Από την Βασιλική Μαμαλούκου
Αν περιμαζέψεις έναν πεινασμένο σκύλο και τον ταϊσεις, δεν πρόκειται να σε δαγκώσει. Αυτή είναι η βασική διαφορά ανάμεσα στο σκύλο και τον άνθρωπο —Mark Twain
Υπάρχουν διάφορες αιτίες για τις οποίες ο σκύλος παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά. Η πρώτη και κυριότερη είναι η βία. Ειδικά όταν αυτή, ενώ υποκρύπτεται, ξεσπάει ξαφνικά και αιφνιδιαστικά. Όπως στην ταινία που κυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες από την Ama films. Πολύ εύστοχος ο ελληνικός τίτλος “Όταν ξέσπασε η βία” της ρουμάνικης ταινίας Caini (Σκυλιά).
Στο ντεμπούτο του, ο Ρουμάνος Μπόγκνταν Μίριτσα, αυτοβιογραφεί τον εαυτό του από την παιδική ηλικία, που περνούσε τα καλοκαίρια στην ξερή και ερημική ύπαιθρο της Ρουμανίας ,στα σύνορα με την Ουκρανία,κοντά στη γιαγιά του, όπου τους αργούς ρυθμούς διέκοπταν οι συμπλοκές μεταξύ των ντόπιων στα σύνορα των δύο χωρών. Με επιρροές από τους Κοέν, το νουάρ και τα γουέστερν, ο νεαρός σκηνοθέτης, Μίριτσα, σαν ένας μοναχικός καουμπόι του κινηματογράφου,παραδίδει τη νωπογραφία μιας σύνθετης ανθρωπογεωγραφίας,σε ένα φτωχό ,σκληρό κόσμο(όπως ο σημερινός που βιώνουμε) με τη βία σε πρωταγωνιστικό ρόλο να υποβόσκει μέχρι που ξεσπάει σταδιακά και απρόσμενα χωρίς να υπολογίζει τίποτα στο διάβα του,αλλά και μια σταλιά πικρής ειρωνίας, που εκφράζει άλλωστε και ο πρωτότυπος τίτλος…Ο Μίριτσα με επιρροές από τις ταινίες «Κάποτε στην Ανατολία», «The Proposition», «Καμία πατρίδα για τους μελλοθάνατους» και έχοντας εμπνευστεί από soundtracks όπως του Nick Cave για το «Proposition» και τη «Δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς από τον δειλό Ρόμπερτ Φορντ», ή από τον Ry Cooder από το soundtrack για το «Παρίσι, Τέξας» πλάθει ένα μάγμα από συγκρούσεις και αντιδράσεις χωρίς να αποκαλύπτει τις προθέσεις και τα κίνητρα των χαρακτήρων, εγείροντας ερωτήματα και σκέψεις στον θεατή εκτός οθόνης για το τι τελικά ξυπνά από τον λήθαργό της τη βία…
Ο Ρομάν κληρονομεί μια τεράστια άγονη έκταση από τον παππού του που σχεδιάζει να πουλήσει. Η περιοχή βρίσκεται κοντά στα σύνορα της Ρουμανίας με την Ουκρανία, εκεί που ο Δούναβης εκβάλει στη Μαύρη θάλασσα. Μετά από κάποια παράξενα περιστατικά, ο αρχηγός της αστυνομίας του κοντινού χωριού τον ενημερώνει πως ο παππούς του ήταν μπλεγμένος με λαθρεμπόριο, το οποίο συνεχίζουν οι άνδρες του και τον παροτρύνει να αναθέσει σε μεσίτη την πώληση για να αποφύγει τα χειρότερα… Στο μεταξύ εξαφανίζεται ένας φίλος του Ρομάν που αναλαμβάνει τη γραφειοκρατική διαδικασία της πώλησης, ενώ ο αστυνομικός προσπαθεί να ανακαλύψει σε ποιον ανήκει ένα κομμένο πόδι που βρέθηκε στο βάλτο! Η αλήθεια θα αρχίσει να αποκαλύπτεται με τον πιο βίαιο τρόπο και η τραγική νέμεσις για τα αμαρτήματα του παππού,θα χτυπήσει τον κληρονόμο του..
Σαν τα σκυλιά λυσσομανάνε οι ήρωες -αντιήρωες της ταινίας για να εξορθολογίσουν τις ανήθικες πράξεις τους και να διατηρήσουν τα κεκτημένα -αν και με παράνομο τρόπο -συμφέροντά τους μέσα σε ένα σαθρό ηθικό υπόβαθρο από το παρελθόν.
Η βία στην ταινία του Μίριτσα κλιμακώνεται απειλητικά σε όλη τη διάρκειά της (μέχρι την τελική λύση) και εγκλωβίζει τους ήρωες, αντι-ήρωες που εμπλέκονται. Η εξέλιξη είναι προδιαγεγραμμένη.Δύσκολα απεγκλωβίζεται κανείς από τον φαύλο κύκλο της βίας. Η ηθική δεν αποτελεί ασπίδα. Ο πεθαμένος παππούς , πάντα παρών, αν και απών, είναι ο ρυθμιστής της δράσης και υποκινητής της βίας μέσα από τους συμμορίτες που τον ακολουθούσαν όσο ζούσε σαν πιστά άγρια σκυλιά και τον διαδέχθηκαν ως κρίκοι μιας καταστροφικής αλυσίδας άνομων πράξεων .. Ο αστυνομικός, αν και συνειδητοποιημένος για τον λάθος δρόμο που έχει πάρει ο ίδιος και οι γύρω του,είναι αδύναμος να ανακόψει την βίαιη, αναπόφευκτη εξέλιξη.
Τα «σκυλιά» στην ταινία είναι οι άνδρες που αντιπαρατίθενται σε ένα θανάσιμο παιχνίδι δύναμης,και που ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, γνωρίζοντας πως διακυβεύοντας τα πάντα, στην ουσία δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν. Ο Μίριτσα άλλωστε αφήνει τους χαρακτήρες του ελεύθερους να «περπατήσουν» και να βρουν την εσωτερική αλήθεια τους ,να αναπτυχθούν από μόνοι τους μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο και να πάρουν σάρκα και οστά στο σταυροδρόμι μεταξύ του καλού και του κακού.
Η ταινία κέρδισε το βραβείο Fipresci , της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών, στο φετινό Φεστιβάλ Καννών και έκανε αίσθηση στην ελληνική του πρεμιέρα στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (Ματιές στα Βαλκάνια) .Κυκλοφορεί από τις 15 Δεκεμβρίου στις πιστά σινεφίλ αίθουσες της Αθήνας, Άστυ και Πτι Παλαί.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 17.12.2016
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.