Μεταξύ των δεκαετιών 1940 και 1960, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι γιατροί πραγματοποίησαν την επέμβαση με την πεποίθηση ότι θα επέτρεπε στις γυναίκες να βιώσουν τον λεγόμενο κολπικό οργασμό που προωθούνταν από μερικούς φροϊδικούς ψυχολόγους.
Τα τελευταία (πολύ τελευταία) χρόνια το ζήτημα έχει παρουσιαστεί σε ντοκιμαντέρ, οι μαρτυρίες αυξάνονται, γυναίκες σχεδόν απ’ όλο τον κόσμο παίρνουν θέση περιγράφοντας και τη δική τους εμπειρία και η συζήτηση (σε θεσμικό, ακαδημαϊκό επίπεδο αλλά και στον δημόσιο διάλογο) έχει ανοίξει για το θέμα. Μέχρι και διεθνής ημέρα έχει θεσπιστεί γι’ αυτό:
Η 7η Φεβρουαρίου 2021 σηματοδότησε τη Διεθνή Ημέρα Μηδενικής Ανοχής για τον Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων. Ο λόγος για την κλειτοριδεκτομή. Ή, ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ή, το ορθότερο, Γυναικεία Γεννητική Κοπή.
«Η κλειτορίδα ανακαλύφθηκε το 1559 – τουλάχιστον αυτό ισχυρίστηκε ο Ιταλός ανατόμος Ρενάλντους Κολόμπους (Renaldus Columbus). Υποστήριξε ότι “δεδομένου ότι κανείς δεν έχει διακρίνει αυτές τις απολήξεις και τη λειτουργία τους” πριν, πρέπει αυτός να τις ονοματίσει. Αποκαλούσε κλειτορίδα “τη γλυκύτητα της Αφροδίτης”.
Ο ίδιος είχε κατανοήσει πλήρως τη σημασία αυτού του οργάνου. Περιέγραψε την κλειτορίδα (η οποία έχει πέντε φορές περισσότερες νευρικές απολήξεις από το πέος) ως “το κάθισμα της απόλαυσης των γυναικών”, παρατηρώντας ότι όταν γυναίκες νιώθουν έντονη σεξουαλική επιθυμία, τότε η κλειτορίδα σκληραίνει και μεγαλώνει», μας εξηγεί η Τζοάνα Μπερκ, καθηγήτρια Ιστορίας στο Birkbeck, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (LSE).
«Φυσικά, οι ευχάριστες συνέπειες της διέγερσης της κλειτορίδας ήταν γνωστές (τουλάχιστον για τις γυναίκες) πολύ πριν από την υποτιθέμενη “ανακάλυψη” του αρσενικού ανατόμου. Μάλιστα, οι μεσαιωνικοί και πρώιμοι σύγχρονοι σχολιαστές έτειναν να βλέπουν τις γυναίκες ως αδηφάγους ως προς τις σεξουαλικές επιθυμίες τους, εξαιτίας της κλειτοριδικής διέγερσης.
Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο η κλειτορίδα θεωρήθηκε επικίνδυνη – ειδικά για τους άνδρες. Τον 19ο αιώνα η λέξη δεν ψιθυριζόταν καν, με τον φόβο ότι θα υποκινήσει τις γυναίκες σε μια φρενίτιδα της σεξουαλικής επιθυμίας».
Περνώντας στο σήμερα, η συζήτηση για την «επικίνδυνη» κλειτορίδα έχει περάσει από το επίπεδο της ευχαρίστησης σε αυτό της εκτομής της. Πλέον δεν χρησιμοποιείται η λέξη «κλειτοριδεκτομή» αλλά «Γυναικεία Γεννητική Κοπή» (Female Genital Cutting – FGC). Οι αντίπαλοι αυτής της έννοιας χρησιμοποιούν τη φράση «Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων (Female Genital Mutilation – FGM) και επικεντρώνονται στις χώρες του Νότου και εντός των κοινοτήτων των μεταναστών στη Δύση.
«Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες σήμερα, σε 30 χώρες στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία έχουν κοπεί. Ευρωπαίες, Βρετανίδες και Αμερικανές από κοινότητες μεταναστών εξακολουθούν να δέχονται τη γυναικεία περιτομή και ένας άγνωστος αριθμός περιτομών πραγματοποιούνται σε νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο σήμερα σε μεσοφυλικά βρέφη. Σε αντίθεση με την ανδρική περιτομή, η γυναικεία περιτομή θεωρείται κατακριτέα και αναγνωρίζεται ως ζήτημα ανθρωπίνων ή γυναικείων δικαιωμάτων», εξηγεί η κ. Μπερκ, καθηγήτρια Ιστορίας στο Birkbeck, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (LSE).
Αυτό που η ίδια η Τζοάνα Μπερκ, με χρόνια πείρας και έρευνας πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, εξηγεί είναι πως είναι λάθος να υποθέτουμε ότι περιοχές του κόσμου όπου η Γυναικεία Γεννητική Κοπή (FGC) είναι μια φυσιολογική πρακτική είναι λιγότερο «προηγμένες». «Το να χαρακτηρίζουμε συγκεκριμένους πολιτισμούς, όπως ο μουσουλμανικός, ως φύσει πατριαρχικούς σε αντίθεση με τις προοδευτικές “δυτικές” κουλτούρες είναι πράγμα όχι μόνο αβάσιμο, είναι και εντελώς αδικαιολόγητο» επισημαίνει.
Και εξηγεί αναλυτικά: «Σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και σε ορισμένες περιοχές της Γης, το FGC περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρης της κλειτορίδας και την αφαίρεση του αιδοίου ιστού (που ονομάζεται εμφύτευση). Το 2010, αυτές οι σημαντικές διαφορές στις διαδικασίες του FGC οδήγησαν την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής να δηλώσει υπέρ της τελετουργίας “nick” [γυναικεία περιτομή ή μία αντίστοιχη διαδικασία που σε κάποιους πολιτισμούς συμβολικά συνδέεται με τη γυναικεία ενηλικίωση], που πραγματοποιήθηκε από εγγεγραμμένους γιατρούς.
Οι Σομαλές φεμινίστριες ήταν ικανοποιημένες με το συμβολικό “nick”, υποστηρίζοντας την ελευθερία στη διατήρηση μιας συγκεκριμένης “πολιτιστικής” πρακτικής σε έναν διαφορετικό (λευκό αμερικανικό φεμινιστικό) “πολιτισμικό” πλαίσιο. Ωστόσο, οι αντίπαλοι αυτής της συμβολικής ιατρικής διαδικασίας ήταν εξοργισμένοι. Πιστεύοντας ότι η σομαλική “κουλτούρα” είναι άκαμπτη, πατριαρχική και “πρωτόγονη”, ανάγκασαν τους γιατρούς να υποχωρήσουν. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν πιο επεμβατικές και επικίνδυνες διαδικασίες σε νεαρά κορίτσια».
«Αυτό που είναι βολικά ξεχασμένο είναι η ευρέως διαδεδομένη χρήση των κλειτοριδεκτομιών σε Ευρώπη και ΗΠΑ από τον 19ο αι. έως τα μέσα του 20ού. Δεκάδες χιλιάδες Αμερικανίδες υποβλήθηκαν στην επιχείρηση.
Γιατί οι γιατροί έκαναν αυτή τη διαδικασία;» αναρωτιέται η κ. Μπερκ. «Μεταξύ των δεκαετιών 1940 και 1960, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι γιατροί πραγματοποίησαν την επέμβαση με την πεποίθηση ότι θα επέτρεπε στις γυναίκες να βιώσουν τον λεγόμενο κολπικό οργασμό που προωθούνταν από μερικούς φροϊδικούς ψυχολόγους.
Και τα πράγματα, αν και έχουν αλλάξει, ωστόσο μπορούν να γίνουν ακόμη χειρότερα: οι καλλυντικές χειρουργικές επεμβάσεις βλέπουν αυξανόμενη ζήτηση από γυναίκες που θέλουν “ωραιότερο αιδοίο” και κλειτορίδα και εγχέουν κολλαγόνο στα “g-spots” τους (που επίσης υποτίθεται ότι “ανακαλύφθηκε” από έναν άνδρα, τον Ernst Gräfenberg)».
«Αν θέλουμε πραγματικά να σηματοδοτήσουμε τη Διεθνή Ημέρα Μηδενικής Ανοχής για τον ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων, ο προβληματισμός των δικών μας πρακτικών θα πρέπει να είναι το πρώτο βήμα», καταλήγει η κ. Μπερκ.