Ο Βίλχελμ Ράιχ ήταν σίγουρα ένας εκκεντρικός και αμφιλεγόμενος στοχαστής-συγγραφέας.
Κάποιοι τον θεωρούν ήρωα, ένα μεγάλο μυαλό που η κοινωνία αρνήθηκε να δεχτεί -για να μην παραδεχτεί την ανωμαλία της.
Κάποιοι άλλοι τον θεωρούν τρελό, χαρακτηριστική φιγούρα παρανοϊκού επιστήμονα (παρότι δεν ήταν επιστήμονας).
Όποιος έχει διαβάσει τα βιβλία του, όπως το “Άκου, ανθρωπάκο”, τη “Μαζική ψυχολογία του φασισμού”, την “Ανάλυση του Χαρακτήρα”, τη “Δολοφονία του Χριστού”, τη “Σεξουαλική Επανάσταση”, θα βεβαιώσει ότι ήταν (τουλάχιστον) ένας εξαιρετικός συγγραφέας.
Ο πυρήνας της θεωρίας του Ράιχ, πέρα απ’ τις μαρξιστικές του αναζητήσεις, είναι η σεξουαλικότητα και ο οργασμός (μαθητής του Φρόυντ ήταν).
Η νεανική επανάσταση της δεκαετίας του ’60 (βλέπε Χίπις, Μάης ’68 στη Γαλλία) βασίστηκε και στο βιβλίο του “Σεξουαλική Επανάσταση”, που εκδόθηκε το 1936.
~~
Ο Ράιχ υποστήριζε ότι κανένας άνθρωπος καταπιεσμένος σεξουαλικά δεν μπορεί να συμπεριφερθεί ως ελεύθερος άνθρωπος.
Μένει “θωρακισμένος” [sic] όσο δεν ικανοποιείται.
Αλλά προειδοποιεί: “Η σεξουαλική απελευθέρωση δεν είναι ασυδοσία. Ένας πεινασμένος άνθρωπος, σαν βρεθεί μπρος σ’ ένα τραπέζι γεμάτο φαγητά, θα φάει μέχρι που να κάνει εμετό. Ο Ολοκληρωμένος Άνθρωπος γνωρίζει τι και πόσο χρειάζεται να φάει.”
~~
Ο Ράιχ ήταν από τους πρώτους στοχαστές που επισήμανε ότι κάθε φασισμός, πολιτικός-οικονομικός-κρατικός-θρησκευτικός, βασίζεται στη σεξουαλική καταπίεση.
Η χριστιανική θρησκεία επιβάλλει τη μονογαμία. Για άντρες και γυναίκες, δίνοντας έμφαση στη νοσηρότητα της γυναικείας μοιχείας -και σεξουαλικότητας.
Στον Ισλαμισμό η καταπίεση των γυναικών είναι ακόμα μεγαλύτερη, αφού η γυναικεία παραβίαση της μονογαμίας μπορεί να οδηγήσει σε σωματικές τιμωρίες -σε κάποιες χώρες ακόμα και στην εκτέλεση.
Αυτό δεν είναι παράξενο. Οι “μεγάλες” θρησκείες είναι πατριαρχικές. Κι η πατριαρχία απεχθάνεται την απιστία των γυναικών, γιατί πρέπει να προφυλαχτεί η περιουσία του πατρός (να μην την κληρονομήσει κάποιο μπάσταρδο).
Και η λέξη μπάσταρδος, νόθος, είναι μία απ’ τις χειρότερες βρισιές στις πατριαρχικές κοινωνίες. Μπορεί να χάσεις ολόκληρο θρόνο εξαιτίας αυτής.
~~
Αυτή η βιαιότητα της πατριαρχίας, της ανδρικής κυριαρχίας, δεν είναι ανθρώπινο -μόνο- “προτέρημα”.
Ανάμεσα στους δύο κοντινότερους συγγενείς μας, τους κοινούς χιμπατζήδες και τους χιμπατζήδες μπονόμπο, υπάρχει μια τεράστια κοινωνική διαφορά. Οι πρώτοι έχουν πατριαρχικές ομάδες και είναι βίαιοι -όσο κι οι άνθρωποι. Οι δεύτεροι, οι μπονόμπο, δημιουργούν μητρογραμμικές ομάδες και σχεδόν ποτέ δεν αλληλοσπαράζονται.
Προτιμούν να λύνουν τα προβλήματα τους με το σεξ, κάνοντας ‘το όλη την ώρα, και σε κάθε στάση και συνδυασμό. Ναι, έχουν και ομοφυλοφιλικές σχέσεις, αυνανίζονται συχνά, κάποιες φορές και με τη χρήση εργαλείων, και γενικά πηδιούνται ελεύθερα.
Δεν τους βγαίνει πάντα σε καλό, αφού όταν έρχονται αντιμέτωποι με τους στερημένους κοινούς χιμπατζήδες, δεν μπορούν ν’ αντισταθούν στο μένος τους.
Όπως ήταν δύσκολο για την Ευρώπη να αντισταθεί στους στερημένους Ναζί.
~~
Στη “Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού” ο Ράιχ αποδίδει -ίσως με υπερβάλλοντα ζήλο- τη ρομποτική αφοσίωση των στρατιωτών και του Γερμανικού λαού στον Φύρερ στη σεξουαλική καταπίεση.
Τα σύμβολα, οι σημαίες, τα χρώματα, οι ύμνοι, οι στολές ήταν όλα σεξουαλικά υποκατάστατα.
Ένας ανοργασμικός άνθρωπος, κάποιος που γαμάει-γαμιέται, αλλά δεν κάνει έρωτα, κάποιος που δεν μπορεί να εκτονώσει το θυμικό του μέσα απ’ τη σεξουαλική πράξη, θα εκφράσει τα συναισθήματα του με άσχημο τρόπο. Πολεμώντας, σκοτώνοντας, βιάζοντας, ασελγώντας, τρομοκρατώντας, βρίζοντας, καταπιέζοντας.
Η σεξουαλική καταπίεση οδηγεί σε νέα καταπίεση, πιο γενικευμένη.
~~
Το αναγνωρίζει κι η λαϊκή σοφία: Ένας αγάμητος, ένας κακογαμημένος (ανοργασμικός) άνθρωπος έχει πάντα νεύρα, και τα ξεσπάει σε όποιον βρει διαθέσιμο -συνήθως κάποιον στον οποίο έχει εξουσία.
Ο/η δάσκαλος/α – καθηγητής/τρια θα ξεσπάσει στα παιδιά. Ο αξιωματικός θα ξεσπάσει στους στρατιώτες. Το αφεντικό θα ξεσπάσει στους εργαζόμενους. Ο προϊστάμενος θα ξεσπάσει στους υφιστάμενους. Ο μουσουλμάνος- wannabe gay θα ξεσπάσει στους θαμώνες ενός γκέι μπαρ.
~~
Ο Ράιχ υποστήριζε ότι ο οργασμός είναι το θεμέλιο μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Όμως αναφερόταν στον οργασμό που συνδυάζεται με το συναίσθημα -χωρίς να κάνει λόγο για μονογαμία.
Δεν μιλούσε για σεξ, αλλά για έρωτα, έτσι όπως μόνο στην ελληνική γλώσσα μπορεί να αποδοθεί.
Το αγγλοσαξωνικό “making love” δεν μπορεί να αποδώσει το ελληνικό “κάνω έρωτα” (τόσο διαφορετικό απ’ το “γαμάω” ή το δανεισμένο “κάνω σεξ”).
Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν σημασία, γιατί σκεφτόμαστε με αυτές ως οχήματα.
Και σίγουρα είναι διαφορετικές σκέψεις-πράξεις η αγάπη, ο έρωτας, το σεξ, το γαμήσι, το πήδημα.
~~
Καμία λέξη δεν είναι χυδαία ή αισχρή. Δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις, μόνο χυδαίοι άνθρωποι.
Παρεμπιμπτόντως (;) η λέξη χυδαίος, που χρησιμοποιούσαν κι οι οπαδοί της καθαρεύουσας για τους δημοτικιστές, εννοώντας τους αμόρφωτους, τους λαϊκούς, προέρχεται απ’ το αρχαιοελληνικό χέω, που σημαίνει χύνω.
Σίγουρα ο Ράιχ θα είχε πολλά να πει για τη χυδαιότητα της “λαϊκής” γλώσσας και το “χύνω”, σε αντιπαράθεση με τον “στεγνό” (και στείρο) ακαδημαϊσμό των “καθαρών”.
~~
Αλλά ας προσέξουμε. Η ελευθεριότητα, όταν είναι καθοδηγούμενη, κι όταν -ακόμα περισσότερο- είναι υποχρεωτική, δεν είναι ελευθερία.
Στον Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο του Χάξλεϊ η μονογαμία ήταν καταδικαστέα. Οι άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να επιλέξουν έναν σύντροφο.
Και η σεξουαλικότητα, όπως προβάλλεται συχνά απ’ τα media, μοιάζει να έχει έλλειψη συναισθήματος.
Το πορνό είναι σεξουαλικό, αλλά δεν είναι ερωτικό.
~~
Αυτό που μας κάνει να ερωτευόμαστε είναι η ανάγκη του σώματος -για σεξ- σε συνδυασμό με την ανάγκη του πνεύματος -για έρωτα.
Το “γαμήσι” δίνει σωματική ηδονή, αλλά δεν προσφέρει στο θυμικό.
Οι άνθρωποι δεν είναι ερπετά ούτε απλά θηλαστικά. Ο εγκέφαλος μας έχει άλλο ένα στρώμα, τον νεοφλοιό. Η αναπαραγωγή είναι η αιτία (ερπετοειδής εγκέφαλος), η απόλαυση είναι η αφορμή (θηλαστικά), αλλά ο έρωτας είναι η μετουσίωση.
Η φύση μας εξαναγκάζει να αναπαραχτούμε. Το σώμα μας θέλει να ικανοποιηθεί. Αλλά είναι και κάτι άλλο, μπορούμε να το πούμε αόριστα ψυχή ή πνεύμα, που αποζητά τον οργασμό.
Και ο οργασμός δεν είναι ολοκληρωμένος όταν είναι μόνο σωματικός. Γιατί τότε θα αρκούσε ο αυνανισμός και η πορνεία (αντρική ή γυναικεία).
Ο άνθρωπος ζητάει κάτι περισσότερο. Ζητάει να ερωτευτεί και ν’ αγαπηθεί (αυτά τα δύο ρήματα διαφέρουν).
~~
Ο Βίλχελμ Ράιχ πέθανε στη φυλακή των ΗΠΑ, αφού πρώτα είχε εκδιωχτεί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ίσως δεν υπάρχει καλύτερος συμβολισμός για την πουριτανική χυδαιότητα του θαυμαστού καινούριου κόσμου μας.
Ο στοχαστής που αποθέωσε τον οργασμό φυλακίστηκε, ενώ εκείνοι που προωθούν την τρομοκρατία -κρατική ή θρησκευτική- προάγονται κι εκλέγονται.
Ζούμε σε μια ανοργασμική πατριαρχική κοινωνία, όπου η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ταμπού, ενώ τα παιδιά διδάσκονται επίσημα τα θρησκευτικά δόγματα. Την ίδια στιγμή μαθαίνουν να δοξάζουν τον σεξισμό -χωρίς συναίσθημα.
Δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό, αλλά πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Πουριτανισμός και ελευθεριότητα. Αγία ή πόρνη/ανέραστος ή γαμιάς. Και στις δύο περιπτώσεις απουσιάζει το συναίσθημα, ο έρωτας.
Όμως άνθρωπος χωρίς συναίσθημα δεν θεωρείται άνθρωπος. Κι αν είναι κάτι που μας κρατάει με τη θέληση μας στη ζωή είναι ο έρωτας.
Αν δεν μπορείς να ερωτευτείς, τότε έχεις χάσει την πεμπτουσία της ζωής. Κι αν ο έρωτας σου είναι πλατωνικός, τότε έχεις χάσει την ηδονή του σώματος.
~~
Η ολοκλήρωση είναι σαν τον ακροβάτη που περπατάει πάνω σε μια τρίχα. Δεξιά κι αριστερά είναι ο θάνατος.
Κι είναι εκείνη η λεπτή ισορροπία του οργασμού (σεξ και συναίσθημα) που σε κάνει να απολαμβάνεις τη ζωή -επειδή ξέρεις ότι αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα πέσεις.
Κι ακόμα περισσότερο: Όταν ο έρωτας είναι ισχυρός, όταν ο οργασμός είναι ολοκληρωτικός, τότε δεν σε ενδιαφέρει καθόλου αν κάποτε θα πέσεις. Η ζωή γίνεται τόσο ισχυρή, τόσο ηδονική, που ακόμα κι ο θάνατος είναι ασήμαντος.