Από τον Veron
Ταξίδι στην Κούβα
33 χρόνια πριν το Γκράνμα αποβιβάσει τους επαναστάτες στην ακτή Λας Κολοράδας και η ιστορία της Κούβας αλλάξει μια για πάντα, ένα άλλο πλοίο αποβίβαζε στο νησί οικονομικούς μετανάστες από τον Άγιο Βικέντιο. Ήταν Φεβρουάριος του 1923, και ανάμεσα στους επιβαίνοντες βρίσκεται και ο Τεόφιλο Στίβενσον Πάττερσον, ο Τεόφιλο σίνιορ. Εγκατέλειψε την πατρίδα του για μια καλύτερη τύχη. Η τύχη αυτή είναι ακόμα μακριά. Κατασκευές δρόμων, δημόσια έργα, δουλειές του ποδαριού, ώσπου λόγω της μεγάλης του σωματοδομής και δύναμης βρίσκει δουλειά ως λιμενεργάτης. Τα χρήματα όμως εξακολουθούν να είναι λίγα. Έτσι, ο Τεόφιλο σίνιορ μετακομίζει στην επαρχία Καμαγουέϊ όπου παραδίδει μαθήματα αγγλικών ώστε να εξασφαλίζει κάποια επιπλέον χρήματα.
Κάθε μέρα στο δρόμο της επιστροφής του από τη δουλειά συναντάει ένα γυμναστήριο, ώσπου μια μέρα αποφασίζει να μπει. Ο προπονητής εντυπωσιασμένος από τη σωματοδομή του Τεόφιλο σίνιορ, του προτείνει να βάλουν γάντια. Εκείνος δέχεται την πρόκληση, αλλά και την τιμωρία που ακολουθεί. Δύο εβδομάδες αργότερα επιστρέφει. Ήταν η σειρά του προπονητή να δεχθεί τα χτυπήματα. Ο σίνιορ αρχίζει να προπονείται πλέον κανονικά. Η καριέρα του θα είναι σύντομη αλλά ενδιαφέρουσα. Έξι αγώνες – έξι νίκες. Στον έβδομο αγώνα του καλείται να αντιμετωπίσει έναν ντόπιο αήττητο πυγμάχο βαρέων βαρών. Αν και καταφέρνει να επικρατήσει, η αμοιβή του είναι πολύ μικρή για το τίμημα της νίκης. Ο Στίβενσον σίνιορ παρατάει το μποξ.
Τεόφιλο Στίβενσον Λόρενς
Η γυναίκα του Στίβενσον σίνιορ, Ντολόρες, έχει χάσει ήδη δυο παιδιά στη γέννα. Η αγωνία στην τρίτη γέννα του 1952 είναι μεγάλη. Τελικά, ο γιος γεννιέται στις 29 Μαρτίου 1952. Τεόφιλο Στίβενσον Λόρενς, ο σημαντικότερος ερασιτέχνης πυγμάχος όλων των εποχών.
Ο Τεόφιλο θεωρούταν έξυπνο παιδί στο σχολείο. Η ενέργεια που είχε για διαρκή κίνηση δεν του επιτρέπει να μείνει συγκεντρωμένος στα μαθήματα. Για να αξιοποιήσει την ενέργεια αυτή, αρχίζει να προπονείται, κρυφά στην αρχή. Πρώτος του προπονητής είναι ο Τζον Ερέρα. Ουσιαστικά, ο Ερέρα είναι και ο πρώτος άνθρωπος που πιστεύει στις ικανότητες και στο ταλέντο του Στίβενσον. Μαζί πηγαίνουν στο Λας Τούνας για το ντεμπούτο του στα μεσαία βάρη. Αντίπαλος του ένας πυγμάχος με είκοσι αγώνες στο ενεργητικό του. Η διαφορά εμπειρίας είναι χαώδης και η ήττα φυσική κατάληξη του αγώνα. «Μου άρεσε ο τρόπος που αγωνίστηκε εκείνο το βράδυ. Μπορούσες να δεις ότι υπήρχε κάτι σ ’αυτόν, ακόμα και εναντίον σ ’έναν πολύ εμπειρότερο πυγμάχο», δηλώνει σχετικά ο Ερέρα.
Παρά τις αντιδράσεις της οικογένειας, ο Τεόφιλο προπονείται τακτικά. Σε ηλικία 16 ετών κατακτά το πρώτο του πρωτάθλημα. Ήταν το 1968, στο πρωτάθλημα νέων. Ένα χρόνο αργότερα και αφού πλέον προπονείται στην Αβάνα στο πλαίσιο του εθνικού συστήματος αθλητισμού, θα πάρει το βάπτισμα του πυρός σε μεγάλες διοργανώσεις αγωνιζόμενος στο πρωτάθλημα αντρών, το περίφημο Playa Giron. Αν και μόλις 17 ετών θα καταφέρει να φτάσει μέχρι τον τελικό της κατηγορίας βαρέων βαρών, όπου χάνει με μια απόφαση έντονα αμφισβητήσιμη.
Ανάμεσα στους θεατές που παρακολουθούν τους αγώνες στο Playa Giron του 68, βρίσκεται ένας άνθρωπος με πολύ σημαντικό μερίδιο ευθύνης στην εξέλιξη της κουβανικής πυγμαχίας και τις μετέπειτα επιτυχίες στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο λόγος για τον Σοβιετικό Αντρέι Σερβονένκο. Ο Σερβονένκο είχε σταλθεί στην Κούβα από την ΕΣΣΔ με σκοπό να βοηθήσει στο χτίσιμο της κουβανικής σχολής πυγμαχίας. Μαζί με τον θρυλικό Κουβανό προπονητή Αλσίντες Σαγκάρρα είναι οι αρχιτέκτονες του οικοδομήματος. Η σχολή που δημιουργείται στηρίζεται από τη μια πλευρά στην τεχνογνωσία και στις επιστημονικές ιδέες γύρω από την προετοιμασία των αθλητών που φέρνει ο Σερβονένκο, και από την άλλη στο ιδιαίτερο, «χορευτικό» στυλ των Κουβανών πυγμάχων, που υπάρχει στο νησί από την εποχή αθλητών όπως ο Kid Chocolate, πριν δηλαδή ο Φιντέλ Κάστρο καταργήσει την επαγγελματική πυγμαχία.
Ο Σερβονένκο επιμένει στην κλήση του Τεόφιλο στην εθνική ομάδα, παρά τη μικρή του ηλικία. Η δικαίωση του Σοβιετικού αρχίζει το 1970. Ο Στίβενσον κερδίζει με νοκ-άουτ τον Νάνσιο Καρρίλο, έναν πυγμάχο με συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στο Μεξικό. Επικρατεί και επί του Χουάν Πέρεζ, ενός ακόμη έμπειρου πυγμάχου βαρέων βαρών. Οι νίκες αυτές του εξασφαλίζουν μια θέση στην εθνική ομάδα για το πρωτάθλημα Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής που διεξάγεται τον Σεπτέμβριο στην Αβάνα. Εκεί γίνεται εμφανής η βελτίωση του Στίβενσον. Φτάνει μέχρι τον τελικό της διοργάνωσης και πλέον αναγνωρίζεται ως ο νούμερο 1 βαρέων βαρών πυγμάχος στην Κούβα, σε ηλικία μόλις 18 ετών.
Η επόμενη χρονιά δεν είναι καλή. Ο Στίβενσον γνωρίζει 3 ήττες μέσα στη χρονιά. Ακολουθούν κάποιες νίκες σε κουβανικό έδαφος πριν τους Παναμερικανικούς αγώνες που διεξάγονται στο Κάλι της Κολομβίας. Ο Τεόφιλο θα πάρει το χάλκινο μετάλλιο, αφού γνωρίζει την ήττα από τον Αμερικάνο Ντουέιν Μπόμπικ. Ο Σερβονένκο δε φαίνεται να ανησυχεί από την κακή χρονιά του Τεόφιλο και την ήττα του από τον Μπόμπικ, ο οποίος φαίνεται ο κυρίαρχος της κατηγορίας ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1972. Ο στόχος του Σερβονένκο είναι ακριβώς αυτός: να είναι έτοιμος ο Στίβενσον για τους αγώνες του Μονάχου. Πίσω στην Αβάνα η δουλειά επικεντρώνεται στο jab του Στίβενσον, το όπλο που θα κρατούσε σε απόσταση τους αντιπάλους και θα άνοιγε το δρόμο για το δεξί χτύπημα. Πράγματι, οι πρώτες αποδείξεις ότι το πείραμα Στίβενσον βρίσκεται στο σωστό δρόμο έρχονται σε τουρνουά στην Ανατολική Γερμανία εναντίον του σκληροτράχηλου Γερμανού Μπερντ Άντερς. Αφού επιβιώνει από έναν δύσκολο πρώτο γύρο, ο Τεόφιλο σφυροκοπάει τον Γερμανό στον δεύτερο και αναγκάζει τον διαιτητή να διακόψει τον αγώνα.
Μόναχο 1972
Η Κούβα δεν είχε κερδίσει χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο από το 1904. Η συμμετοχή του Στίβενσον στους Ολυμπιακούς του 1972 φαντάζει ως η μεγάλη ευκαιρία για ένα χρυσό μετάλλιο, το πρώτο της νέας εποχής, της εποχής της επανάστασης και του Κάστρο. Οι Αμερικάνοι θεωρούσαν πως η κατηγορία των βαρέων βαρών τους ανήκει. Οι μετέπειτα κορυφαίοι επαγγελματίες πυγμάχοι του κόσμου έχουν φροντίσει γι’ αυτό: Τζο Φρέιζερ το 1964, Τζόρτζ Φόρμαν το 1968. Μετά από νίκη με διακοπή από τον διαιτητή στην πρώτη φάση των αγώνων, ο Στίβενσον καλείται να αντιμετωπίσει τον εκλεκτό των ΗΠΑ και γνώριμό του, Ντουέιν Μπόμπικ στους προημιτελικούς. Οι δυο αθλητές μοιράζονται τους δύο πρώτους γύρους, ο Τεόφιλο κερδίζει τον πρώτο, ο Μπόμπικ τον δεύτερο. Στον τρίτο γύρο ο Αμερικάνος είναι εξουθενωμένος. Στο καναβάτσο μετά από χτύπημα στο σώμα, ξανά στο καναβάτσο μετά από ένα από τα γνωστά βαριά δεξιά του Στίβενσον. Ο Μπόμπικ καταφέρνει να σηκωθεί αλλά είναι φανερό ότι δε μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του και ο διαιτητής αναγκάζεται να διακόψει τον αγώνα. Πρόκειται για τη σημαντικότερη νίκη στην ιστορία της κουβανικής πυγμαχίας. Ο Στίβενσον θα αντιμετωπίσει καλύτερους πυγμάχους στην καριέρα του, αλλά η νίκη αυτή σημαίνει το ξεκίνημα μιας νέα εποχής στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η πορεία του προς το χρυσό μετάλλιο δε μπορεί φυσικά να ανακοπεί ούτε από τον Πίτερ Χούσινγκ, ο οποίος παίζει εντός έδρας. Στον τελικό, ο Ρουμάνος είναι τραυματίας και δεν κατεβαίνει. Ο Στίβενσον θα πάρει το χρυσό μετάλλιο πρόωρα. Βραβεύεται επίσης ως ο καλύτερος πυγμάχος του τουρνουά, κερδίζοντας το τρόπαιο Val Barker. Συνολικά, η κουβανική ομάδα θα κατακτήσει 5 μετάλλια και θα στεφθεί πολυνίκης του τουρνουά.
Τα χρόνια της κυριαρχίας
Στα χρόνια που ακολουθούν ο Στίβενσον κυριαρχεί σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις. Παγκόσμια Πρωταθλήματα 1974 και 1978, Ολυμπιακοί Αγώνες 1976. Είναι η καλύτερη περίοδος του Στίβενσον. Ο ίδιος με ύψος 1.96 και παρουσία που λατρεύεται από τον λαό της Κούβας αλλά και από τον τύπο ανά τον κόσμο είναι ο απόλυτος σταρ της ερασιτεχνικής πυγμαχίας. Αποτελεί όμως και το σύμβολο της Κούβας του Φιντέλ. Είναι η απόδειξη που χρειάζεται ο λαός του μικρού νησιού της Καραϊβικής ότι η μεθοδολογία και το σύστημα που ακολουθούν μπορεί να φέρει επιτυχίες απέναντι στους ισχυρότερους. Στους Ολυμπιακούς της Μόσχας το 1980 ο Στίβενσον διανύει ακόμα την καλύτερή του περίοδο. Η απόφαση των Αμερικάνων του στερεί την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τους καλύτερους. Κατακτά το χρυσό μετάλλιο χωρίς να αντιμετωπίσει ιδιαίτερες δυσκολίες, και γίνεται ο δεύτερος πυγμάχος στην ιστορία που καταφέρνει κάτι τέτοιο, μετά τον Ούγγρο Λάζλο Παπ. Ως απάντηση στο μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών της Μόσχας, οι Σοβιετικοί αρνούνται να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς του 84 στο Λος Άντζελες. Οι Κουβανοί ακολουθούν τους συμμάχους τους, και έτσι ο Στίβενσον χάνει την ευκαιρία να γίνει ο πρώτος πυγμάχος με 4 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, κάτι το οποίο δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα.
Τα επόμενα χρόνια θα φέρουν νέες επιτυχίες παρόλο που ο Τεόφιλο αρχίζει και μεγαλώνει. Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1982 δε θα καταφέρει να προχωρήσει ούτε στη δεύτερη φάση των αγώνων. Ανακάμπτει όμως την ίδια χρονιά και παίρνει μία πολύ σημαντική νίκη εναντίον του παγκόσμιου πρωταθλητή και μετέπειτα χρυσού ολυμπιονίκη Ταϋρέλ Μπιγκς, νικώντας με νοκ-αουτ στο πλαίσιο των αγώνων USA vs The World. Η τελευταία του μεγάλη διοργάνωση είναι το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1986, πάλι σε αμερικανικό έδαφος. Θα κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο δείχνοντας ότι είναι έτοιμος για το τέταρτο χρυσό ολυμπιακό το 88 στη Σεούλ. Οι Κουβανοί όμως θα μποϋκοτάρουν και αυτούς τους αγώνες, και κάπως έτσι ο Στίβενσον κρεμάει τα γάντια του.
Μοχάμεντ Άλι
Αμερικάνοι μάνατζερ πλησίασαν αρκετές φορές τον Στίβενσον, όπως και άλλους Κουβανούς πυγμάχους. Εκείνος πάντα μιλούσε μαζί τους, αλλά στο τέλος η απάντηση που έδινε τους απογοήτευε. Του προσέφεραν μέχρι και ένα εκατομμύριο δολάρια για να αρνηθεί την πατρίδα του και να γίνει επαγγελματίας, για να δώσει την χαρακτηριστική απάντηση: «Τι είναι ένα εκατομμύριο δολάρια μπροστά στην αγάπη οκτώ εκατομμυρίων Κουβανών;»
Η αναμέτρηση την οποία ολόκληρος ο πυγμαχικός κόσμος ονειρεύεται είναι αυτή εναντίον του Μοχάμεντ Άλι. Ο κορυφαίος ερασιτέχνης πυγμάχος εναντίον του κορυφαίου επαγγελματία. Οι δυο τους μοιάζουν ακόμη και εμφανισιακά. Ο Μοχάμεντ Άλι προέρχεται και αυτός από την ερασιτεχνική πυγμαχία έχοντας κερδίσει χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης το 1960. Η φημολογία που αναπτύσσεται γύρω από τον συγκεκριμένο αγώνα είναι τέτοια που αναγκάζει τον ίδιο τον Φιντέλ Κάστρο να πάρει θέση, υποστηρίζοντας πως ο ο Τεόφιλο είναι ο καλύτερος πυγμάχος στον κόσμο. Κανείς δε μπορεί να ξέρει τι θα συνέβαινε σε μια τέτοια αναμέτρηση, και ούτε έχει και μεγάλη σημασία πλέον. Οι διαφορές μεταξύ ερασιτεχνικής και επαγγελματικής πυγμαχίας είναι τεράστιες. Ο Στίβενσον σίγουρα δεν ήταν συνηθισμένος σε αγώνες 12 ή 15 γύρων, πόσο μάλλον απέναντι στον κορυφαίο πυγμάχο όλων των εποχών.
Ο αγώνας δεν έγινε ποτέ. Οι δυο τους θα συναντηθούν τελικά πολύ αργότερα, όταν στη δεκαετία του 90 ο Άλι υποφέροντας από Πάρκινσον, επισκέπτεται την Κούβα. Ο τρίτος της παρέας δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Φιντέλ.
*Τα σκίτσα είναι του Τζερόνιμο.
Οι περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή του Τεόφιλο Στίβενσον προέρχονται από το βιβλίο του Άγγλου δημοσιογράφου Τζον Ντάνκαν “In the Red Corner: A Journey into Cuban Boxing”, που εκδόθηκε το 2000 από τις εκδόσεις Yellow Jersey Press. O Ντάνκαν ταξίδεψε στην Κούβα με σκοπό να κλείσει έναν αγώνα μεταξύ του Μάϊκ Τάϊσον και του Φελίξ Σαβόν.