Από τον Γιάννη Μπούζα
Ο Χάρης είναι ένα παιδί 18 ετών που έχει πολλά όνειρα για το μέλλον. Όνειρα που δεν σταμάτησε να κάνει, ακόμα κι όταν έχασε σχεδόν όλη του την όραση. Σήμερα κοιτάζει με αισιοδοξία τις δυσκολίες που συναντάει και όπως ο ίδιος εξηγεί, προσπαθεί να κάνει πράγματα που τον κάνουν χαρούμενο και του δίνουν την δυνατότητα να αναπτύξει τις αρκετές ικανότητες που διαθέτει.
Παιδί με μερική τύφλωση από την βρεφική του ηλικία, δεν σταμάτησε ποτέ να έχει θέληση να δραστηριοποιείται. Σήμερα, είναι αθλητής στον Αθλητικό Σύλλογο Τυφλών «ΉΦΑΙΣΤΟΣ» και από τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά, φοιτητής στο τμήμα επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Αν και μόλις 18, έχει ήδη πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του: Διακρίσεις στον άθλημα του Goalball τόσο σε συλλογικό -πανελλήνιος πρωταθλητής πέρυσι και πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης- όσο και σε εθνικό επίπεδο –εδώ και κάποια χρόνια είναι μέλος της Εθνικής ομάδας του Goalball-. Διακρίσεις και στον στίβο. Κατέχει το χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα δρόμου και το αργυρό στο άλμα εις μήκος, στο τελευταίο πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου για άτομα με αναπηρίες, όπου έλαβε μέρος.
Η πρώτη μου επαφή μαζί του συνέβη πριν 3 χρόνια περίπου, όταν κλήθηκα να εκπονήσω μια πανεπιστημιακή εργασία με θέμα: «Η ζωή των ανθρώπων με τύφλωση σήμερα». Επισκέφτηκα τον αθλητικό σύλλογο του Ηφαίστου για να ξεκινήσω την έρευνά μου. Εκεί τον είδα για πρώτη φορά. Ήταν ένα αμούστακο παιδάκι που σήκωνε βάρη στο γυμναστήριο του συλλόγου, έχοντας δίπλα τον προπονητή της ομάδας. Από την πρώτη στιγμή μου έκανε τρομερή εντύπωση ο ζήλος και η ενέργεια που μετέδιδε στις ασκήσεις που έκανε. Ήταν πολύ φιλικός και με βοήθησε να προσαρμοστώ στο περιβάλλον. Η ενεργητικότητα του ήταν εμφανής. Είχα καταλάβει ότι αυτό το παιδί δεν είναι σαν τα υπόλοιπα. Είχε κάποια μοναδικά στοιχεία που τόνιζαν την προσωπικότητα του.
Σήμερα εκείνες οι σκέψεις μου έχουν δικαιωθεί. Ο Χάρης μεγάλωσε. Τελείωσε το σχολείο και κατάφερε να μπει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και να αποτελεί έναν από τους καλύτερους νέους αθλητές με αναπηρία στη χώρα μας. Αισθάνθηκα πως ήθελα να πάρω μια συνέντευξη από τον αθλητή και φίλο Χάρη. Ο ίδιος ήταν θετικός από την πρώτη στιγμή.
“Οι γιατροί ευθύνονται για την τύφλωσή μου. Ήμουν το πιο υγιές μωρό από τα αυτά που είχαν γεννηθεί πρόωρα”.
Πως παρουσιάστηκε το πρόβλημα με την όραση σου;
“Από ιατρική αμέλεια! Οι γιατροί ευθύνονται για την τύφλωσή μου! Γεννήθηκα εξαμηνίτικο τον Μάρτιο, ενώ κανονικά έπρεπε να γεννηθώ τον Ιούνιο. Έτσι, οι γιατροί με έβαλαν θερμοκοιτίδα μέχρι οργανισμός μου να δυναμώσει. Να τονίσω εδώ πως δεν γεννήθηκα με κάποιο πρόβλημα υγείας. Μάλιστα ήμουν το πιο υγιές μωρό από τα αυτά που είχαν γεννηθεί πρόωρα! Το λάθος συνέβη όταν οι γιατροί καθυστέρησαν να με βγάλουν από την θερμοκοιτίδα. Έμεινα παραπάνω από το προβλεπόμενο χρονικό όριο και το υπερβολικό οξυγόνο αποκόλλησε τους αμφιβληστροειδείς των ματιών μου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το ένα μάτι να καταστραφεί εντελώς και το άλλο να υποστεί αρκετή ζημιά Δεν βλέπω καθόλου από το ένα μάτι, ενώ από το άλλο έχω 10% όραση. Με αλλά λόγια έχω μερική τύφλωση. Ουσιαστικά είναι σαν να γεννήθηκα με τύφλωση. Βέβαια, για χρόνια νόμιζα πως δεν έχω κάποιο πρόβλημα και ότι έτσι βλέπει ένας κανονικός άνθρωπος. Στο δημοτικό κατάλαβα πως τα άλλα παιδάκια έβλεπαν πιο καθαρά, ενώ εγώ δεν μπορούσα να δω καλά τα γράμματα. Σκέφτηκα «Χάρη κάτι δεν πάει καλά εδώ». Αργότερα, στην τρίτη γυμνασίου αντιλήφθηκα πως έχω κανονικό πρόβλημα όρασης, επειδή εκτός από το πρόβλημα ανάγνωσης και γραφής, πρόσεξα και θέμα στην όραση μου το βράδυ. Δεν έβλεπα καλά όταν έβγαινα βόλτα τα βράδια”. Το βλέμμα του καθώς μου μιλούσε ήταν πολύ σίγουρο και παράλληλα τόσο απορημένο. Ακόμα τον πνίγει η αδικία που υπέστη.
Οι γονείς σου δεν σου μίλησαν να εξηγήσουν ότι η όραση σου έχει πρόβλημα;
“Θέλω να πω εδώ πως η οικογένειά μου με στήριξε και με στηρίζει πολύ στη ζωή μου. Όχι δεν μου μίλησαν. Τι να μου πουν; Αγόρι μου είσαι τυφλός; Ήταν δύσκολο και για εκείνους. Όμως ακόμα και να μου το έλεγαν δεν θα το καταλάβαινα γιατί δεν ήξερα πως είναι να βλέπεις και από τα δύο μάτια ή να βλέπεις εν τέλει κανονικά. Γνώριζα βέβαια ότι είχα πρόβλημα στην όρασή μου. Μάλιστα είχα πάει και στην Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης από τα 11 μου αλλά δεν καταλάβαινα τις διαφορές”.
“Θυμάμαι πήγαινα τετάρτη δημοτικού και παίζαμε μια μέρα με τα παιδιά «Κλέφτες και Αστυνόμοι» και οι δύο αρχηγοί των ομάδων επέλεγαν ποιους θα πάρουν στις ομάδες τους. Είχα μείνει τελευταίος μαζί με ένα άλλο κορίτσι για να μας επιλέξουν. Ο ένας λοιπόν από τους αρχηγούς είπε: τον τυφλό εγώ δεν τον θέλω στην ομάδα μου”.
Τα πρώτα χρόνια πως ήταν στο σχολείο; Αισθάνθηκες ποτέ σου έντονα μειωμένος από ρατσιστικά σχόλια ή κάποιου είδους βίας;
“Μόνο στο δημοτικό. Εκεί, με κορόιδευαν πολλά παιδιά. Ασχολούνταν υπερβολικά μαζί μου με την αρνητική έννοια. Νευρίαζα και τους έδερνα (γέλια). Στην πέμπτη δημοτικού άρχισα να κάνω παρέες. Πιο πριν είχα ένα φίλο και όλοι οι άλλοι με κορόιδευαν. Αργότερα, έμαθα να προστατεύω τον εαυτό μου και τα επόμενα χρόνια στο γυμνάσιο δεν με κορόιδευε κανένας. Δεν άφηνα να με κοροϊδεύουν”. Το δημοτικό ήταν για μαθητές με αναπηρίες ή για αρτιμελείς; “Πήγα στο σχολείο της γειτονιάς μου με αρτιμελή παιδιά, τα οποία δεν καταλάβαιναν πως είναι να μην βλέπεις καλά, όπως εγώ δεν καταλάβαινα πως είναι να βλέπεις κανονικά. Απλώς εκείνοι το κορόιδευαν αυτό”.
Θυμάσαι κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό;
“Θυμάμαι πήγαινα τετάρτη δημοτικού και παίζαμε μια μέρα με τα παιδιά “Κλέφτες και Αστυνόμοι” και οι δύο αρχηγοί των ομάδων επέλεγαν ποιους θα πάρουν στις ομάδες τους. Είχα μείνει τελευταίος μαζί με ένα άλλο κορίτσι για να μας επιλέξουν. Ο ένας λοιπόν από τους αρχηγούς είπε: τον τυφλό εγώ δεν τον θέλω στην ομάδα μου. Να πω πως με το παιδί αυτό αργότερα κάναμε πολλή παρέα”. Και πως αντέδρασες εκείνη την στιγμή; “Τον είχα πει πως εγώ βλέπω με τα μάτια της ψυχής και έφυγα σπίτι μου. Θυμάμαι με είχε πειράξει τόσο πολύ το περιστατικό που δεν έβγαινα από το δωμάτιό μου. Έμεινα κλεισμένος για αρκετές μέρες. Δεν έκανα απολύτως τίποτα. Δεν κατηγόρησα τα παιδιά. Έλεγα πως έχουν δίκιο και είναι αλήθεια: Δεν βλέπω”.
“Μου άρεσε το ποδόσφαιρο και είχα πάει παλαιοτέρα σε ομάδες να γραφτώ αλλά δεν με δέχονταν, ενώ εγώ ήθελα πάρα πολύ γιατί όλοι μου οι συμμαθητές έπαιζαν ποδόσφαιρο, μπάσκετ. Κατά κάποιο τρόπο ζήλευα, αλλά όχι με την κακή έννοια. Απλώς, ήθελα και εγώ να κάνω αθλητισμό”
Τι έγινε μετά;
“Μια μέρα, η μητέρα μπήκε στο δωμάτιο κρατώντας μια μάσκα, ένα μαντήλι, δεν θυμάμαι καλά και μου έκλεισε τα μάτια. Με έκανε μια βόλτα μέσα στο σπίτι. Δεν έβλεπα τίποτα και χτυπούσα στα έπιπλα. Όταν μου έβγαλε την μάσκα μου είπε: Αυτό σημαίνει να μην βλέπεις παιδί μου. Εκεί κατάλαβα πως το πρόβλημα αυτό έπρεπε να το κάνω προτέρημα και να προσαρμοστώ σε αυτό. Την επόμενη χρονιά, γράφτηκα όπως είπα και πριν, στην Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης. Ήμουν 11 χρονών. Πιο πολύ το έκανα επειδή ήθελα να ασχοληθώ με τον αθλητισμό. Μου άρεσε το ποδόσφαιρο και είχα πάει παλαιοτέρα σε ομάδες να γραφτώ αλλά δεν με δέχονταν, ενώ εγώ ήθελα πάρα πολύ γιατί όλοι μου οι συμμαθητές έπαιζαν ποδόσφαιρο, μπάσκετ. Κατά κάποιο τρόπο ζήλευα, αλλά όχι με την κακή έννοια. Απλώς, ήθελα και εγώ να κάνω αθλητισμό”. Δεν ήξερα τι να του πω μετά από την ιστορία που μου αφηγήθηκε.
“Δυο χρόνια αργότερα πήγα στο γυμνάσιο. Δεν επέλεξα το γυμνάσιο της γειτονιάς, αλλά φοίτησα σε ένα γυμνάσιο αρκετά μακριά από τη γειτονιά μου επειδή ήταν εξειδικευμένο για άτομα που έχουν προβλήματα όρασης. Υπήρχαν και αρτιμελή παιδιά και παιδιά με ολική και μερική τύφλωση όπως εγώ. Ήταν σίγουρα πιο προσαρμοσμένα τα πράγματα, γιατί μπορούσα να διαβάσω πιο εύκολα, άσχετα που δεν είχα όρεξη για διάβασμα (γέλια)”.
“Εμείς οι ίδιοι καθορίζουμε την πορεία μας και όχι οι καταστάσεις στις οποίες ζούμε”.
Πιστεύεις πως το πρόβλημα όρασης καθόρισε την μετέπειτα πορεία σου;
Δεν ξέρω αν την καθόρισε, γιατί πιστεύω πως εμείς οι ίδιοι καθορίζουμε την πορεία μας και όχι οι καταστάσεις στις οποίες ζούμε. Σίγουρα όμως με οδήγησε σε διαφορετικά μονοπάτια από τους συμμαθητές μου, όπως ήταν η Σχολή Τυφλών.
Πως αποφάσισες να ασχοληθείς με τον αθλητισμό;
“Πάντα μου άρεσε ο αθλητισμός! Όπως είπα είχα δοκιμάσει να μπω σε ομάδες αρτιμελών αλλά αρνήθηκαν όλοι να με δεχτούν. Μου έλεγαν: Είσαι τυφλός, δεν μπορείς να παίξεις. Εντάξει μπορεί να είχαν και δίκιο, αλλά κατά κάποιο τρόπο έμεινα στο περιθώριο και έτσι μπήκα στον Αθλητικό Σύλλογο Τυφλών “ΗΦΑΙΣΤΟΣ”. Είμαι 7 χρόνια αθλητής του Ηφαίστου”.
Ασχολείσαι με το άθλημα του Goalball και τον στίβο. Γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με τα συγκεκριμένα αθλήματα;
“Το Goalball το επέλεξα γιατί μου είπαν πως το παίζουν αθλητές με προβλήματα όρασης και όταν γράφτηκα στον σύλλογο, το πρώτο άθλημα για το οποίο μου μίλησαν ήταν αυτό. Με ενθουσίασε και ξεκίνησα. Μου άρεσε από την πρώτη στιγμή μπορώ να πω. Όσον αφορά τον στίβο, είχα κατέβει σε ένα πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου και ο προπονητής, μου πρότεινε εκτός από τον αγώνα των 100 μέτρων, να δοκιμάσω και το μήκος και δέχτηκα. Μου άρεσε και μου αρέσει ακόμα και σήμερα”.
Αν και μόλις 18 ετών έχεις ήδη πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό σου. Πού οφείλονται αυτές οι επιτυχίες και ποιοι είναι οι στόχοι σου;
Οι επιτυχίες στο άθλημα του Goalball είναι ομαδικές γιατί το άθλημα είναι ομαδικό. Σε όλα τα αθλήματα και γενικότερα στον αθλητισμό, οι επιτυχίες οφείλονται στην πειθαρχία και την σκληρή δουλειά. Πέρυσι κερδίσαμε σαν “ΗΦΑΙΣΤΟΣ” το πανελλήνιο πρωτάθλημα Goalball. Έχουμε μια καλή ομάδα. Ο στόχος μου είναι ένας: Το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα Goalball τον Σεπτέμβριο με την εθνική ομάδα. Θέλουμε να καταφέρουμε να ανέβουμε κατηγορία. Δεν το έχει κάνει καμία άλλη εθνική μας ομάδα αυτό το κατόρθωμα στο παρελθόν. Έχουμε καλή ομάδα θεωρώ και πάμε για ένα κάλο αποτέλεσμα. Όσο για τις ατομικές μου επιδόσεις στον στίβο, θέλω πάντοτε να δουλεύω σκληρά, να ακούω τον προπονητή μου και να βελτιώνω τις επιδόσεις μου. Είναι ένας συνεχής στόχος με απώτερο σκοπό να φτάσω τις ευρωπαϊκές επιδόσεις. Θα δείξει.
“Μέσα από τον αθλητισμό μαθαίνεις πολλά πράγματα. Την πειθαρχία, την σημασία της ομαδικότητας και της συνεργασίας με τους άλλους. Γνωρίζεις ανθρώπους, ταξιδεύεις και ξεπερνάς τα όριά σου ή αυτά που πίστευες πως ως ακατόρθωτα πριν”.
Ο αθλητισμός έχει επηρεάσει τη ζωή σου;
“Την έχει επηρεάσει αλλά όχι σε σημείο να πω πως αν δεν υπήρχε στη ζωή μου θα ήμουν κλεισμένος στο σπίτι μου κλαίγοντας. Απλώς θα είχα τελειώσει το σχολείο και θα έμενα αδρανής μετά. Μέσα από τον αθλητισμό μαθαίνεις πολλά πράγματα. Την πειθαρχία, την σημασία της ομαδικότητας και της συνεργασίας με τους άλλους. Γνωρίζεις ανθρώπους, ταξιδεύεις και ξεπερνάς τα όριά σου ή αυτά που πίστευες πως ως ακατόρθωτα πριν. Προσωπικά έχω μάθει πως όλα παίζονται μέχρι την τελευταία στιγμή και δεν πρέπει να τα παρατάμε. Α! Έχω μάθει και να ελέγχω τα νευρά μου επίσης (γέλια)”.
Εκτός από αθλητής, είσαι και φοιτητής από φέτος στο τμήμα προσχολικής εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. και παράλληλα παρακολουθείς μαθήματα τηλεφωνικής στην Σχολή Τυφλών. Πότε τα προλαβαίνεις όλα αυτά;
“ Μα δεν τα προλαβαίνω! (γέλια) Είναι μια καινούργια αρχή για μένα η φοιτητική ζωή και μου φαίνεται σαν ένα βουνό που λέω πως είτε θα το ανέβω τώρα είτε δεν θα το ανέβω ποτέ. Το πρόγραμμά μου είναι δύσκολο και πολλές φορές τρέχω κυριολεκτικά να προλάβω να κάνω τα πάντα”.
Τελείωσες το σχολείο, μπήκες στο πανεπιστήμιο, κάνεις τρία αθλήματα. Ασχολείσαι με πολλά πράγματα στη ζωή σου. Σήμερα πολλοί πιστεύουν πως κάποιος που έχει πρόβλημα αναπηρίας δεν μπορεί να ασχοληθεί με πολλές δραστηριότητες, όπως ένας αρτιμελής. Τι πιστεύεις εσύ;
“Για μένα δεν υπάρχει αυτό που λένε «δεν μπορείς να κάνεις το οτιδήποτε επειδή έχεις κάποια αναπηρία». Μπορούμε όλοι μας να κάνουμε τα πάντα. Απλά, οι άνθρωποι που πάσχουν από αναπηρίες χρειάζονται ειδικές προσαρμογές. Για παράδειγμα, ένας τυφλός μπορεί να διαβάσει όπως κάποιος που βλέπει, αλλά αυτό θα γίνει με διαφορικό τρόπο. Είτε με τη γραφή Braille αν είναι ολικά τυφλός, είτε με μεγέθυνση των γραμμάτων στα βιβλία, είτε ακόμα και μέσω του υπολογιστή με προγράμματα που «μιλούν στο άτομο που χρησιμοποιεί τον υπολογιστή». Θέλω να πω ότι υπάρχουν λύσεις, αρκεί εμείς οι ίδιοι να πιστέψουμε ότι μπορούμε και να υπάρξει αμοιβαία βοήθεια μεταξύ των ανθρώπων. Μόνο έτσι νομίζω θα προχωρήσουμε σαν κοινωνία”.
Η κοινωνία όμως στην πλειοψηφία της δεν έχει την απαραίτητη ενημέρωση και δεν γνωρίζει ίσως τις λύσεις που μόλις ανέφερες. Έχει άγνοια και εκπλήσσεται όταν βλέπει ανθρώπους όπως είσαι εσύ, να κάνουν τόσες δραστηριότητες. “Εάν δεν υπάρχει ενημέρωση, είναι λογικό και επόμενο να μην γνωρίζουν”.
“Χωρίς την απαραίτητη παιδεία δεν μπορούμε δυστυχώς να μάθουμε και να αγαπήσουμε οτιδήποτε το διαφορετικό”.
Τι πιστεύεις πως πρέπει να αλλάξει κοινωνικά σήμερα, ώστε να έχουμε βελτίωση στον τρόπο σκέψης σχετικά με τις ευπαθείς ομάδες;
“Η ενημέρωση! Από μικρή ηλικία πρέπει να ενημερώνονται τα παιδιά από το σπίτι και το σχολείο. Να μάθουν ότι αυτός που δεν βλέπει, αυτός δεν ακούει και δεν μιλάει, εκείνος που δεν περπατάει και πάει λέγοντας, δεν είναι ανίκανοι. Μπορούν να κάνουν πολλά. Όλοι μας μπορούμε.! Το άλλο που επίσης είναι πολύ σημαντικό είναι η παιδεία. Χωρίς την απαραίτητη παιδεία δεν μπορούμε δυστυχώς να μάθουμε και να αγαπήσουμε οτιδήποτε το διαφορετικό. Παιδεία και ενημέρωση λοιπόν”.
Ο Χάρης με τόσες ασχολίες στη ζωή του, έχει καθόλου ελεύθερο χρόνο;
“(γέλια) Ο Χάρης περνάει καλά! Ναι έχω ελεύθερο χρόνο, ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Βρίσκω στιγμές να χαλαρώσω με την οικογένειά μου, αλλά και να βγω με τους φίλους μου για καφέ. Γενικά σαν χαραχτήρας είμαι πολύ κοινωνικός και εξωστρεφής. Δεν θα μπορούσα να με φανταστώ να μην κάνω τίποτα”.
“Η ζωή δεν τελειώνει στις δυσκολίες, αλλά εκεί είναι που αποκτά μεγαλύτερο νόημα. Δεν είναι ωραίο να τα παρατάμε”.
Κάτι τελευταίο. Ποιο είναι το μήνυμά σου για εκείνους που δεν γνωρίζουν και περιφρονούν τα άτομα με αναπηρία, αλλά και για τους ανθρώπους με αναπηρίες που πιστεύουν πως δεν μπορούν να κάνουν τίποτα και κλείνονται στα σπίτια τους;
“Θα πρέπει όλοι, ανεξάρτητα αν είναι υγιείς ή έχουν προβλήματα αναπηρίας, να στραφούν προς την ενημέρωση. Να ψαχτούν! Οι πρώτοι για να μάθουν και να προσπαθήσουν να έρθουν πιο κοντά στις κοινωνικές ομάδες με αναπηρία, χωρίς όμως να έχουν στο νου τους την λύπηση, αλλά τη θέληση να μάθουν. Πρόσεξε αυτό που σου λέω γιατί είναι πολύ σημαντικό. Η λύπηση είναι και αυτή μια μορφή ρατσισμού. Για τους ανθρώπους με αναπηρία θεωρώ πως πρέπει να πιστέψουν στον εαυτό τους ότι μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα σήμερα, να μην κλείνονται στα σπίτια και να βοηθήσουν και εκείνοι στην ένταξη τους στην κοινωνία μας. Η ζωή δεν τελειώνει στις δυσκολίες, αλλά εκεί είναι που αποκτά μεγαλύτερο νόημα. Δεν είναι ωραίο να τα παρατάμε”.
Σε ευχαριστώ πολύ Χάρη.
“Η ευχαρίστηση δική μου φίλε”.
*Ευχαριστούμε πολύ το Γιάννη Μπούζα και το oneirakoinonikisniktos και φυσικά τον Χάρη για τη συνέντευξη που παραχωρήθηκε στο Νόστιμον ήμαρ.