Από τη Ζωή Σταύρου
Eίναι βράδυ Παρασκευής της 6ης Μαρτίου 1998, σ’ έναν συναυλιακό χώρο στο Cape Town. Στον κατάμεστο χώρο, άνθρωποι ηλικίας 16 μέχρι 55 με την προσμονή να τους σκοτώνει. Τα πρόσωπα τους ακτινοβολούν ευτυχία.
Στην σκηνή εμφανίζεται ένας μεσόκοπος κυριούλης. Φαίνεται να τα έχει χαμένα με το θέαμα που αντικρίζει. Το πλήθος ξεσπά σε χειροκροτήματα. Ουρλιάζει, παραληρεί: «Είναι πραγματικά ζωντανός!!» Ο κυριούλης παίρνει την κιθάρα του. «Σας ευχαριστώ που με κρατήσατε ζωντανό!»
Οι πρώτες νότες γεμίζουν το χώρο, οι φαν ξέρουν τον κάθε στίχο απ΄ έξω. Η συγκίνηση χτυπάει κόκκινο. Οι μεγαλύτεροι μεταφέρονται νοερά σε μιαν άλλη εποχή. Τότε που πάλευαν ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις. Λευκοί που έβλεπαν το άδικο και μάχονταν δίπλα στους μαύρους αδερφούς τους. Στην σκηνή μπροστά τους είναι ο μεξικοαμερικανός Rodriguez, εκείνος που τότε, από μιαν άλλην ήπειρο, με το δίσκο του ‘Cold Fact’ του 1970, τους έμαθε για πρώτη φορά τη λέξη «αντικαθεστωτικός». Τους έμαθε ότι είναι θεμιτό να αντιστέκεσαι σε άδικες πολιτικές. Ότι είναι εντάξει να είσαι οργισμένος με τις κοινωνικές αδικίες.
Ζώντας κάτω από ένα καθεστώς που χρησιμοποιούσε κάθε μέσο για να εμποδίσει την κατάργηση του Απαρχάιντ, με αστυνομική βία, δολοφονίες και επιθέσεις, κρατώντας με πείσμα τον μαύρο πληθυσμό στο περιθώριο, στη φτώχια, στην ανελευθερία, οι στίχοι του Rodriguez ήρθαν για να γεμίσουν τις καρδιές τους ελπίδα. Τα άλμπουμ του ήταν σε κάθε δισκοθήκη σπιτιού δίπλα στους Beatles και στους Simon and Garfunkel. Tα τραγούδια του έγιναν ύμνοι της αντίστασης. Ο ίδιος ο Steven Biko, ακτιβιστής ήρωας και μετέπειτα δολοφονηθείς από την αστυνομία, σιγοτραγουδούσε στίχους από το δίσκο που ενέπνευσε και ενθάρρυνε μια ολόκληρη κοινωνία να διεκδικήσει. Έναν δίσκο που πούλησε στη Ν. Αφρική πιο πολύ κι απ’ τον Elvis. Κρίμα μόνο που ήταν νεκρός από τη δεκαετία του ’70. Δεν θα τον γνώριζαν ποτέ. Αυτοκτόνησε, έλεγαν τότε οι φήμες, στη σκηνή ή πήρε υπερβολική δόση. Κάτι από τα δύο….
Τι όμως;
Το 1997 δύο νοτιοαφρικανοί μουσικοί δημοσιογράφοι αποφασίζουν επιτέλους να μάθουν. Εντοπίζουν τον παλιό παραγωγό του στο Ντητρόιτ. Τον ρωτάνε στο τηλέφωνο. Πώς πέθανε; Τι από τα 2 ισχύει; « Τίποτα από τα 2. Τον είδα σήμερα το πρωί». Το σοκ ήταν απερίγραπτο. Τους δίνει το τηλέφωνό του Rodriguez. Εκείνος τους το κλείνει θεωρώντας το φάρσα. Ξανακαλούν. «Μην κλείνεις, άκου, έκανες το 1970 ένα άλμπουμ με τίτλο ‘Cold Fact’? To ξέρεις ότι εδώ είναι πιο δημοφιλές κι από το Abbey Road των Beatles;»
Όχι, δεν το ήξερε. Ο Sixto Rodriguez, το έκτο παιδί μεξικανών μεταναστών στην Αμερική, που μεγάλωσε στο γκέτο, στο περιθώριο, που παρ’ όλες τις κοινωνικές διακρίσεις και την φτώχια κατάφερε να πάρει πτυχίο φιλοσοφίας και παρεμπιπτόντως είχε βγάλει και 2 ξεχασμένους δίσκους πίσω στο 1970 και ’71 δεν είχε ιδέα ότι στην Νότιο Αφρική ήταν ένας από τους καλύτερους μουσικούς στον κόσμο, εφάμιλλος του Bob Dylan. Τα τραγούδια του που αφηγούνταν την σκληρή ζωή των εργατών και το δικαίωμα στις διαμαρτυρίες και στις ίσες ευκαιρίες, στην Αμερική πήγαν άπατα, το συμβόλαιό του λύθηκε και από τότε ζούσε στο Ντητρόιτ επιδιορθώνοντας στέγες, έχοντας εγκαταλείψει από χρόνια κάθε όνειρο για μουσική καριέρα. Με εργαλείο τα χέρια του, μεγάλωσε τις 3 του κόρες και ήταν παρών στους αγώνες κατά της κοινωνικής αδικίας , πρώτος στα κινήματα της εργατιάς και πάντοτε το ίδιο φρικτά φτωχός.
Τι ακριβώς συνέβη; Κάποια αυστραλέζικη δισκογραφική αγόρασε τα δικαιώματα, επανέκδωσε το ‘Cold fact’ και το ‘coming from reality’ καθώς και μια συλλογή και τα έκανε επιτυχία στην Αυστραλία. Από κει μια κόπια κάπως ταξίδεψε στη Νότια Αφρική και κόπια στην κόπια βρήκε θέση κατευθείαν στην καρδιά μιας κοινωνίας που φλεγόταν. Μια επιτυχία που δεν γεύτηκε ποτέ, γιατί κάποιοι σκέφτηκαν ότι αυτό που δεν γνώριζε…δεν χρειαζόταν να το μάθει. Το ποιοί καρπώθηκαν τα κέρδη, μένει να αποδειχθεί στο δικαστήριο.
Το ποιος ήταν ο Rodriguez για τους φαν του στη Νότιο Αφρική, αποδείχτηκε στην περιοδεία του και αποτυπώθηκε έξοχα στο με Όσκαρ βραβευμένο ντοκυμαντέρ του Σουηδού σκηνοθέτη Malik Bendjelloul “Searching for Sugar Μan” 2012. Στην βραδιά απονομής ο ίδιος ο Rodriguez δεν εμφανίστηκε, γιατι «η βραδιά ανήκει στους δημιουργούς, εκείνοι έφτιαξαν το ντοκυμαντέρ, θα ήταν άδικο να πέσουν τα φώτα πάνω μου». Τι να προσθέσει κανείς…
Ζωή Σταύρου για το Νόστιμον ήμαρ