σχόλιο με αφορμή την ταινία «Η ΖΩΗ ΜΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ» του Σ.Μπριζέ.
«Οι γυναίκες μοιάζουν με τα κύματα. Ενώ φαίνονται όλες ίδιες, καμιά δεν μοιάζει με την άλλη.»
Γκυ ντε Μωπασάν
Είναι αξιοπερίεργο και αξιοθαύμαστο πως ένας άντρας μπορεί να διεισδύσει χωρίς συναισθηματισμούς, με μία γυναικεία όμως λεπτότητα, στον τρικυμιώδη κόσμο ενός γυναικείου πνεύματος, όπως στην τελευταία του ταινία Η ζωή μιας γυναίκας (Une Vie),ο Γάλλος σκηνοθέτης Στεφάν Μπριζέ, γνωστός στην Ελλάδα από την περυσινή επιτυχία του Ο Νόμος της Αγοράς, μια ανατριχιαστική απεικόνιση της κρίσης μέσα από το πορτραίτο ενός άντρα..Ο Μπριζέ όχι μόνον μπόρεσε, αλλά και βραβεύτηκε από τη Διεθνή Κριτική (βραβείο Fipresci) στο περασμένο Φεστιβάλ Βενετίας.
Θα μπορούσε κανείς να το δικαιολογήσει, μιας και η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του 1883, του Γάλλου Γκυ ντε Μωπασάν, που γενικά καταπιάστηκε με πορτρέτα γυναικών που αδικούνται μέσα στο «βασίλειο της εύκολης συνείδησης», αποδομώντας τα με κυνισμό, αλλά χωρίς ίχνος διδακτισμού ή παρηγορητικού ύφους.
Ο Μπριζέ αναπαριστά σε βάθος χρόνου τη ζωή μιας γυναίκας του 19ου αιώνα, παγιδευμένης στις ψευδαισθήσεις της από έρωτα για έναν τελικά ψεύτη και άπιστο άντρα, μέσα σε έναν σκοτεινό πύργο στη Νορμανδία. Το πάθος είναι παράφορο αλλά μόνον το δικό της αληθινό..Όλα είναι ιδωμένα μέσα από το πρίσμα της σκοταδιστικής καθολικής πίστης και της νατουραλιστικής τάσης, κατά την οποία η συμπεριφορά του ανθρώπου ρυθμίζεται από τους παράγοντες της κληρονομικότητας, υπό την πίεση του περιβάλλοντος και υπό την επίδραση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών. Πράγματι, μεγαλώνουμε μαζί με τη Ζαν από τα 18 ως τα 45 της χρόνια, μέσα σε ένα ασφυκτικό ηθικό πλαίσιο, πίσω από τη βιτρίνα της αστικής ευγένειας, που της επιβάλλουν οι γύρω της προκειμένου να ζήσει μια καθωσπρέπει ζωή.
Ο Μπριζέ σχεδίαζε να γυρίσει το φιλμ 20 χρόνια πίσω, όταν πρωτοδιάβασε και ερωτεύτηκε το μυθιστόρημα.Ταυτίστηκε με την Ζαν, όσο ενηλικιωνόταν, καθώς ριχνόταν στη ζωή με την ίδια αθωότητα και πληγωνόταν όπως εκείνη από ξαφνικά τραγικά γεγονότα. Σε αντίθεση με το μυθιστόρημα, όλα στην ταινία ξεδιπλώνονται από την οπτική της Ζαν. Το βιβλίο ακολουθεί μια γραμμική αφήγηση, ο Μπριζέ όμως επέλεξε να κάνει με κάμερα στο χέρι πισωγυρίσματα-φλασμπακ μεταξύ των εποχών και των διαστημάτων των αιφνιδιαστικών αλλαγών στη ζωή της Ζαν. Σα να κινεί άλλος τα νήματα στη ζωή της όσο και να παλεύει με τον εαυτό της να ζήσει τη ζωή που θέλει.
Αν η κάμερα είναι διαρκώς σε κίνηση, είναι γιατί ο Μπριζέ ήθελε να αποδώσει ακριβώς αυτόν τον συνεχώς μεταβαλλόμενο συναισθηματικό κόσμο μιας γυναίκας, που ξεκινά με μεγάλες προσδοκίες, αλλά συναντά ξαφνικές θλίψεις και απογοητεύσεις από το περιβάλλον της, που την «πνίγει». Το ελεύθερο, αγνό, πνεύμα αυτής της γυναίκας το ακολουθεί η τραγωδία, και όπως τα τρικυμιώδη κύματα, πλάι στα οποία τη βλέπουμε να περπατά, γαλήνια, με άγνοια για το τι θα ακολουθήσει, είναι μεγάλα, ψηλά και επικίνδυνα, το ίδιο φουρτουνιασμένο είναι και κάθε ένα κεφάλαιο της ζωής της.
Όμως, ο Μπριζέ χτίζει την ταινία καρέ καρέ με ακρίβεια και έναν φινετσάτο ρεαλισμό εντείνοντας την αγωνία του θεατή, ωσότου φτάσει στο ουσιαστικό μήνυμα της ταινίας και του βιβλίου, που κλείνει λυτρωτικά την ταινία σαν να έρχεται κατά κάποιο τρόπο η κάθαρση στην τραγωδία της ζωής της, όταν μπροστά στη θέα ενός μωρού, ενός νέου ανθρώπου, η φωνή της γυναίκας, που την πρόδωσε και επιστρέφει για να ανταποδώσει την καλοσύνη της Ζαν, την καθησυχάζει: «Είδες Ζαν; Τίποτα στη ζωή δεν είναι όπως φαίνεται , μόνον καλό ή κακό». Είναι σα να το λέει η ίδια στον εαυτό της. Η έλευση ενός νέου ανθρώπου στη ζωή της Ζαν, είναι η απόδειξη ότι το καθετί μπορεί να αναγεννηθεί. Πεθαίνουμε και ξαναγεννιόμαστε καθημερινά. Μόνον η γέννηση ενός νέου ανθρώπου της δίνει νόημα να ξεκινήσει πάλι από την αρχή τον κύκλο της ζωής, με νέα αισιοδοξία και μεγαλύτερη πίστη ότι πράγματι ποτέ η ζωή δεν είναι απόλυτα άσπρη ή μαύρη. Όλα εμπεριέχουν το καλό και το κακό, το άσπρο και το μαύρο, τη ζωή και το θάνατο και φτου πάλι από την αρχή…. Η Ζαν θα απομυθοποιήσει τον Έρωτα και θα διοχετεύσει όλη της την αγάπη στο νέο παιδί που έρχεται..Η Γέννηση ακυρώνει τον Θάνατο του Έρωτα εκείνου που από την αρχή είναι τελειωμένος…
Η ζωή μιας γυναίκας, που θα προβάλλεται από 16 Φεβρουαρίου στις αίθουσες δεν είναι παρά η ζωή κάθε αγνού κοριτσιού με εύθραστο ρομαντισμό, που ονειρεύεται, και που αν και αυταπατάται συχνά συνεχίζει να έχει πάθος για ζωή και ωριμάζοντας μεταμορφώνεται σε μια γενναία, δυνατή γυναίκα.Ποτέ δεν τελειώνει η ζωή όσο υπάρχει η Γυναίκα. Άλλωστε ο Μωπασάν το είχε πει, πως το νόημα της ζωής βρίσκεται στη Γυναίκα.
Η ταινία «Η ζωή μιας γυναίκας» θα προβάλλεται από την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου στις αίθουσες, Άστυ και Δαναό στην Αθήνα και Παύλος Ζάννας στη Θεσσαλονίκη, σε διανομή Ama Films, που διένειμε και την προηγούμενη του Μπριζέ, Νόμος της Αγοράς, αλλά και το Paterson του Jim Jarmusch.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 18.2.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
