Παρίσι (Reuters) – Κατά τη διάρκεια ιδιωτικού δείπνου στο Παρίσι τον προηγούμενο μήνα, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo, κατέστησε σαφές ότι η Ουάσιγκτον δεν είναι ικανοποιημένη με τη στρατηγική της Γαλλίας να συμπεριλάβει τη Χεζμπολάχ, που υποστηρίζεται από το Ιράν, στις προσπάθειες επίλυσης της οικονομικής και πολιτικής κρίσης στον Λίβανο.
- Του John Irish – Reuters
- Μετάφραση: Δώρα Βλάσση
Ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron πρωτοστατούσε στις διεθνείς προσπάθειες διάσωσης του πρώην γαλλικού προτεκτοράτου από τη βαθύτερη κρίση που βιώνει από τον εμφύλιο πόλεμο το διάστημα 1975-1990. Έχει ταξιδέψει δύο φορές στον Λίβανο από όταν προκλήθηκε τεράστια έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, τον Αύγουστο, η οποία κατέστρεψε την πόλη.
Ο Macron προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την ιστορική επιρροή του Παρισιού για να πείσει Λιβανέζους πολιτικούς που φιλονικούν να υιοθετήσουν ένα σχέδιο δράσης και να σχηματίσουν μια νέα κυβέρνηση επιφορτισμένη να εξαλείψει τη διαφθορά, προϋπόθεση για διεθνείς χορηγούς, περιλαμβανομένου του ΔΝΤ, ώστε να αποδεσμευτούν δισεκατομμύρια δολάρια ως ενίσχυση.
Μία τρίτη επίσκεψη ήταν προγραμματισμένη για τις 22 Δεκεμβρίου, το ταξίδι όμως αναβλήθηκε την Πέμπτη αφότου βρέθηκε θετικός στον κορονοϊό. Ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, Francois Lecointre, θα επισκεφθεί στη θέση του προέδρου γαλλικά στρατεύματα στο πεδίο, και ένας αξιωματούχος που συμμετείχε στην οργάνωση της επίσκεψης είπε ότι ο Macron ίσως μιλήσει τηλεφωνικά με τον Λιβανέζο Πρόεδρο Michel Aoun, χωρίς να υπάρχουν άλλα σχέδια προς το παρόν.
Ο 42χρονος Γάλλος ηγέτης ήρθε από την αρχή αντιμέτωπος με την αδράνεια της ευερέθιστης πολιτικής τάξης του Λιβάνου, η οποία διαπληκτιζόταν και αγνοούσε τις διεθνείς προειδοποιήσεις για κρατική χρεωκοπία, καθώς και με την αντίσταση της Ουάσιγκτον στα σχέδιά του.
«Η λιβανέζικη πολιτική τάξη είναι εγκλωβισμένη στις προσωπικές της αντιφάσεις και μετά χαράς χρονοτριβεί», είπε ο Nadim Khoury στην Πρωτοβουλία για την Αραβική Μεταρρύθμιση (Arab Reform Initiative). «Ο (διορισμένος πρωθυπουργός) Saad al-Hariri δεν δύναται να σχηματίσει κυβέρνηση, και σε διεθνές επίπεδο οι ΗΠΑ δεν θα διευκολύνουν τις γαλλικές προσπάθειες για σχηματισμό κυβέρνησης».
Η αμερικανική ένσταση στο σχέδιο του Macron εστιάζει στη Χεζμπολάχ, το ένοπλο κίνημα που υποστηρίζεται από το Ιράν και ασκεί τεράστια εξουσία στον Λίβανο, την οποία η Ουάσιγκτον χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση.
Ο Hariri, που έχει διατελέσει πρωθυπουργός και στο παρελθόν, επιφορτίστηκε με τον σχηματισμό κυβέρνησης ύστερα από την παραίτηση του Mustapha Adib τον Σεπτέμβριο. Μέχρι στιγμής, παλεύει να σχηματίσει υπουργικό συμβούλιο για να μοιράσει την εξουσία σε όλες τις λιβανέζικες παρατάξεις, περιλαμβανομένης της Χεζμπολάχ.
Αρχικά, το Παρίσι δεν ενθουσιάστηκε με την ανάληψη του ρόλου από τον Hariri, έχοντας προηγουμένως αποτύχει να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις, δήλωσαν τρεις Γάλλοι αξιωματούχοι. Δεδομένης, όμως, της έλλειψης προόδου όσον αφορά τον σχηματισμό αξιόπιστης κυβέρνησης, ο Macron δεν αντιτάχθηκε στον διορισμό.
Η Γαλλία αναφέρει ότι ο ρόλος του εκλεγμένου τμήματος της Χεζμπολάχ έχει πολιτική νομιμότητα.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη επιβάλει κυρώσεις σε τρεις εξέχοντες πολιτικούς συμμάχους της Χεζμπολάχ. Κατά τη διάρκεια δείπνου στο Παρίσι τον προηγούμενο μήνα με οκτώ πρέσβεις, περιλαμβανομένων Ευρωπαίων, ο Pompeo κατέστησε σαφές ότι θα ακολουθούσαν επιπλέον μέτρα αν η Χεζμπολάχ ήταν μέλος της κυβέρνησης, σύμφωνα με δύο άτομα που γνώριζαν για την επίσκεψή του.
Ως απάντηση στους ισχυρισμούς περί δυσαρέσκειας των ΗΠΑ για τις γαλλικές προσπάθειες, ένας Γάλλος προεδρικός αξιωματούχος είπε ότι ο πρόεδρος Donald Trump και ο Pompeo είχαν εκφράσει επανειλημμένα και με σαφήνεια τη στήριξή τους προς τη γαλλική πρωτοβουλία για τον σχηματισμό μιας «κυβέρνησης ικανής να λάβει διεθνή βοήθεια».
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ είχαν συμμετάσχει σε δύο συνέδρια για χορηγούς που οργάνωσε η Γαλλία, υπογραμμίζοντας τη στήριξή τους.
Σε δήλωση ύστερα από τη συνάντηση μεταξύ Pompeo και Macron, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ είπε ότι οι δυο τους συζήτησαν για «σημαντικές απειλές για την παγκόσμια ασφάλεια, για τις προσπάθειες καταπολέμησης του βίαιου εξτρεμισμού, για την αποσταθεροποιητική συμπεριφορά του Ιράν, και για την επιζήμια επιρροή της Χεζμπολάχ στον Λίβανο».
Το αδιέξοδο επηρεάζει σημαντικά όλες τις πλευρές.
Χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, οι διεθνείς οργανισμοί και χορηγοί δεν θα δώσουν στον Λίβανο τα χρήματα που χρειάζεται για να ανακάμψει από μια οικονομική κρίση η οποία πιθανότατα θα βυθίσει στη φτώχεια πάνω από τον μισό πληθυσμό μέχρι το 2021, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Ο Macron, έχοντας ορκιστεί ανάμεσα στα ερείπια στη Βηρυτό να μην εγκαταλείψει τον λιβανέζικο λαό, πασχίζει να δείξει κάποια επιτυχία στην εξωτερική πολιτική της περιοχής ύστερα από άκαρπες πρωτοβουλίες ευρείας προβολής στη Λιβύη και στο Ιράν τα τελευταία χρόνια.
Για την απερχόμενη αμερικανική διοίκηση, μια σκληρή στάση απέναντι στη Χεζμπολάχ έχει ζωτική σημασία για να καταδείξει ότι η συνολική της πολιτική για τη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένης της άσκησης μέγιστης πίεσης στο Ιράν, ήταν αποτελεσματική.
Τρεις διπλωμάτες ανέφεραν ότι δεν περίμεναν ο εκλεγμένος πρόεδρος Joe Biden να αλλάξει πολιτική γρήγορα, δεδομένου του διακομματικού χαρακτήρα της αμερικανικής στάσης και λοιπών προτεραιοτήτων για τη νέα διοίκηση.
Ο Biden είχε δηλώσει ότι σχεδιάζει να καταργήσει αυτό που αποκαλεί «επικίνδυνη αποτυχία» της πολιτικής άσκησης μέγιστων πιέσεων στο Ιράν που εφάρμοσε ο Trump, όμως άνθρωποι εξοικειωμένοι με τη συλλογιστική του είπαν ότι δεν πρόκειται να διστάσει να χρησιμοποιήσει κυρώσεις.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ
Οι διαφωνίες με την Ουάσιγκτον επιδεινώνουν μία πρόκληση που επρόκειτο να είναι ανέκαθεν δύσκολη για τον Macron.
Όταν γευμάτισε με τον Πρόεδρο του Λιβάνου, Michel Aoun, και τον Πρόεδρο της Βουλής, Nabih Berri, την 1η Σεπτεμβρίου, σκοπός του ήταν να διασφαλίσει ότι ο Berri, ηγέτης του Σιιτικού Μουσουλμανικού Κινήματος Αμάλ (Shi’ite Muslim Amal Movement), θα δεσμευόταν με προθεσμία να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.
Ο Macron επέμενε για διάστημα 10-15 ημερών, σύμφωνα με άτομο που γνώριζε για τη συνάντηση. Ο Berri, θιασώτης της λιβανέζικης πολιτικής που στο παρελθόν είχε αναμειχθεί στην επιλογή βασικών υπουργών, απάντησε δις με τη φράση «Insha’allah» (Θεού θέλοντος), ένας ευγενικός τρόπος που χρησιμοποιείται ενίοτε στη Μέση Ανατολή ως αντίδραση σε κάτι που δεν θέλει να κάνει κάποιος. Ο Macron έγνεψε αρνητικά με το χέρι του και τόνισε ξανά τις απαιτήσεις του.
Το γραφείο του Berri δεν αποκρίθηκε σε αίτημα για σχολιασμό.
Το γραφείο του Macron είπε, «Ο πρόεδρος εξακολουθεί τις επαφές του με τους διάφορους πολιτικούς παράγοντες στον Λίβανο όπως είχε δεσμευτεί προηγουμένως».
Μία εβδομάδα αργότερα, μολονότι ο Macron είπε ότι εξασφάλισε τη στήριξη όλων των παρατάξεων για το σχέδιό του, οι ΗΠΑ έβαλαν σε μαύρη λίστα δύο πρώην υπουργούς, περιλαμβανομένου ενός από το κίνημα Αμάλ, εξαιτίας των δεσμών τους με τη Χεζμπολάχ.
Όταν ρωτήθηκε για την έλλειψη ενθουσιασμού από τις ΗΠΑ όσον αφορά τις προσπάθειές του, ο Macron είπε λίγο αργότερα, «Έχετε δίκιο όταν λέτε ότι η πολιτική κυρώσεων της αμερικανικής διοίκησης, που γίνεται χωρίς διαβούλευση ή συντονισμό μαζί μας, έχει επιδεινώσει την κατάσταση».
Έκτοτε, ο Gebran Bassil, γαμπρός του Aoun, που ηγείται του Ελεύθερου Πατριωτικού Κινήματος, του μεγαλύτερου χριστιανικού κόμματος στον Λίβανο, έχει υποστεί κυρώσεις για τους δεσμούς του με τη Χεζμπολάχ. Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και τοπικοί διπλωμάτες λένε ότι νέες κυρώσεις είναι θέμα χρόνου.
ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Η Χεζμπολάχ έχει γίνει η κυρίαρχη δύναμη στον Λίβανο, με εκλεγμένα μέλη στη βουλή και κυβερνητικές θέσεις. Μολονότι η στήριξή της από το Ιράν έχει πληγεί από τις αμερικανικές κυρώσεις, η οργάνωση παραμένει πυλώνας της τοπικής επιρροής της Τεχεράνης.
Γάλλοι αξιωματούχοι λένε ότι τα κατασταλτικά μέτρα της Ουάσιγκτον δεν έχουν συμβάλλει στην αλλαγή της κατάστασης στο πεδίο. Γάλλος προεδρικός αξιωματούχος είπε σε δημοσιογράφους στις 2 Δεκεμβρίου ότι [οι ΗΠΑ] «δεν παρεμπόδισαν κάτι…αλλά ούτε ξεκλείδωσαν κάτι».
Σε ομιλία σε διαδικτυακό συνέδριο του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (Center for Strategic and International Studies), που πρόκειται για δεξαμενή σκέψης, η Αμερικανίδα Πρέσβειρα στον Λίβανο, Dorothy Shea, είπε ότι μολονότι η αποφυγή κρατικής αποτυχίας στον Λίβανο ήταν «πρωταρχικής σημασίας», η Ουάσιγκτον θεωρούσε ότι η Χεζμπολάχ βρίσκεται «εξ ολοκλήρου στην υπηρεσία των Ιρανών αφεντών τους» και πρόσθεσε ότι τα αμερικανικά μέτρα είχαν αποτέλεσμα.
Το Ισραήλ, ο κοντινότερος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, θεωρεί το Ιράν ως τη μεγαλύτερη απειλή απέναντί του και τη Χεζμπολάχ ως τον βασικό κίνδυνο στα σύνορά του.
Ιρανοί αξιωματούχοι είπαν ότι ο Λιβανέζος ηγέτης της Χεζμπολάχ, Hassan Nasrallah, βρισκόταν σε επαφή με την Τεχεράνη όσον αφορά τη διαχείριση της πρωτοβουλίας του Macron, αλλά δεν θα επέτρεπαν την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ.
Εν τω μεταξύ, ο Macron έχει αφεθεί στην επίπληξη πολιτικών του Λιβάνου για την προδοσία των δεσμεύσεών τους.
«Από σήμερα, αυτές οι δεσμεύσεις δεν έχουν τηρηθεί», είπε στις 2 Δεκεμβρίου. «Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει τίποτα που να δείχνει ότι επρόκειτο για κάτι παραπάνω από λόγια. Λυπάμαι γι’ αυτό».