Tου Νικήτα Φεσσά
Όμορφη νεαρή τραγουδίστρια που έγινε ιερόδουλη για ‘υψηλά πρόσωπα’ δολοφονείται σε πολυτελές ξενοδοχείο στο Κάιρο της Αιγύπτου, αλλά η διεφθαρμένη αστυνομία κουκουλώνει το συμβάν και το βάζει στο αρχείο ως αυτοκτονία. Ο μόνος που φαίνεται να ενδιαφέρεται, και στη συνέχεια αναπτύσσει προοδευτικά ένα είδος νεκροφιλικής εμμονής που θα τον τραβήξει στην άβυσσο, είναι ένας κυνικός μπάτσος, ο οποίος παράλληλα παλεύει και με τους δικούς του δαίμονες.
Υπάρχει κάτι που λέγεται Αιγυπτιακό νουάρ; Δεν είναι προφανώς τυχαία η απόδοση του τίτλου του The Nile Hilton Incident στα ελληνικά ως ‘Κάιρο Εμπιστευτικό’. Πρόκειται για άμεση παραπομπή στο διάσημο νουάρ μυθιστόρημα του James Ellroy, και στην επιτυχημένη κινηματογραφική μεταφορά του από τον Curtis Hanson. H δε πλοκή του The Nile Hilton Incident παραπέμπει και σε ένα ακόμα διάσημο έργο του Ellroy που έγινε (όχι το ίδιο επιτυχημένα) ταινία από τον Brian De Palma, τη Μαύρη Ντάλια.
Ο Σουηδός (αλλά με γνώση της κατάστασης στην Αίγυπτο) σκηνοθέτης Tarik Saleh χρησιμοποιεί τους κώδικες και τις συμβάσεις του (νεο)νουάρ για να πει μια ιστορία (βασισμένη σε αληθινά περιστατικά) που είναι πολιτική στον πυρήνα της.
Με φόντο την προεπαναστατική Αίγυπτο -και συγκεκριμένα το Κάιρο- επί Χόσνι Μουμπάρακ, λίγες μόνο μέρες πριν ξεσπάσουν οι πρώτες ταραχές και συμπλοκές στην ιστορική πλέον πλατεία Ταχρίρ, ο κεντρικός νουάρ αντιήρωας, αστυνομικός Νορεντίν (ένας πολύ καλός Fares Fares), εν πολλοίς παραιτημένος, αλλά διαθέτοντας ακόμα κάποια αποθέματα συνείδησης, υπνοβατεί σε σκοτεινούς δρόμους, και σε μια δυστοπική βιομηχανική χωματερή γεμάτη αιθαλομίχλη, σήψη, και διαφθορά σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα δημόσιας διοίκησης, έχοντας απέναντί του και δίπλα του αργυρώνητους κρατικούς αξιωματούχους. Αυτός ο κόσμος που χαρακτηρίζεται από διάχυτο πεσιμισμό, κυνισμό, και παράνοια είναι και ο άμεσα αναγνωρίσιμος κόσμος του νουάρ και του νεονουάρ.
Το νουάρ σύμπαν περιλαμβάνει επίσης, ως συνήθως: προαγωγούς και ανθρώπους του υποκόσμου, μοιραίες γυναίκες που τραγουδούν τραγούδια για χαμένες αγάπες (η φίλη της δολοφονημένης Λαλένα, Τζίνα, η οποία κάνει το ίδιο διπλό επάγγελμα), εκφυλισμένες πατρικές φιγούρες (ο θείος του Νορεντίν, αστυνομικός διευθυντής Καμάλ), το πανίσχυρο Σύστημα που συντρίβει όποιον προσπαθήσει να υψώσει έστω και ελάχιστα το ανάστημά του, το εθνοφυλετικό Άλλο (η μόνη μάρτυρας του φόνου είναι μια Σουδανή καμαριέρα). Εδώ όλοι και όλες καπνίζουν αρειμανίως, και έχουν να διηγηθούν κάποια τραγική ιστορία ζωής για ρομαντικά όνειρα της νεότητας που κατέληξαν στο βούρκο.
Το εντυπωσιακό τέλος της ταινίας είναι επίσης τυπικό νουάρ: από τη μια η δικαιοσύνη για τη Λαλένα δεν θα έρθει ποτέ, από την άλλη το μέλλον (της Αιγύπτου) διαγράφεται αβέβαιο, ακόμα και στη μετα-Μουμπάρακ εποχή—για την ακρίβεια ο/η θεατής της ταινίας σήμερα διαθέτει την πικρή εκ των υστέρων γνώση ότι πολλά από τα ιδεαλιστικά συνθήματα και αιτήματα για περισσότερη ελευθερία και δημοκρατία αποδείχτηκαν φρούδα (δεν είναι τυχαίο ότι η παραγωγή της ταινίας αναγκάστηκε από το νέο καθεστώς να μεταφερθεί στην Casablanca για την ολοκλήρωση των γυρισμάτων).
Οι φίλοι και οι φίλες του είδους θα αναγνωρίσουν αμέσως εδώ, αν δεν το έχουν κάνει μέχρι τώρα, ότι η ιστορία του Saleh εκτυλίσσεται στο αχρονικό, μαύρο σύμπαν του Chinatown (1974). Παραφράζοντας την πιο γνωστή φράση από την ταινία του Polanski και του Robert Towne θα μπορούσαμε εδώ να πούμε: ‘‘Ξέχνα το Νορεντίν, είναι το νουάρ’’.
Βαθμολογία 4/5
Ευχαριστούμε τον κινηματογράφο Όσκαρ για τη φιλοξενία