Από τον Anaximandros Soicher
Η βελόνα πέφτει στο πικάπ, μια λατέρνα κροταλίζει, ένας κύριος με γαλλική προφορά προθυμοποιείτε να με ξεναγήσει στην ‘’Οδό ονείρων’’, δέχομαι την προσφορά του και ξεκινάμε.
Μετά από ακαθόριστο χρόνο φτάνουμε στο τέλος της ξενάγησης, με καληνύχτισε και μου υποσχέθηκε πως θα μαζέψει τα όνειρα μου για να τα κάνει μουσική. Έτρεξα στο κρεβάτι μου για να κοιμηθώ, με μία πρωτόγνωρη αίσθηση συνέργιας. Προσπαθώ από τότε ,να είμαι συνεπείς ονειροπόλος, έχοντας ακόμα και μετά τον θάνατο του, την μεταφυσική πλέον βεβαιότητα, ότι αυτός ο ‘’συλλέκτης ονείρων’’ θα συνεχίσει την συγκομιδή.
Μετά την ‘’Οδό ονείρων’’ ακολούθησε ‘’Ο σκληρός Απρίλης του ‘45’’, ‘’Ο Μεγάλος Ερωτικός’’, ‘’Τα παράλογα’’, ‘’Το χαμόγελο της Τζοκόντας’’. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε την ευγένεια νε με συστήσει στους φίλους του, το Νίκο Γκάτσο, το Μίκη Θεοδωράκη, το Βαμβακάρη, τη Φαραντούρη, τη Μελίνα Μερκούρη και άλλους.
Ένας καλός οικογενειακός φίλος, μου μίλησε μια μέρα για τα ‘’Σχόλια του Τρίτου’’, από αυτά τα σπουδαία κείμενα κατάλαβα ότι ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση ‘’Σωκρατικής μύγας’’. Δεν είχε αφήσει μουλάρι για μουλάρι που να μην μπει στα ρουθούνια του. Μουλάρια ‘’αριστερά’’, μουλάρια ‘’δεξιά’’ αλλά με μια παραπάνω αγάπη στα μουλάρια τα ‘’πράσινα’’. Οι ‘’αυριανιστές’’ και τα ‘’καμάρια της ηθικής’’, άλλες φορές ως κώνωπες και άλλες φορές ως μυγοσκοτώστρες προσπαθούσαν να σαμποτάρουν αυτό το ανηλεές πειρακτήρι.
Στα κείμενα του, ο Μάνος Χατζιδάκις, σαν άλλος Κλαούζεβιτς, σκαρώνει στρατηγικές αντιμετώπισης των πάσης φύσεως κάφρων.
Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιου κειμένου, είναι το ‘’ Πράξεις πολίτου και αντιδράσεις κωνώπων’’, εκεί μέσα ο Μάνος Χατζιδάκις μας προετοιμάζει για το τι θα βρούμε μπροστά μας, αύριο μεθαύριο εμείς οι νεότεροι.
‘’Οι κώνωπες δρουν κι αντιδρούν, δεν σκέφτονται. Ύστερα, ελκύονται από τις επιφάνειες, τις επιδερμίδες. Για την ουσία δεν ενδιαφέρονται.’’(Μάνος Χατζιδάκις, Τα σχόλια του Τρίτου, Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ, σελ. 80)
Στο ίσως γνωστότερο κείμενο του, με τίτλο ‘’Το πρόσωπο του τέρατος κι ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε’’, ο συγγραφέας μας εκμυστηρεύεται τους φόβους του για τα ζώα της δημόσιας ζωής.
‘’Έτσι και εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ’ το μυαλό της κότας. Απ’ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ’ έναν σκύλο, ή τέλος πάντων με ένα ζώο δυνατό που βρυχάται. Τι να τους πω και πώς να τους το πω;’’ (Μάνος Χατζιδάκις, Τα σχόλια του Τρίτου, Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ, σελ. 58)
Το αιχμηρό κείμενο με τίτλο ‘’Τα παιδιά της Γαλαρίας’’ είναι μια έκτακτη ‘’αναμόχλευση παθών’’, ο Μάνος Χατζιδάκις κουνάει επιδεικτικά το δάχτυλο προς όλες τις κατευθύνσεις και θρηνεί τα χαμένα όνειρα της γενιάς του.
‘’…τα παιδιά που πολέμησαν και ονειρεύτηκαν, γίναν παιδιά της γαλαρίας, όσα δεν διώχτηκαν και δεν εξαφανιστήκαν στις φυλακές και στα ξερά νησιά του Αιγαίου.’’ Και συνεχίζει λέγοντας… ‘’ Τα παιδιά της Γαλαρίας δεν ήσαν φαύλα, δεν ήσαν χίτες, δεν ήσαν ανώμαλα με τον φασισμό στο ΄να πλευρό τους. Δεν συμβιβάστηκαν με τους νικητές Γερμανούς, δεν υπήρξαν ‘’πατριώτες’’ με το περιεχόμενο του χωροφύλακα και του μπράβου.’’ (Μάνος Χατζιδάκις, Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, ΙΚΑΡΟΣ,σελ.85)
Δεκάδες λαμπρά κείμενα θα μπορούσα να αραδιάσω σε αυτό το μικρό άρθρο, απ’ το ‘’Αναρχικός : Ένας μύθος σύγχρονης καταδίωξης’’ μέχρι το ‘’ Ο Σαίξμηρ είναι περίεργα ντυμένος’’ και από το ‘’ Ο λαχειοπώλης του ουρανού’’ μέχρι το ‘’ Εν Ηρακλείω εγένετο’’. Σας προτρέπω, σε περίπτωση που δεν το έχετε κάνει ακόμη, να εξερευνήσετε τον Μάνο Χατζιδάκι πέρα από την μουσική του διάσταση. Θα αντιληφθείτε ότι η μουσική του από την μια και τα κείμενα του από την άλλη, μπορούν να γίνουν εξαίσιες συμπληγάδες στις οποίες μέσα μπορούμε να τσακίσουμε κάθε αισθητική, πολιτική ή ακόμα και κοινωνική αναπηρία μας.
Ο Μάνος Χατζιδάκις αποποινικοποίησε το όνειρο, είτε με τα κείμενα του, είτε με την μουσική του, δημιουργώντας μια βαριά βιομηχανία αιθεροβατών. Γι αυτό αλώστε πολεμήθηκε με τόση μανία. Τα έργα του, τελούν και θα τελούν χρέη μαμής, εκμαιεύοντας ιδέες και όνειρα.
Αν κάτι μου έμαθε ο Μάνος Χατζιδάκις, είναι να έχω το θάρρος να ονειρεύομαι.
Υ.Γ
Αρνούμαι να γράψω άλλο ένα βιογραφικό άρθρο που θα μυρίζει λιβάνι, γι αυτό άλλωστε η δημοσίευση του εν λόγω κειμένου γίνεται μερικές μέρες πριν την επέτειο του θανάτου του. Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι δεν τιμάμε την μνήμη των ‘’πεσόντων’’ με το να αναμασάμε μια φορά το χρόνο το βιογραφικό τους, δεν πρέπει να είναι το θέμα μας, ούτε ποιο ήταν το αγαπημένο τους φαγητό, ούτε τι νούμερο παπούτσι φορούσαν, αλλά τι παρακαταθήκη μας άφησαν.
Με το να παρουσιάζονται προσωπικότητες σαν τον Μάνο Χατζιδάκι ως μουσειακά εκθέματα, αυτομάτως στειρώνεται η επικινδυνότητα τους, ας αφήσουμε λοιπόν τις δακρύβρεχτες αράδες και τα μνημόσυνα και ας προχωρήσουμε ως γνήσιοι ‘’μη κώνωπες’’ πέρα απ’ την επιφάνεια.