Από την Μαρία Πάσχου
Στην αρχαία ελληνική τραγωδία -και στην ίδια την αρχαία ελληνική κοσμοθεωρία- κυριαρχούσε ως εσωτερικός φραγμός το φόβητρο της τιμωρίας των θεών, τοποθετούμενο σχηματικά στο μοντέλο ύβρις -> (άτη ->) νέμεσις -> τίσις. Πίστευαν, λοιπόν, οι αρχαίοι μας πρόγονοι (whaaat?) ότι όποιος επιχειρεί, με τρόπο βίαιο και αλαζονικό, να υπερβεί τη θνητή, ανθρώπινή του φύση και να εξομοιωθεί με το θείο, διαπράττει ύβριν, η οποία προκαλεί την οργή και την τιμωρία των θεών.
Μερικές δεκάδες αιώνες μετά, οι θεοί μας δεν βρίσκονται πουθενά. Αν υπάρχουν, είναι θεοί προς τα έσω, κι έτσι η οργή και η τιμωρία αυτών, καθίσταται άνευ υποκειμένου. Σήμερα, όμως, η ύβρις έχει μορφή άλλη και απευθύνεται αλλού. Προσβάλλει ανθρώπους κι όχι θεούς. Προσβάλει γιατί μειώνει ξεδιάντροπα την ανθρώπινη φύση, όχι γιατί επιχειρεί την υπέρβαση αυτής. Ο Θεός του σύγχρονου ανθρώπου είναι ο ίδιος ο σύγχρονος άνθρωπος και είναι αυτός που προσβάλλεται, αυτός που οργίζεται, αυτός που τιμωρεί. Ο άνθρωπος ορίζεται ως συνισταμένη των καταστάσεων της ζωής του και η ανθρώπινη φύση είναι εκείνη ακριβώς η εξελικτική πορεία, η οποία καθορίζεται από τη διαλεκτική των ανθρωπίνων σχέσεων.
Το παράλογο -όπως το αίτημα της χθεσινής συγκέντρωσης των “Παραιτηθείτε“-, το αναιτιολόγητο -όπως η αλλαξοπιστία μιας επ’ ονόματι αριστερής κυβέρνησης-, το λίγο -όπως το αίτημα για αλλαγή του φορέα εκπροσώπησης της εξουσίας και όχι η ολική αναμόρφωση της άσκησης αυτής- μας προσβάλει. Μας προσβάλει ειδικά σήμερα γιατί τα έξι χρόνια σκλαβιάς μας έφτασαν στο αμήν, γιατί ο συλλογικός αγώνας είναι πιο αναγκαίος και επιτακτικός από ποτέ. Γιατί μας χόρτασαν οι εμπειρίες της κρίσης και θέλουμε απεγνωσμένα να βγούμε από αυτή. Γιατί ζητάμε -και πάντα θα ζητάμε μέχρι να μη μένει άλλη να ζητήσουμε- ελευθερία.
Ο Μάης του 2016 βαστάει ακόμα στη Γαλλία, όπου 1,3 εκατομμύρια συνειδήσεις βρίσκονται σε επαναστατικό οργασμό. Αντιδημοκρατικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες, κατάργηση εργατικών δικαιωμάτων, συσσωρευμένη αγανάκτηση, είναι όσα, μαζί με τα χρόνια της αποσάθρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τους έφεραν ως εκεί. Είπαν “φτάνει” και δεν έχουν ζήσει ούτε τα μισά από όσα έχουμε ζήσει εμείς. Κι όμως, ο Μάης της Ελλάδας δεν έφτασε ποτέ. Η χώρα της οποίας η υπόσταση βιάζεται, εκβιάζεται και παραβιάζεται, βρίσκεται στις κερκίδες την ώρα που ο λαός παλεύει με το σύστημα.
Στεκόμαστε αμέτοχοι μπροστά στην Ιστορία. Αδρανείς. Αδράνεια ονομάζεται η χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων να αντιστέκονται στην οποιαδήποτε μεταβολή της κινητικής τους κατάστασης. Επιστημονικά δεν είναι ούτε δύναμη ούτε μέγεθος. Και, παρόλα αυτά, εμείς βρεθήκαμε εγκλωβισμένοι, αδρανείς, όταν δεν έπρεπε, κι αντισταθήκαμε σε αυτούς που μας καλούσαν να σηκωθούμε. Ξεπεράσαμε τα όρια της ανοχής, η οποία έχει καιρό τώρα τραπεί σε ενοχή, σε συνενοχή. Αιώνιοι ένοχοι, αιώνιοι θύτες, αιώνια θύματα.
Και επειδή, εν αντιθέσει με τους αρχαίους Έλληνες, εμείς θεούς δεν έχουμε και μάθαμε να μη φοβόμαστε τίποτα, ας μας θυμίσει κάποιος να φοβόμαστε το χρόνο. Γιατί έχουμε ευθύνη απέναντι στο αύριο. Και το αύριο είναι η τίσις που θα υποστούμε, προκαλώντας τη νέμεσιν του Θεού μέσα μας, επειδή αδρανήσαμε, όταν έπρεπε να μη μας σταματάει τίποτα. Και αυτή είναι η ύψιστη ύβρις απέναντι σε αυτούς που παλεύουν για να ζήσουν.