Του Δημήτρη Κούλαλη
Κατ’ αρχάς, ας συστηθούμε: Η επιτυχία ενός οικονομικοπολιτικού συστήματος φαίνεται στον τρόπο με τον οποίο αυτό φέρεται στους αδύναμους.
Ακόμη, στόχος της πραγματικής δημοσιογραφίας είναι να δίνει φωνή σε εκείνους που δεν έχουν, στους παραγκωνισμένους της κοινωνίας.
Εγραφε παλιότερα o David Landes στο βιβλίο του «The Wealth and Poverty of Nations: Why Some are So Rich and Some So Poor»:
«Ας φανταστούμε ότι ένα μικρό μέρος της ανθρωπότητας ξοδεύει μια περιουσία προσπαθώντας να χάσει βάρος, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία δεν ξέρει αν θα φάει την επόμενη μέρα».
Η πραγματικότητα τον επιβεβαιώνει πανηγυρικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία:
➮ Το 1/5 παιδιών κάτω των πέντε ετών παγκοσμίως είναι υποανάπτυκτα.
➮ Ο νανισμός της παιδικής ηλικίας επηρεάζει σε παγκόσμια κλίμακα 162 εκατ. παιδιά <5 ετών (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας).
➮ Οι αιτίες εμφάνισης του φαινομένου είναι η ανεπαρκής διατροφή και η επαναλαμβανόμενη έξαρση των λοιμώξεων κατά τις πρώτες 1.000 μέρες της ζωής ενός παιδιού.
➮ Ο νανισμός, ως ο καθιερωμένος δείκτης ανάπτυξης των φτωχών παιδιών, ευθύνεται για την απώλεια του 1% του ύψους ενός ενήλικα στη Γουατεμάλα από την παιδική του ηλικία, λόγω της μείωσης κατά 1,4% της οικονομικής παραγωγικότητας (Παγκόσμια Τράπεζα).
➮ Πρόκειται, λοιπόν, για μια ασθένεια άρρηκτα συνδεδεμένη με την οικονομία, καθώς πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι αύξηση 3% του ΑΕΠ θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπισή της.
➮ Προσέτι δε, περίπου 63 εκατομμύρια έφηβοι ηλικίας 12-15 ετών στερούνται το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση, όπως διαπιστώνει μια νέα κοινή Εκθεση του Ινστιτούτου Στατιστικών της UNESCO και της Unicef.
Ομως, η φτώχεια, ο υποσιτισμός και ο αναλφαβητισμός δεν εμποδίζουν μόνο τη σωματική-νοητική ανάπτυξη του εκάστοτε παιδιού, αλλά και την ανάπτυξη-εξέλιξη ολόκληρης της κοινωνίας.
Αν δεν αντιμετωπιστούν οι ανισότητες σήμερα, το 2030, 167 εκατ. παιδιά θα ζουν σε ακραία φτώχεια, 69 εκατ. παιδιά <5 ετών θα πεθάνουν μεταξύ 2016-2030 (εκ των οποίων σχεδόν τα μισά θα προέρχονται από την υποσαχάρια Αφρική), 60 εκατ. παιδιά του Δημοτικού θα μείνουν εκτός σχολείου, 750 εκατ. κορίτσια θα παντρευτούν πριν από την ενηλικίωσή τους και πάνω από 1,5 δισ. ενήλικες δεν θα έχουν άλλη εκπαίδευση πέραν αυτής του Δημοτικού.
Συνεχίζοντας αυτό το ταξίδι μας στον κόσμο, εκεί όπου η δυστυχία γελάει θαλερά μπροστά σε εκατομμύρια ανήμπορα πλάσματα, κάθε χρόνο, 303 χιλ. γυναίκες πεθαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και 2,7 εκατ. βρέφη πεθαίνουν στις πρώτες 28 ημέρες της ζωής τους.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την αναβάθμιση των υπηρεσιών περίθαλψης, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και τη στιγμή του τοκετού (ΠΟΥ).
Ωστόσο, η πενία δεν αφορά μόνο τον λεγόμενο «τρίτο κόσμο».
Τα στοιχεία της Εurostat το 2015 ανέφεραν ότι το 26,9% των παιδιών στην Ε.Ε. των «28» -τότε- ήταν στο όριο της φτώχειας ή και του κοινωνικού αποκλεισμού, με το ποσοστό στην Ελλάδα να έχει αυξηθεί κατά 9,1% από το 2010.
Πώς θα μπορούσε, άραγε, ο Μαρξ να μην ισχυριστεί ότι ο μοναδικός καπιταλισμός που μπορεί να υπάρξει είναι εκείνος που «από την κορυφή ώς τα νύχια είναι λουσμένος στο αίμα και στη βρομιά», όταν αυτό το σύστημα αλέθει στις εκμεταλλευτικές του μυλόπετρες τα παιδιά;
Προς επίρρωσιν του Γερμανού φιλοσόφου, αρκεί απλώς να αναφέρουμε ότι 168 εκατ. παιδιά ηλικίας 5-17 ετών εργάζονται, ενώ πολλά εξ αυτών «εκτίθενται σε επικίνδυνες συνθήκες εργασίας, σε βία και κακομεταχείριση» (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας).
**********
«Οταν οι πλούσιοι κάνουν πόλεμο, είναι οι φτωχοί που πεθαίνουν», έγραφε ο σπουδαίος υπαρξιστής Ζαν-Πολ Σαρτρ.
Φευ! Εκτός, όμως, απ’ τις εικόνες των εκατοντάδων «μικρών Αϊλάν», οι αριθμοί έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι κάποια παιδιά δίνουν καθημερινό αγώνα επιβίωσης, καθώς:
Το 1/4 παιδιών σχολικής ηλικίας ζουν σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις.
Σχεδόν 50 εκατ. παιδιά έχουν εγκαταλείψει τις πατρογονικές τους εστίες – τα 28 εκατ. από αυτά εκδιώχθηκαν εξαιτίας των συγκρούσεων.
Τα παιδιά, αν και αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, ταυτόχρονα αποτελούν το ήμισυ του συνόλου των προσφύγων.
Ολο και περισσότερα παιδιά διασχίζουν τα σύνορα ασυνόδευτα. Το 2015, πάνω από 100 χιλ. ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτήθηκαν άσυλο σε 78 χώρες.
Παρ’ όλα αυτά, όλα τα προαναφερθέντα θα ήταν ένα κενό κέλυφος αν δεν αναζητούσαμε την ψίχα του προβλήματος, τη γενεσιουργό του αιτία.
Την απάντηση μάς τη δίνει ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Jim Yong Kim:
«Από το 2020, το ήμισυ του πληθυσμού που ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας θα βρίσκεται σε ευάλωτες ή ρημαγμένες από τις συγκρούσεις περιοχές. (…) Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχει αρκετός πλούτος. (…) Αν εμείς απλώς αναδιανέμαμε [τον πλούτο], θα μπορούσαμε να το κάνουμε σήμερα. Αλλά, συνειδητοποιήσαμε ότι αυτές οι προσεγγίσεις, που μπορούν να φέρουν αποτελέσματα, δεν έχουν λειτουργήσει σωστά».