Από τον Παναγιώτη Μουντούρη
Joyce Carol Oates
“Τρελή για άντρες”
Εκδόσεις: Scripta
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Παρουσίαση : Μουντούρης Παναγιώτης
« Με μετέφεραν στο νοσοκομείο με χειροπέδες…είχαν βγάλει τα κορδόνια γιατί στο κέντρο προφυλάκισης φοβούνταν μήπως αυτοκτονήσω, αλλά ποτέ δεν θα κρεμιόμουν με τα κορδόνια μου! ».
Η Ίνκριντ Μπουν γνωστοποιεί από την αρχή ότι δεν είχε σκοπό να θέσει τέλος στη ζωή της. Ούτως ή άλλως, δεν χαρακτηρίζεται από αυτοκτονική πρόθεση, καθώς, μέσω της αυτοχειρίας δεν θα έφτανε το στόχο της. Ο πόνος και η οδύνη (τόσο στις σωματικές, όσο και στις ψυχικές εκφάνσεις) έκρυβε την ελπίδα της, συνειδητή και ασυνείδητη, για έναν απώτερο σκοπό.
Στην ηλικία των πέντε ετών η Ίνκριντ Μπουν μαζί με τη μητέρα της φυγαδεύονται για να προστατευτούν είτε από τους εχθρούς του πατέρα της είτε από το ίδιο τον πατέρα. Στο ερώτημα η Ίνκριντ Μπουν δεν παίρνει απάντηση. Μετατρέπεται σε μυστικό το οποίο περιβάλλεται από το μυστήριο και το φόβο, ένας συνδυασμός πάνω στον οποίο θα οικοδομηθεί η μετέπειτα ψυχοπαθολογία της Ίνκριντ.
«Ήμουν πέντε ετών, αλλά δεν καταλάβαινα αν η Μαμά και εγώ έπρεπε να τρέξουμε να κρυφτούμε γιατί ο Μπαμπάς είχε εχθρούς που ήθελαν να μας βλάψουν ή γιατί ο Μπαμπάς ο ίδιος ήταν ο κίνδυνος. Μερικά πράματα τα ξέρεις χωρίς να ρωτήσεις. Άλλα, δεν μπορείς να τα ρωτήσεις. Και μένουν ανεξιχνίαστα ».
Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει μια συνεχής περιπλάνηση και μεταστέγαση σε διάφορα μέρη, κυρίως σε καταφύγια και κοινόβια μέσα στα δάση. Σε κάθε αλλαγή “κατοικίας” η μητέρα της Ίνκριντ μεταφέρει στις αποσκευές της, μεταξύ άλλων, τη μυρωδιά του αλκοόλ, μπαγιάτικο καπνό από τσιγάρα, τραπουλόχαρτα και ναρκωτικά, ενώ, τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται η μητέρα και κατ’ επέκταση η ίδια η Ίνκριντ, έχουν ένα κοινό παρονομαστή ·την περιθωριοποίηση.
«Είχαν φέρει κι άλλα έξι κασόνια με μπύρες κι ένα μπουκάλι Four Roses κι ένα μικρό πλαστικό σακουλάκι με κάτι που η μαμά ονόμαζε “πρέζα” – κι όπως έλεγε την τρόμαζε γιατί την έκανε να σκέπτεται παράξενα πράγματα, αλλά τις περισσότερες φορές δεν μπορούσε να πει όχι και να μην δοκιμάσει».
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Ίνκριντ Μπουν βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε μια μητέρα συναισθηματικά κενή, αδιάφορη για τη κόρη της και εκμεταλλευτική με τους άντρες που συναναστρέφεται από τη μια και, στην ανάμνηση ενός τρυφερού και ταυτόχρονα οξύθυμου, άγριου και επικίνδυνου απόντα πατέρα από την άλλη.
Η Ίνκριντ Μπουν από νωρίς δίνει την εντύπωση ότι είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού της «Προσπαθούσε να μ΄εμποδίσει, αλλά ακόμη κι όταν ήταν μπροστά και με παρακολουθούσε, κατάφερνα να χτενίσω ηδονικά με τα νύχια μου το ανώμαλο έδαφος του δέρματος μου, ν’ανοίξω τρυπίτσες με αίμα και να αντλήσω μια μοχθηρή ευχαρίστηση απ΄αυτό. Ποτέ δεν σκεφτόμουν ότι μπορεί να σημαδευόμουν, ότι μπορεί να προκαλούσα μόνιμη ζημιά… σκεφτόμουν μόνο το ΞΥΣΙΜΟ».
Ο διαστροφικός εαυτός της Ίνκριντ Μπουν (Η λέξη διαστροφικός είναι η ελληνική απόδοση του επιθέτου “pervers” στο λεξικό της ψυχανάλυσης Laplance, Pontalis, 1986) έχει ένα συγκεκριμένο στόχο, μπροστά στον οποίο ο σωματικός πόνος είναι ασήμαντος σε σχέση με τη συναισθηματική ανακούφιση και ηδονή που επιφέρει. Στις μαζοχιστικές – αυτοκαταστροφικές τάσεις της Ίνκριντ Μπουν η θέα του δικού της αίματος από τα έντονα ξυσίματα δίνει την αίσθηση του Υπάρχειν, πως είναι ζωντανή και πραγματική «Να δω αν τρέχει αίμα στη φλέβα, αυτός ήταν ο μόνος μου σκοπός. Να δω είμαι αληθινή; Είναι αληθινά όλα αυτά;»
Στην εφηβεία οι ερωτικές της σχέσεις στηρίζονται πάνω στον άξονα του σαδομαζοχισμού. Ανάμεσα στην Ίνκριντ Μπουν και σε κάθε υποψήφιο σαδιστή “σύντροφο” (Σύντροφος: αυτός που συνδέεται πολύ στενά με κάποιον. Ετυμολογία: αυτός που έχει ανατραφεί μαζί με κάποιον άλλον. Συν + τρέφω. Παρομοίου σχηματισμού είναι η γαλλική λέξη compagnon αυτός που τρώει ψωμί μαζί με κάποιον άλλον, Τρύφων Ζαχαριάδης, 2015) θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπογράφεται ένα είδος συμβολαίου. Ο μαζοχιστής, λόγου χάρη, επιθυμεί να μειώσει τον εαυτό του σε αυτό το τίποτα που είναι το αγαθό, σε αυτό το πράγμα που μεταχειρίζονται σαν αντικείμενο, σε αυτόν το σκλάβο τον οποίο μεταβιβάζουν και μοιράζονται (Βασιλική Κανελλοπούλου, 2012).
«Λένε πως όταν είσαι τρελή για άντρες, στην πραγματικότητα ψάχνεις τον μπαμπά σου. Ελπίζω να είναι έτσι, ίσως και να τον βρω κάποια στιγμή».
Η Ίνκριντ Μπουν κοινοποιεί ότι στο πρόσωπο του κάθε σαδιστή αναζητούσε τον πατέρα της. Έναν πατέρα που στις παιδικές αναμνήσεις της Ίνκριντ δίπλα από τις τρυφερές στιγμές προστίθεται η εικόνα ενός δολοφόνου. Η Ίνκριντ Μπουν ερωτικοποιεί το όλον του πατέρα. Υπάρχει δηλαδή η εικόνα ότι για να σε αγαπήσει κάποιος πρέπει να σου κάνει κακό «Τους άντρες που σε μεταχειρίζονται σαν σκουπίδι ερωτεύεσαι. Γιατί μόνο αυτοί μπορούν να σου πουν ότι η τιμωρία σου είναι δίκαιη»
Όπως όμως συμβαίνει με όλες τις γενικεύσεις, έτσι και στη διαστροφή – σύμφωνα πάντα με την ψυχαναλυτική έννοια του όρου – υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις και θα ήταν σφάλμα να μείνουμε πιστοί μόνο σε αυτή τη θεωρία.
Η διαστροφή στις γυναίκες έχει έναν εντελώς διαφορετικό στόχο από την αντίστοιχη διαστροφή στους άντρες. Ενώ στους άντρες η πράξη έχει στόχο ένα εξωτερικό «μερικό» αντικείμενο, στις γυναίκες στρέφεται συνήθως εναντίον του εαυτού τους, δηλαδή είτε κατά του σώματος τους είτε κατά αντικειμένων τα οποία θεωρούν δικά τους δημιουργήματα, όπως είναι τα μωρά τους (Estella V. Welldom 1988).
Η Ίνκριντ Μπουν δεν μεγάλωσε μόνο με τις αναμνήσεις και τον φόβο ενός δολοφόνου πατέρα αλλά, και με μια μητέρα που δεν της επέτρεψε να μεγαλώσει και να γίνει ξεχωριστό άτομο με τη δική της ταυτότητα. Με άλλα λόγια, δεν ένιωσε την ελευθερία να είναι ο εαυτός της «και μια φορά αυτό το φύλλο χαρτί της ντροπής είχε ξαναγυρίσει σε μένα με το συνηθισμένο μηδενικό, αλλά αυτή τη φορά και με ένα κατσαρό, αγανακτισμένο ερωτηματικό πάνω στο κακογραμμένο μου όνομα ΙΝΓΚΡΙΝΤ ΜΠΥΟΝ – είχα γράψει λάθος το ίδιο μου το όνομα!».
Πηγή:
- Laplance J. & Pontalis J.B., Λεξιλόγιο της Ψυχανάλυσης, Κέδρος.
- Freud S, Ναρκισσισμός, Μαζοχισμός, Φετιχισμός, Εκδόσεις Ελληνική Παιδεία.
- Estela V. Welldon, Μητέρα, Αγία, Πόρνη – Η Σκοτεινή Πλευρά της Μητρότητας, Ανατολικός.
- Τρυφών Ζαχαριάδης, Συντροφικότητα – Αποχωρισμός, Στο ρόλο παιδιού, εραστή, γονιού, Αρμός.
- Βασιλική Κανελλοπούλου, Η Ψυχαναλυτική θεώρηση του πόνου, Επέκεινα.