Νίκος Μπιζάς
Το Σάββατο της 29ης Σεπτεμβρίου ο Σερβικός στρατός έλαβε διαταγή ύψιστης επιχειρησιακής ετοιμότητας ως απάντηση στην είσοδο ειδικών δυνάμεων του κρατιδίου του Κοσόβου στην περιοχή της λίμνης Γκαζιβόντε, η οποία βρίσκεται μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας και ανήκει σε Σερβικό θύλακα της περιοχής.
Παράλληλα, η Σερβία ενημέρωσε όλους τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς ότι είναι έτοιμη να επέμβει αν χρειαστεί, και έστειλε σαφή προειδοποίηση στην Πρίστινα ότι δεν θα ανεχτεί καμία μορφή βίας απέναντι στους Σέρβους της περιοχής.
Τι συμβαίνει στην λίμνη Γκαζιβόντε, και γιατί δημιουργεί τέτοιες εντάσεις;
Νερό και οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή
Η Λίμνη Γκαζιβόντε ανήκει γεωγραφικά τόσο στη Σερβία όσο και στο Κόσοβο, και αποτελεί υγροβιότοπο μεγάλης οικονομικής σημασίας και για τις 2 χώρες. Το μεγαλύτερο της μέρος (80% περίπου) βρίσκεται στο έδαφος του Κοσόβου, και είναι εξαιρετικής σημασίας για το κρατίδιο, καθώς παρέχει πόσιμο νερό σε πολλούς κατοίκους της και χρησιμεύει και στα εργοστάσια των διπλανών περιοχών – επιλύοντας δύο “βασικά προβλήματα” της Αλβανικής πλευράς σύμφωνα με τον διοικητή της δημόσιας επιχείρησης ύδρευσης του Κοσόβου, Σέρτζαν Βούλοβιτς.
Ταυτόχρονα, η κατάσταση αυτή φαίνεται να απασχολεί τους Σέρβους, οι οποίοι θέλουν να εξασφαλίσουν και οι ίδιοι πόσιμο νερό για τις γύρω (δικές τους) περιοχές, καθώς και ενδεχόμενη περαιτέρω οικονομική εκμετάλλευση, και επιπλέον ισχυρίζονται ότι πληρώνουν οι ίδιοι το 100% του κόστους συντήρησης του δικτύου, παρά το ότι μόνο το 20% της λίμνης βρίσκεται στην χώρα τους.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από δύο πρόσφατες εξελίξεις.
- Στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Φόρουμ στην Αυστρία, οι πρόεδροι του Κοσόβου και της Σερβίας συζήτησαν το πως μπορούν να επιλυθούν τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών μέσω της ανταλλαγής εδαφών. Η οικονομική σημασία της λίμνης, στο πλαίσιο αυτών των συζητήσεων, γίνεται ακόμα μεγαλύτερη.
- Στα πλαίσια συζητήσεων μεταξύ των δύο χωρών στις Βρυξέλλες, η ενέργεια έχει τεθεί ως βασικό ζήτημα, και στα πλαίσια αυτού έχει ανοίξει το ερώτημα του ποια χώρα πρέπει να διαχειριστεί την λίμνη, το φράγμα και τον υδροηλεκτρικό σταθμό της.
Γιατί πήγε ο Θάτσι στη Γκαζιβόντε;
Οι παραπάνω εξελίξεις έχουν προκαλέσει ανησυχία και στις δύο χώρες, και ιδιαίτερα στον αντιπολιτευτικό τους χώρο και σε πολιτικούς όπως ο Αλμπίν Κούρτι του κόμματος Vetëvendosje (Αυτοδιάθεση), οι οποίοι θεωρούν ότι οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για τα σύνορα του Κοσόβου διαπραγματεύεται και την ανεξαρτησία τους.
Για αυτό το λόγο λοιπόν, και υπό τη συνοδεία 60 μελών των ειδικών δυνάμεων του κρατιδίου τόσο για ασφάλεια όσο και για δημιουργία εντυπώσεων, πήγε και ο Χασίμ Θάτσι στη Γκαζιβόντε και δήλωσε ότι “το Κόσοβο είναι μια, μοναδική, ανεξάρτητη και κυρίαρχη χώρα” στους δημοσιογράφους που μαζεύτηκαν εκεί, τρεις εβδομάδες μετά από αντίστοιχη επίσκεψη του προέδρου της Σερβίας, και ενώ στην Πρίστινα λάμβανε χώρα πορεία εναντίον του.
Στο σημείο αυτό τα πράγματα περιπλέκονται: οι Σέρβοι δηλώνουν ότι οι Κοσοβάροι κατέλαβαν τη λίμνη και υπέβαλλαν σε κράτηση εργαζόμενους, ενώ οι Κοσοβάροι δήλωσαν ότι οι δυνάμεις ασφαλείας που συνόδευσαν τον Θάτσι ήταν εκεί για να εξασφαλίσουν την ομαλή διεξαγωγή της ομιλίας, και ότι το μόνο που έκανε ο Θάτσι με τους εργαζόμενους ήταν να πιει καφέ.
Σε κάθε περίπτωση οι κινήσεις του Θάτσι ούτε τους Σέρβους φαίνεται να πτοούν, ούτε και την αντιπολίτευσή του φαίνεται να πείθουν, με τον Κούρτι να δηλώνει σήμερα (Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου) ότι ο Θάτσι δεν παρέμεινε στην Γκαζιβόντε επειδή “φοβόταν”, και να ανακοινώνει ότι αυτός και το κόμμα του θα εναντιωθούν στα σχέδια του Θάτσι για διάσπαση του Κοσόβου.
Ο χρόνος μόνο θα δείξει αν αυτές οι εντάσεις είναι κομμάτι μακροπρόθεσμων στρατηγικών χειρισμών και από τις δύο χώρες που θα οδηγήσουν σε μια κάποια λύση για την περιοχή, ή αν θα αποτελέσουν τη σπίθα που θα φουντώσει ξανά τη φωτιά στην περιοχή – μια φωτιά που ενδεχομένως να μη μπορεί να τη σβήσει ούτε η ίδια η λίμνη στις όχθες της οποίας θα ανάψει.