Του Κώστα Λουλουδάκη για το Νόστιμον Ήμαρ
«Ολόκληρο το ημισφαίριο μας ανήκει, εκ των πραγμάτων, όπως μας ανήκει και ηθικά, λόγω της υπεροχής της φυλής μας» William Howard Taft: 27ος (1909-1913), πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Λατινική Αμερική στο σύνολο της καταλαμβάνει έναν ιδιαίτερο χώρο στην Ιστορία. Υπήρξε προνομιακός χώρος στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτικών επεμβάσεων. Από τη διακήρυξη του δόγματος Μονρόε το 1823, το νότιο ημισφαίριο της Αμερικής έχει υποστεί περισσότερο ίσως από κάθε άλλη περιοχή του κόσμου τη χειρότερη μορφή κυριαρχίας από το μεγάλο χωροφύλακα της Γης.
«Την οικονομική υπερεκμετάλλευση των χωρών της Λατινικής Αμερικής που επέφερε την καταστροφή, την ανέλαβαν και τη συνεχίζουν κάθε λογής αμερικανικοί οργανισμοί, κρατικές και υπερεθνικές εταιρείες, αλλά και παρακρατικές υπηρεσίες.
Βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορίες, εξαφανίσεις, δολοφονίες διαπράττονταν στις χώρες αυτές ή στο όνομα της ανάπτυξης ή στο όνομα της αντιμετώπισης της «χειρότερης μορφής παθολογικής νόσου», του κομμουνισμού.
Το κόστος αυτής της ιμπεριαλιστικής εξάπλωσης με άλλοθι τον κομμουνισμό, σε εκπαίδευση μισθοφόρων, σε εξοπλισμό σε στρατιωτικές και διοικητικές υποδομές, και σε δωροδοκίες, αν και αντιοικονομικό και παράλογο, το ανέλαβε το κέντρο αποφάσεων της Ουάσιγκτον, προκειμένου να διασφαλίσει με δημόσια έξοδα και στρατιωτική ισχύ νέες ιδιωτικές αγορές για τα πλεονάζοντα αγαθά των βιομηχανιών των ΗΠΑ, μα και νέες αγορές δανείων για τα χρηματιστηριακά συμφέροντα της Παγκόσμιας Τράπεζας ή της City Bank ή της Chase Manhattan ή του ΔΝΤ. Η αντιπαραβολή μεσοπρόθεσμου κόστους και βραχυπρόθεσμης οικονομικής εξάπλωσης ήταν αρκετά συμφέρουσα για μια μικρή μειοψηφία επενδυτών». ( Κώστας Λουλουδάκης: «Άσπρα Μαντίλια στην Plaza de Mayo» Εκδόσεις ΚΨΜ 2015 )
Με αυτόν τον τρόπο, ο χωροφύλακας της Γής κατέστησε σαφές πως ο πληθυσμός των χωρών αυτών δεν είχε καμία δυνατότητα να ασκήσει τα δικαιώματα της αυτοδιάθεσης, της ανεξαρτησίας, της αυτόνομης οικονομικής πολιτικής κατά οποιαδήποτε έννοια.
Στο μακρινό (έτσι νομίζουμε) Ελ Σαλβαδόρ, στην μικρότερη και στην πιο βιομηχανοποιημένη χώρα της Κεντρικής Αμερικής, η διάχυση της εξαθλίωσης έρχεται σε αντίθεση με τα πλούτη μια μικρής “αριστοκρατικής” κάστας που με την βοήθεια των πατρώνων της που εδρεύουν στον Λευκό Οίκο, στην CIA, στην Παγκόσμια Τράπεζα και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έχουν ενσπείρει την τρομοκρατία στον πληθυσμό, μα και σε όσες πολιτικές δυνάμεις και εργατικά σωματεία δεν ασπάζονται το σύστημα της οικονομικής ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Χαρακτηριστικά, μόνο μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 1981 «136 δάσκαλοι που ανήκαν στην Εθνική Ένωση Καθηγητών του Σαλβαδόρ (ANDES) δολοφονήθηκαν», από τα τσιράκια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. (Περιοδικό: Tricontinental Μάιος 2007).
Το έργο αφενός της κάθαρσης της κοινωνίας από τους εχθρούς των τραπεζών και των μεταλλευτικών πολυεθνικών, αφετέρου της εγκαθίδρυσης των κανόνων του «ελεύθερου ανταγωνισμού» το έχουν αναλάβει, στα πλαίσια της επιχείρησης Κόνδωρ, τα παραστρατιωτικά τάγματα θανάτου:«Ένωση Λευκών Πολεμιστών», «Εθνική Δημοκρατική Οργάνωση» (ORDEN), «Αντικομουνιστική Ταξιαρχία Μαξιμιλιάνο Μαρτίνεζ» και ο «Αντικομουνιστικός Μυστικός Στρατός». Αυτές οι παραστρατιωτικές ομάδες στελεχώθηκαν από μισθοφόρους δολοφόνους, εκπαιδευμένους από στρατιωτικούς των ΗΠΑ στην «School of the Americas», η οποία διέθετε στρατόπεδα εκπαίδευσης στις ΗΠΑ και στον Παναμά.
Στο σημείο αυτό, θεωρώ σημαντικό να κάνουμε μια μικρή αλλά σημαντική επισκόπηση της Νοτίου Αμερικής προστρέχοντας στην UNISEF, μα και στον Ουρουγουανό δημοσιογράφο Samuel Blixen, για να αναγνώσουμε μερικά στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν το 1990: «[…]69 εκατομμύρια παιδιών στην Λατινική Αμερική επιζούν μέσω χειρονακτικής εργασίας, ληστειών, διακίνησης ναρκωτικών και πορνείας. […]120.000 παιδιά στην Κεντρική Αμερική κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από υποσιτισμό και ότι τα δυο τρίτα αυτών που επιζούν υποφέρουν από ανεπαρκή τροφή». (Νόαμ Τσόμσκυ: «Έτος 501» Εκδόσεις Τόπος)
Και αν ανοήτως θεωρείτε ότι αυτά που περιγράφονται εδώ έγιναν στο παρελθόν και δεν θα επαναληφθούν, τότε σας προτρέπω να αφιερώσετε λίγα λεπτά στο παρακάτω βίντεο:
Το Ελ Σαλβαδόρ είχε χαρακτηριστεί από αυτούς που χαράσσουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ως το «ιδεώδες πεδίο δοκιμών» για την εφαρμογή του δόγματος των συγκρούσεων μικρής έντασης, παρέχοντας έτσι ευκαιρίες για «πειραματισμούς πάνω στις μεθόδους ελέγχου των πληθυσμών και των πλουτοπαραγωγικών πηγών». Το «δόγμα των συγκρούσεων μικρής έντασης» ήταν ένα πρόγραμμα που είχε επεξεργαστεί η εταιρεία «RAND Corporation», η οποία έχει ως αντικείμενο την μελέτη και την διαχείριση των κοινωνιών. Εννοείται ότι η εταιρεία είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που πρόσφερε και προσφέρει έρευνα και ανάλυση στο Αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας. Τριάντα δύο επιστήμονες, κυρίως από τους τομείς της οικονομίας και της φυσικής που προσέφεραν της υπηρεσίες τους στην «RAND Corporation», κατά προέκταση στον Λευκό Οίκο, έχουν βραβευτεί με το βραβείο Νόμπελ. Σίγουρα οι επαΐοντες που μοιράζουν το βραβείο Νόμπελ δεν ρώτησαν ποτέ τι απέγιναν τα πειραματόζωα του προγράμματος.
Κύριοι στόχοι του «δόγματος» ήταν οι βασανισμοί ο ακρωτηριασμοί και οι δολοφονίες όλων όσων αντιδρούσαν, παρεμπόδιζαν και υπονόμευαν την εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου οικονομικού προτύπου. Είτε αυτοί ήταν ιερωμένοι είτε δάσκαλοι είτε καθηγητές είτε αγρότες, πολιτικοί ηγέτες ή συνδικαλιστές.
Στις αρχές Νοεμβρίου του 1989, μια σπουδαία προσωπικότητα της Λατινικής Αμερικής, ο Ιησουίτης φιλόσοφος και ιερέας Ignacio Ellacuria, πρύτανης του πανεπιστημίου του Ελ Σαλβαδόρ Universidad Centroamericana, έγραψε ένα άρθρο επισημαίνοντας πως: «Η Κούβα έχει πετύχει την καλύτερη ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού σε όλη τη Λατινική Αμερική (…) [αντίθετα] η πραγματική κατάσταση της Λατινικής Αμερικής δείχνει την εγγενή μοχθηρία του καπιταλιστικού συστήματος και το ιδεολογικό ψέμα της δήθεν δημοκρατίας που το συνοδεύει, το νομιμοποιεί και το συγκαλύπτει». («Άσπρα Μαντίλια στην Plaza de Mayo» ο.π.)
Η αλήθεια είναι πως ο Ιγκνάσιο Εγακούρια πρόλαβε να δει το άρθρο του δημοσιευμένο. Αμέσως μετά, στις 16 Νοεμβρίου, δολοφονήθηκε μέσα στο σπίτι του, μαζί με άλλους πέντε Ιησουίτες καθηγητές από τους μισθοφόρους των ταγμάτων θανάτου, οι οποίοι είχαν εκπαιδευτεί στην περίφημη στρατιωτική σχολή των ΗΠΑ, «School of the Americas». Για την ιστορία, τα ονόματα των άλλων πέντε δολοφονημένων καθηγητών είναι: Σεγκούδο Μόντες, Ιγκνάσιο Μαρτίν Μπάρο, Αρμάντο Λόπεζ, Χουάν Ραμόν Μορένο και Χουακίν Λόπεζ.
Όμως, στην σφαγή που διέταξαν οι κύριοι των «ελεύθερων αγορών», υπήρχαν μάρτυρες: ήταν η οικονόμος του Ιγκνάσιο Εγακούρια, η Έλμπα Ράμος και η 15χρονη κόρη της Σελίνα Ράμος. Τα καθάρματα τις κατακρεούργησαν. Η αιματηρή τραγωδία είχε τελειώσει…
Καθώς η κρατική τρομοκρατία στο Ελ Σαλβαδόρ κλιμακωνόταν, το ίδιο συνέβαινε και με την υποστήριξη της φρίκης και των εγκλημάτων από τις ΗΠΑ. Αποχαρακτηρισμένα κυβερνητικά έγγραφα, που αφορούν τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990, δείχνουν ότι η CIA και το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών είχαν ενημερωθεί από τις στρατιωτικές αρχές του Ελ Σαλβαδόρ και είχαν εγκρίνει τις δολοφονίες του πρύτανη Ιγκνάσιο Εγακούρια και των πέντε καθηγητών. (Declassified Docs Shed Light on Jesuits’ Murders https://web.archive.org/web/20101203223753/https://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=49447 )
Το Ελ Σαλβαδόρ κάτω από το ιδεολογικό τρίπτυχο «Θεός, πατρίδα, ιδιοκτησία», ακολουθούσε μια εγκεκριμένη από τις κάνες των όπλων νεοφιλελεύθερη πορεία υπό την καθοδήγηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι όργανο εξίσου θανατηφόρο, αλλά λιγότερο δαπανηρό από ό,τι τα τάγματα θανάτου, των αμερικανικών τραπεζών, των αμερικανικών κυβερνήσεων, των μεταλλευτικών πολυεθνικών εταιρειών και βέβαια της CIA.( (Research files on El Salvador stolen from human rights group suing CIA over El Salvador https://boingboing.net/2015/10/23/research-files-on-el-salvador.html)
Η πορεία προς τα σαγόνια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας εκτός από πτώματα περιλάμβανε: ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση των επενδύσεων, απορρύθμιση και περικοπές των κοινωνικών δαπανών.
Το Ελ Σαλβαδόρ είναι μια χώρα μικρή αλλά πολύπαθη, διότι η επιβολή του νεοφιλελευθερισμού πραγματώθηκε με τη σφαγή των Αριστερών και άλλων διαφωνούντων, ακόμα και όσων αμφέβαλλαν, κληροδοτώντας στις μεταγενέστερες γενιές έναν τεράστιο, μαύρο μαρμάρινο τύμβο στο πάρκο Κουσκατλάν που στέκει σαν σιωπηλός και μελαγχολικός μάρτυρας, έχοντας στη στιλπνή επιφάνειά του χαραγμένα πάνω από 70.000 ονόματα θυμάτων των ταγμάτων θανάτου. Σε αυτό τον τύμβο είναι χαραγμένο και το όνομα του επισκόπου της Καθολικής Εκκλησίας στο Ελ Σαλβαδόρ Óscar Arnulfo Romero, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 24 Μαρτίου του 1980 από τα τάγματα θανάτου μέσα στην εκκλησία την ώρα που λειτουργούσε.
Ο Ρομέρο είχε «εγκληματήσει», γιατί από άμβωνος καταδίκαζε τη φτώχεια, την κοινωνική αδικία, τα βασανιστήρια, τις σφαγές που διαπράττονταν από τις κυβερνητικές δυνάμεις εναντίον των αμάχων, κυρίως γηγενών ιθαγενών, με σκοπό να αρπάξουν την γη τους και να την παραδώσουν προίκα στις πολυεθνικές. Έφτασε μάλιστα να επισκεφτεί ως και τον εκπρόσωπο του θεού στη Γη, τον πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β’ για να προσπαθήσει να του πει «πως ο στρατός είχε βασανίσει και είχε δολοφονήσει χιλιάδες Σαλβαδοριανούς, μεταξύ άλλων πολλούς καθολικούς[…] μα ο αρχηγός της Εκκλησιάς τον διέκοψε απότομα: Μην υπερβάλλετε αρχιεπίσκοπε, του είπε[…] θα πρέπει να τα βρείτε με την κυβέρνηση! Ένας καλός χριστιανός δεν δημιουργεί προβλήματα στις αρχές[…]» (Εδουάρδο Γκαλεάνο «Καθρέφτες» Εκδόσεις Πάπυρος).
Όταν ο Ρομέρο δολοφονήθηκε, ο διάδοχος του Πέτρου καταδίκασε το έγκλημα…
Όχι όμως και τους εγκληματίες!
Το Βατικανό και η περιβόητη «Επιτροπή για το Δόγμα και την Πίστη», στην ουσία οι μυστικές υπηρεσίες της «Αγίας Έδρας», όπου επικεφαλής τότε ήταν ο Γερμανός καρδινάλιος Joseph Alois Ratzinger, μετέπειτα Πάπας Βενέδικτος, χτυπά αλύπητα όσους κληρικούς συντασσόμενοι με τα κοινωνικά κινήματα των χωρών τους συγκρούονταν με τα δικτατορικά φασιστικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής, στηρίζοντας ταυτόχρονα τους αιμοσταγείς, μα ιδεολογικά φιλελεύθερους και πιστούς στον Λευκό Οίκο, δικτάτορες, όπως τον Βιντέλα στην Αργεντινή και τον Πινοσέτ στη Χιλή. Άλλωστε, ο Γιόζεφ Ράτσινγκερ ήταν οπαδός του ιδεολογικού τρίπτυχου «Θεός, πατρίδα, ιδιοκτησία».
Όπως αναφέρει ο Εδουάρδο Γκαλεάνο «Η Εκκλησία του Φόβου, πολυεθνική επιχείρηση εν ευημερία, πιστή στη δυστυχία και το θάνατο, ανυπομονεί να σταυρώσει οποιονδήποτε γιο μαραγκού, από εκείνους που κυκλοφορούν στις ακτές της Λατινικής Αμερικής ξεσηκώνοντας ψαράδες και αψηφώντας αυτοκρατορίες». (Eduardo Galeano «Ο Αιώνας του Ανέμου» Εκδόσεις Πάπυρος).
Εντούτοις, η φρικαλεότητα ολοκληρώθηκε στην κηδεία του Όσκαρ Ρομέρο, όταν οι μισθοφόροι των ταγμάτων θανάτου επιτέθηκαν στο πλήθος μπροστά στο καθολικό ναό όπου είχε τοποθετηθεί η σωρός του επισκόπου. Το αποτέλεσμα αυτής της σφαγής ήταν 40 νεκροί και 200 τραυματίες.
Σήμερα, αν και στην χώρα εξελέγη μια «αριστερή κυβέρνηση», η οποία ουδέποτε αμφισβήτησε τα οικονομικά προγράμματα δομικής προσαρμογής μέσω των οποίων ιδιωτικοποιήθηκαν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, από το νερό ως το συνταξιοδοτικό σύστημα, το 25% των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, ενώ το 49% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας ή ακραίας φτώχειας. Και η φτώχεια, εκτός από βίαιη και ταπεινωτική σκλαβιά, είναι η πηγή κάθε εγκληματικότητας. Το φάσμα της αθλιότητας, οι στερήσεις των πάμφτωχων κοινωνικών ομάδων, τα βάσανα της καθημερινότητας, η δυστυχία και η σκλαβιά της απόλυτης ανέχειας οδήγησαν πολλούς πολίτες, για να καλύψουν την ικανοποίηση των βασικών καθημερινών αναγκών τους, στο έγκλημα και στην αποκτήνωση. Πρόκειται για ζοφερή αναγκαιότητα, μα και απελπισμένη φυγή μπροστά στο φάσμα της πείνας και της εξαθλίωσης. Το μόνο προϊόν που υπάρχει σε αφθονία στο Ελ Σαλβαδόρ είναι ο θάνατος. Άσε δηλαδή που η φτώχεια προσφέρει και εργατικά χέρια πρόθυμα να δουλέψουν σχεδόν τζάμπα, κάτω από συνθήκες μιας ελεύθερης αγοράς εργασίας.
Ωστόσο, μέσα σε όλη αυτή την διήγηση υπάρχει και ένα μάθημα πολιτικής αγωγής: Το Ελ Σαλβαδόρ κατάφερε να βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων που καθορίζουν τις επενδυτικές αποφάσεις και δημιουργούν την ανάλογη ανταγωνιστική αγορά…
Κι έτσι δεν έγινε Κούβα…