Στον Δημήτρη Κούλαλη
Αναρωτηθήκαμε ποτέ, γιατί μαζί με τα capital controls τον Ιούνιο του 2015 άρχισε ταυτόχρονα η προώθηση της χρήσης πλαστικού χρήματος στην Ελλάδα; Αναρωτηθήκαμε ποτέ, γιατί έγκριτοι οικονομολόγοι, υπερεθνικοί οργανισμοί, κυβερνήσεις και μερίδα του Τύπου στοιχίζονται πίσω από την πλαστικοποίηση των συναλλαγών; Αναρωτηθήκαμε ποτέ, σε ποιων τα χέρια μπορούν να φτάσουν στοιχεία που αφορούν ακόμη και τις διατροφικές μας συνήθειες ή το προφίλ των ανθρώπων του στενού περιβάλλοντός μας;
Για όλα αυτά, συνομιλήσαμε με τον δημοσιογράφο- οικονομικό αναλυτή της γερμανικής οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt, Νόρμπερτ Χέρινγκ. Αφορμή στάθηκε το νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Λιβάνη: «Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειές της».
H κατάργηση των μετρητών είναι κάτι καινούριο στη δημόσια οικονομική και πολιτική σφαίρα;
Η κατάργηση των μετρητών δεν είναι κάτι καινούργιο. Το βλέπω, μάλλον, ως συνέχιση της ανάπτυξης που ξεκίνησε πάνω από έναν αιώνα πριν. Πρώτα αποσύρθηκε η δέσμευση να πληρώνονται τα χαρτονομίσματα σε χρυσό και με σταθερό επιτόκιο. Στη συνέχεια, το 1972, οι ΗΠΑ απέσυραν τη δέσμευσή τους προς άλλες κεντρικές τράπεζες να δίνουν χρυσό ως αντάλλαγμα για τα δολάρια. Το 1978 -μέσω του ΔΝΤ- απαγορεύτηκε ρητά η σύνδεση ενός νομίσματος με το χρυσό. Και τώρα, θέλουν να αποσύρουν αυτή την απαίτηση· οι τράπεζες μάς δίνουν μετρητά που στηρίζονται από το κράτος ως αντάλλαγμα για τα θεωρητικά χρήματα που δημιουργούν. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος και οι τράπεζες εξακολουθούν να αυξάνουν την ικανότητά τους να δημιουργούν χρήματα από το πουθενά. Ο κύριος δικαιούχος είναι το τραπεζικό σύστημα που παράγει το παγκόσμιο χρήμα. Μπορείτε να το ονομάσετε Γουόλ Στριτ.
Διεθνείς προσωπικότητες, όπως οι οικονομολόγοι Κέννεθ Ρόγκοφ, Λόρενς Σάμερς , Γουίλεμ Μπίτερ και Γιόζεφ Στίγκλιτς, υπερεθνικοί οργανισμοί όπως το ΔΝΤ και η Κομισιόν, κυβερνήσεις και μερίδα του Τύπου, ισχυρίζονται ότι η κατάργηση των μετρητών θα είναι αμοιβαία επωφελής. Από την άλλη, πολλοί, μεταξύ αυτών και εσείς, λένε ότι η κατάργηση θα αποτελέσει οριστικό πλήγμα στην ελευθερία και την προάσπιση της ιδιωτικότητάς μας. Πού βρίσκεται τελικά η αλήθεια;
Καταρχάς, οι άμεσα ωφελημένοι θα είναι οι τράπεζες και οι εταιρείες πληροφορικής. Σε δεύτερη φάση, η κατάργηση θα είναι επωφελής τόσο για τις μυστικές υπηρεσίες, όσο και για τους υπουργούς Οικονομικών. Θα βλάψει σίγουρα πολλούς: Αυτούς που θέλουν να διατηρήσουν τη δυνατότητά τους να χρησιμοποιούν μετρητά. Τα μετρητά είναι ο ευκολότερος και φθηνότερος τρόπος πληρωμής. Εκατομμύρια φτωχοί και επαρχιώτες επλήγησαν σοβαρά, όταν τον Νοέμβριο η κυβέρνηση της Ινδίας ακύρωσε ξαφνικά τα δύο μεγαλύτερα χαρτονομίσματα. Εν συνεχεία, ακολούθησε αισθητή έλλειψη μετρητών. Τα μετρητά είναι η μόνη μέθοδος πληρωμής που επιτρέπει σε κάποιον να προστατεύσει την ιδιωτικότητά του.
Ας συνοψίσουμε τα επιχειρήματα της «άλλης πλευράς». Η κατάργηση των μετρητών θα συνεισφέρει: Στις ταχύτερες- ευκολότερες συναλλαγές, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, του διεθνούς εγκλήματος και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, καθώς και στην πάταξη της φοροδιαφυγής. Τι και σε ποιον βαθμό ισχύει το καθένα απ’ αυτά;
Η εισαγωγή των νέων μεθόδων πληρωμής θα μπορούσε να επιταχύνει τις πληρωμές και να τις κάνει ευκολότερες. Η κατάργηση των μετρητών, όμως, δεν αφήνει περιθώρια επιλογών. Ο απόλυτος έλεγχος των πολιτών από το κράτος, το κράτος-Big Brother, θα εμποδίζει τους πολίτες να κάνουν οτιδήποτε δεν θέλει η κυβέρνηση. Αυτή είναι η αλήθεια. Δίνει ακόμη, σε κάθε αυταρχική κυβέρνηση απόλυτες εξουσίες και δεν αφήνει καμία προστασία της ιδιωτικής ζωής των πολιτών. Γι’ αυτό το λόγο οι περισσότεροι δε θέλουν ένα κράτος- Big Brother.
Ένας από τους λόγους, πιστεύεται, για τους οποίους , κυρίως οι τράπεζες, πιέζουν προς την κατεύθυνση της κατάργησης είναι γιατί μπορούν πιο εύκολα, άμεσα να επιβάλλουν οικονομικά μέτρα. Εσείς ακόμη, στο βιβλίο αναφέρεστε στη σταδιακή υφαρπαγή των χρημάτων των καταθετών. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς η πλήρης πλαστικοποίηση του χρήματος θα επιβαρύνει τους πολίτες;
Αυτό θα σημαίνει ότι οι τράπεζες και οι άλλες υπηρεσίες πληρωμών θα μπορούν να βγάζουν χρήματα από κάθε συναλλαγή. Σημαίνει επίσης ότι δε θα μπορείτε πλέον να πάρετε τα χρήματά σας από τις τράπεζες. Η νομοθεσία περί bail-in πιστωτών (χρήση των χρημάτων τους για να σωθεί το τραπεζικό σύστημα) είναι ήδη εδώ για να διασφαλίσει ότι τα χρήματά σας κατάσχονται μερικώς, πριν η κυβέρνηση συνδράμει τις τράπεζες, αν βρίσκονται σε κίνδυνο. Κάθε ένας που έχει χρήματα στον τραπεζικό του λογαριασμό είναι πιστωτής. Κάθε φορά που οι τράπεζες θα έχουν πρόβλημα, θα είναι εύκολο να επανέλθει η ρευστότητα και η φερεγγυότητά τους παίρνοντας 10, 20 ή 30% από τα χρήματά μας. Αυτό θα γίνει. Εάν είναι δυνατόν, θα γίνει σταδιακά, με την επιβολή αυστηρών αρνητικών επιτοκίων. Αν χρειαστεί, όμως, θα καταφύγουν και σε απαλλοτριώσεις.
Στην Ελλάδα, μαζί με τα capital controls τον Ιούνη του 2015, άρχισε ταυτόχρονα και ένας βομβαρδισμός διαφημιστικών μηνυμάτων από τις τράπεζες για τις «ανέπαφες» συναλλαγές. Πόσο τυχαίο μπορεί να είναι αυτό;
Είναι το ίδιο που έγινε και στην Ινδία. Ο καλύτερος τρόπος είναι ο περιορισμός των μετρητών και οι διαφημίσεις για τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών χωρίς μετρητά. Φυσικά μπορούν να επωφεληθούν από αυτό. Αν επιλέξετε τις συναλλαγές χωρίς μετρητά, μπορείτε να ακολουθήσετε την πιο σύγχρονη μορφή, όπως μας λένε. Φυσικά δεν μας λένε ότι οι ανέπαφες συναλλαγές είναι και τρομερά επισφαλείς.
Στο τομέα των προσωπικών δεδομένων, πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος ιδιωτικές πληροφορίες να φτάσουν στα χέρια κρατικών υπηρεσιών, αλλά και ιδιωτών;
Σίγουρα θα πέσουν στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών. Αυτό δεν είναι απλά κίνδυνος, είναι βεβαιότητα. Οι συμβουλευτικές εταιρείες προτρέπουν τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών να συλλέγουν και να αξιοποιούν τις εν λόγω πληροφορίες, μεταξύ άλλων, κάνοντάς μας να αγοράζουμε περισσότερα απ’ όσα θέλουμε. Όσον αφορά την κυβέρνηση: Θα θέλατε έναν Ερντογάν ή έναν Τράμπ, αν κυβερνούσε τη χώρα σας, να έχει τη δύναμη να κατασκοπεύει τα οικονομικά στοιχεία του καθενός και να αποφασίζει ποιοι μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το σύστημα πληρωμών και ποιοι όχι; Θα προτιμούσα να έχω μετρητά σε τέτοιες καταστάσεις .
Πιστεύετε ότι η ολοένα και αυξανόμενη δημιουργία αυτού του πολιτικού οργουελικού κλίματος που περιγράψατε πριν, προαναγγέλλει τη στροφή της πολιτικής παγκοσμίως σε πιο αυταρχικές «λύσεις»;
Η δρομολόγηση για την κατάργηση των μετρητών είναι σίγουρα ανησυχητικό στοιχείο μιας ευρύτερης αλλαγής, η οποία συνίσταται από κυβερνήσεις που γίνονται ολοένα και λιγότερο δημοκρατικές και πιο αυταρχικές, θέλοντας να επιτύχουν όλο και μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στους πολίτες τους.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 18.2.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
