η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,
ξεύροντας πως δεν θα ’λθει πια ο υιός
που περιμένει.
Κ.Π. Καβάφης, Δέησις
Κάθομαι μπροστά από μια οθόνη με την καθημερινότητα να σφυρίζει κακόηχα γύρω μου. Τις υποχρεώσεις, την πίεση, τα αδιέξοδα, την κούραση. Με αυτό το τίποτα που φτερουγίζει ενοχλητικά, πιο δυνατά και από το επείγον. Και όμως η στιγμή γίνεται ακαριαία, κοφτερή σαν δείκτης ρολογιού, ικανή να κάνει τον ίδιο το χρόνο να ματώσει. Και όλα συμβαίνουν σε μια παρένθεση σιωπής, μονωμένης από το περιβάλλον. Και όμως η στιγμή ολόκληρη πάλλεται, γεμίζει φλέβες και αίμα. Είναι τέτοια η φωνή, τέτοιο το μέγεθος του κειμένου που διαβάζω, που κάθε τι άλλο μένει μακριά ως δευτερεύον, ανούσιο, πρόστυχο στην μη παραδοχή της ταπεινότητάς του.
Και αν ξεκινώ αυτό το άρθρο προσωπικά αυτό συμβαίνει γιατί μόνο έτσι μπορώ να εκτιμήσω το μεγαλείο της στάσης και της φωνής. Δεν είναι κοινωνιολογία προς εξέταση, δεν είναι πολιτική προς συμφωνία, δεν είναι λυρισμός προς τέρψη συναισθήματος. Είναι όλα αυτά και ταυτόχρονα κάτι πολύ πέρα από αυτά. Με την ένταση γονατιάς στο στήθος, ή σαν κεντρίσματα που σε διαπερνά ολόκληρο, που σου υπενθυμίζει τα βασικά ανθρώπινα συστατικά σου και σε αλλάζει. Με την πραγματικότητα μιας κατάθεσης που επαναπροσδιορίζει την ίδια την πραγματικότητα.
Η κατάθεση της μάνας του Παύλου Φύσσα, Μάγδας είναι ένα από τα συγκλονιστικότερα πράγματα που έχω διαβάσει. Η μάνα που χάνει τον γιο της. Το αρχέτυπο του θρήνου, του πόνου, του ανθρώπινου τσαλακώματος. Αλλά, ταυτόχρονα, η αξιοπρέπεια του όρθιου ανθρώπου, του ανθρώπου που θέλει να μιλήσει με τη δύναμη του δίκιου και τον πόνο του παραλόγου. Μα η μάνα δεν ξεσπά. Στέκεται πάνω από την κραυγή και το δάκρυ, δεν απειλεί, ζητά δικαιοσύνη, δεν ζητά λύπηση, οίκτο, συμπάθεια. Επιβάλει τη γενναιότητα, την αλληλεγγύη τον σεβασμό. Και αυτό γιατί στην κατάθεση δεν ξεσπά, αλλά κουβαλά όλο το συναίσθημα πίσω από κάθε φράση, κάνοντας την κάθε φράση συγκλονιστική. Την κάθε περιγραφή, την κάθε πρόταση, την κάθε λέξη να καρφώνεται σαν πρόκα. Εξωθώντας μας όλους να σταθούμε μπροστά στο ίδιο το γεγονός της απώλειας, στη φρίκη της δολοφονίας, στο πένθος όχι ως κάτι θεωρητικό η αφηρημένο αλλά ως πραγματικότητα με σάρκα πόνου. Η φωνή αυτής της γυναίκας μας διδάσκει ζωή.
Το βλέμμα διαβαίνει τις γραμμές όπου η μάνα περιγράφει με λεπτομέρεια της συνθήκες της δολοφονίας του γιου της. Στην πραγματικότητα δεν βρισκόμαστε μπροστά στην περιγραφή ενός μονάχα περιστατικού, μιας επιμέρους συγκλονιστικής και αποτρόπαιης στιγμής. Με τον λιτό και απέριττο τρόπο βρεθήκαμε μπροστά σε όλα τα περιστατικά που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια. Μπροστά στο αμείλικτο αυτό φορτίο που κουβαλά η απώλεια της κάθε ζωής. Μπροστά σε όλες τις επιθέσεις, τους τραμπουκισμούς, το φόνο και τη χολή που είναι η Χρυσή αυγή και ο Ναζισμός. Όχι σαν στατιστική, ή αριθμητική του αίματος, αλλά με όλο το βάρος που κουβαλά ο κάθε θάνατος, το κάθε χτύπημα των ναζιστών. Και μπροστά μας φανερώθηκε για πρώτη φορά ίσως με τόση ευκρίνεια και τόση καθαρότητα η φρίκη αυτή που είναι ο ναζισμός και η σημασία του να ορθώσουμε ανάστημα μπροστά του, η επιτακτικότητα που γίνεται σχεδόν διαταγή: Τσακίστε τον φασισμό σε κάθε γειτονιά.
Η φωνή αυτής της μάνας κατάφερε να χωρέσει έναν ολόκληρο κόσμο. Τον κόσμο που αν και τσακισμένος στέκεται όρθιος, τον κόσμο που δεν διστάζει να αντιμετωπίσει του θηρευτές και τους δολοφόνους του, που ό,τι και να συμβεί θα είναι εκεί να δικαιώσει την πίστη στον άνθρωπο κόντρα στο σκοτάδι.
Και αν εμείς μιλούμε τώρα και με αυτό τον τρόπο, δεν το κάνουμε ούτε για να αναλύσουμε ούτε για να επιδείξουμε το συναίσθημά μας από την εύκολη και ασφαλή απόστασή μας. Είναι μονάχα για να εκφράσουμε το δέος και την αλληλεγγύη μπροστά σε μια στιγμή που περιγράφει τον ίδιο τον άνθρωπο και διεκδικεί το κάθε τι ανθρώπινο μέσα σε αυτή την πυρκαγιά που είναι ο καιρός μας.