Η δίκη της Χρυσής Αυγής που ξεκίνησε τη Δευτέρα 20 Απρίλη είναι η μεγαλύτερη δίκη εγκλημάτων ναζιστικής βίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είναι όμως η μοναδική. Εδώ και δύο χρόνια, στο Μόναχο της Γερμανίας, διεξάγεται η δίκη του NSU (Nationalsozialistischer Untergrund), μιας νεοναζιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης που δολοφόνησε από το 2000 μέχρι το 2007 δέκα ανθρώπους, εκ των οποίων οκτώ ήταν Τούρκοι και ένας Έλληνας. Η οικογένεια του Θόδωρου Βουλγαρίδη, έλληνα μετανάστη από τη Θεσσαλονίκη, δίνει εδώ και δύο χρόνια τη δικαστική μάχη για τη δικαίωση του ανθρώπου της. Η ιστορία της είναι διδακτική για τα όσα θα ζήσουμε και θα ακούσουμε στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
Οι γερμανικές διωκτικές αρχές αντιμετώπισαν αρχικά τον κύκλο των δολοφονιών του NSU ως “μεμονωμένα περιστατικά”. Η διερεύνηση στράφηκε στον κύκλο των μεταναστευτικών κοινοτήτων των δολοφονηθέντων: ειδικά στην περίπτωση των Τούρκων, τα γερμανικά ΜΜΕ χρησιμοποίησαν τη φράση “δολοφονίες ντονέρ” γιατί τα θύματα ήταν ιδιοκτήτες ή εργάζονταν σε καταστήματα εστίασης. Η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες παρενόχλησαν τις οικογένειες των θυμάτων, υπονοώντας με τις ερωτήσεις τους τη σύνδεσή τους με μαφιόζικα κυκλώματα. Η οικογένεια Βουλγαρίδη αναγκάστηκε προσωρινά να εγκαταλείψει τη Γερμανία και να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη. Όταν η ύπαρξη του NSU αποκαλύφθηκε, οι δολοφονίες απέκτησαν τελικά την πραγματική τους διάσταση. Οι οικογένειες των θυμάτων διεκδικούν τώρα την τιμωρία των δραστών, με βασική κατηγορούμενη την Μπεάτε Τσέπε (θεωρούμενη ως το μοναδικό επιζών μέλος του πυρήνα του NSU), αλλά και των συνεργατών τους.
Όμως, αντικείμενο της ποινικής δίκης τόσο στην περίπτωση του NSU όσο και της Χρυσής Αυγής δεν μπορεί να είναι μόνον το αν τα μέλη τους τέλεσαν τις εγκληματικές πράξεις για τις οποίες κατηγορούνται. Το αίτημα των θυμάτων για δικαιοσύνη εκτείνεται περαιτέρω στο να μάθουν γιατί τελέστηκαν αυτές οι πράξεις. Η απάντηση και στις δύο περιπτώσεις βρίσκεται στην εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία και τη συνεπαγόμενη ρατσιστική κοσμοθεωρία των δραστών. Οι Αιγύπτιοι και οι Πακιστανοί μετανάστες στην Ελλάδα ή αντίστοιχα οι Τούρκοι και οι Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία “μόλυναν”, και μόνο με την ύπαρξή τους, τη φυλετική καθαρότητα του εθνικού χώρου που έπρεπε – υποτίθεται – να περιφρουρήσουν και να “καθαρίσουν” οι νεοναζί δράστες. Η δυναμική βέβαια της φασιστικής βίας δεν αργεί να εκδηλωθεί και σε βάρος των ντόπιων, όπως είδαμε χαρακτηριστικά στην Ελλάδα με τη δολοφονία του Φύσσα.
Είναι περίεργο πράγμα το ρατσιστικό κίνητρο και ευρύτερα η ρατσιστική και φασιστική βία. Επειδή ακριβώς έχει στην καρδιά της έναν βαθύ ανορθολογισμό, είναι δύσκολο να εξηγηθεί και να εξιχνιαστεί, αφήνοντας περιθώριο στους θύτες να αντιπροβάλλουν λογικοφανείς ισχυρισμούς: “μα, είναι δυνατόν να σκότωσαν τον Λουκμάν στη μέση του δρόμου χωρίς λόγο; Κάποια συμπλοκή θα προηγήθηκε”. “Μα, γίνεται να επιτέθηκαν στον Φύσσα επειδή ήταν εκπαιδευμένοι νεοναζί; Μάλλον αυτός θα τους προκάλεσε”. Ας είμαστε έτοιμοι για το σφίξιμο στα στομάχια μας, καθώς θα ακούμε τη χορωδία των υπερασπιστών των νεοναζί να ρίχνουν την ευθύνη των δολοφονικών επιθέσεων στα θύματα, την ίδια ώρα που θα επιχειρείται η απαγόρευση κάθε ερώτησης που θα αποσκοπεί στην ανάδειξη της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας και πρακτικής της Χρυσής Αυγής ως οργάνωσης. Αυτή θα είναι η δυσκολότερη δοκιμασία της δίκης, ιδιαίτερα για τις οικογένειες των θυμάτων που θα χρειαστεί να την υποστούν. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος γιατί χρειάζονται την ενεργο παρουσία και αλληλεγγύη μας.
Η Χρυσή Αυγή προανήγγειλε ένα κύμα διεθνούς συμπαράστασης την πρώτη μέρα της δίκης. Τελικά, ελάχιστα από τα ακροδεξιά κόμματα επέλεξαν να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους. Μοναχική παρουσία στο ακροατήριο της δικαστικής αίθουσας του Κορυδαλλού ήταν ο ευρωβουλευτής του γερμανικού νεοναζιστικού κόμματος NPD και πρώην ηγέτης του, ο Udo Voigt, γιος αξιωματικού της Βέρμαχτ και θερμός θαυμαστής του Χίτλερ ο ίδιος. Σύμφωνα με τη δικογραφία της υπόθεσης NSU (παραπέμπω εδώ στην εξαιρετική έρευνα του Ιού που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών), μέλη του NPD φέρονται να συνέδραμαν τους “συναγωνιστές” τους του NSU στην οργάνωση της εγκληματικής δράσης τους.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η μάχη ενάντια στη ρατσιστική βία και τη φασιστική απειλή είναι κοινή. Το οφείλουμε στον Σαχζάτ Λουκμάν και στον Παύλο Φύσσα. Και βέβαια, το οφείλουμε και στον Θόδωρο Βουλγαρίδη, που μόνον τυχαία δεν πέθανε.