12 Δεκεμβρίου 1972: Κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους η ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου «Μέρες του ’36»
Άννα Μαρία Αρβανιτίδου
Σαν σήμερα προβλήθηκε για πρώτη φορά η ταινία “Οι μέρες του ‘36” του Θεόδωρου Αγγελόπουλου στους κινηματογράφους. Απέσπασε το απέσπασε βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 1972 κι διακρίθηκε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Πρωταγωνίστησαν οι Βαγγέλης Καζάν, Θάνος Γραμμένος και Κώστας Παύλου.
Οι “μέρες του 36” είναι μια ιστορικο-πολιτική ταινία που διαδραματίζεται επί εποχή Μεταξά και μάλιστα λίγο πριν τις εκλογές με τον Μεταξά να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στις δυνάμεις της Δεξιάς και του Κέντρου. Η πολιτική αυτή θέση υπονομεύεται από την ομηρία του δικηγόρου και βουλευτή της Δεξιάς Κοντοξή.
Η υπόθεση ξεκινά με τη δολοφονία ενός συνδικαλιστή σε μια πλατεία μπροστά σε κόσμο μέρα μεσημέρι. Τα βλέμματα όλων και οι υποψίες στρέφονται προς τον Σοφιανό, έναν πρώην συνεργάτη της αστυνομίας που πλέον βρίσκεται σε πολύ δύσκολη φάση ζωής. Ο Σοφιανός προσπαθεί να υπερασπιστεί τη θέση του και να υποστηρίξει την αθώότητα του, κάτι που δεν το καταφέρει κι έτσι αποφασίζει να κρατήσει όμηρο στο κελί του έναν φίλο δικηγόρο και βουλευτή που τον επισκέπτεται στο κελί του.
Ο Μεταξάς τώρα βρίσκεται στη δυσμενή θέση: Αν υποκύψει στο εκβιασμό του Σοφιανού κι ελευθερωθεί ο όμηρος-βουλευτής θα χάσει τη στήριξη του Κέντρου. Αντιθέτως, αν αφήσει τον βουλευτή να πεθάνει στο κελί, χάνει τη στήριξη της Δεξιάς.
Παγιδευμένος άδικα, λοιπόν και φορτωμένος με ένα έγκλημα οδηγείται σε αυτήν την πράξη απελπισίας με την τελευταία σκηνή της ταινίας να φανερώνει το τέλος της ιστορίας. Εκτελούνται διαδηλωτές και η “τάξη” αποκαθίσταται μην αφήνοντας περιθώρια στον θεατή για το πως λειτουργούν τα πολιτικά συστήματα.
Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, χαρισματικός σκηνοθέτης δίνει με τον πιο παραστατικό τρόπο την ωμή διακυβέρνηση της δικτατορίας του Μεταξά χωρίς συναισθηματισμούς με ηθοποιούς ανδρείκελα αποστασιοποιημένα από συναισθηματισμούς και τυπικότητες, θύματα και θύτες. Μυστηριακές σιωπές και σκηνές να παραλείπονται όπως αυτή του κελιού του Σοφιανού προς το τέλος είναι μερικά από τα στοιχεία που συναποτελούν την επιτυχία της απόδοσης των κοινωνικο-πολιτικών συνθηκών της εποχής με την δικτατορία της 4ης Αυγούστου να παγώσει κάθε πνευματική ανάπτυξη.