Στο φως έρχονται χιλιάδες αρχεία που αποκαλύπτουν το μέγεθος της παγκόσμιας διαφθοράς και των οικονομικών εγκλημάτων που διαπράττονται μέσω των φορολογικών παραδείσων – οffshore. Η μαζική διαρροή εκθέτει τουλάχιστον 12 νυν και πρώην ηγέτες κρατών του κόσμου, 140 πολιτικούς και υψηλόβαθμους αξιωματούχους χωρών, αλλά και πλήθος επιχειρηματιών, διασημοτήτων ακόμη και ιδρυμάτων και εταιρειών.
Χιλιάδες φορολογικοί παράδεισοι
Πρόκειται για πάνω από 214.000 υπεράκτιες εταιρείες που συνδέονται με ανθρώπους σε περισσότερες από 200 χώρες και περιοχές του πλανήτη. Στη λίστα εκτός από πολιτικούς, κρατικούς αξιωματούχους και επιχειρηματίες, υπάρχουν γνωστοί για τη δράση τους εγκληματίες, celebrities αλλά και πασίγνωστοι αθλητές. Τα συνολικά 11,5 εκ. αρχεία δείχνουν πως μια παγκόσμια βιομηχανία δικηγορικών γραφείων και μεγάλων τραπεζών τους πουλά οικονομικό απόρρητο.
Οι δέκα τράπεζες που έφτιαξαν τις περισσότερες offshore για τους πελάτες τους
Η έρευνα και τα ευρήματα
Τα ευρήματα προέρχονται από πολυετή έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών – Δημοσιογράφων (ICIJ), της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung και πάνω από 100 ακόμη δημοσιογραφικά μέσα.
Τα αρχεία («The Panama Papers») προέρχονται από μια ελάχιστα γνωστή αλλά πολύ ισχυρή δικηγορική εταιρεία, την Mossack Fonseca που έχει την έδρα της στον Παναμά και υποκαταστήματα σε Χονγκ Κονγκ, Μαϊάμι, Ζυρίχη και πάνω από 35 ακόμη μέρη σε όλο τον κόσμο.
Είναι μια από τις κορυφαίες εταιρείες δημιουργίας εικονικών εταιρειών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κρύψουν την κυριότητα περιουσιακών στοιχείων. Ο πλήρης κατάλογος των εταιρειών και των ατόμων που εμπλέκονται θα δημοσιευτούν από την ICIJ στις αρχές Μαΐου.
Σημειώνεται ότι πάνω από 500 τράπεζες και οι θυγατρικές τους έχουν συνεργαστεί με την Mossack Fonseca από το 1970 για να βοηθήσουν τους πελάτες τους να διαχειρίζονται τις υπεράκτιες εταιρείες τους. Η UBS έχει δημιουργήσει περισσότερες από 1.100 offshore μέσω της Mossack Fonseca και η HSBC και οι θυγατρικές της πάνω από 2.300.
Οι πολιτικοί
Τα στοιχεία εκθέτουν υπεράκτιες εταιρείες που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των πρωθυπουργών της Ισλανδίας – ο Σίγκμουντουρ Νταβίντ Γκουνλάουγκσον πούλησε το μερίδιό του στη γυναίκα του (!) οκτώ μήνες αφού μπήκε στη Βουλή για ένα δολάριο – του Πακιστάν, του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας και των παιδιών του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν.
Αποδεικνύουν ακόμη πως συνεργάτες και φιλικά πρόσωπα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν μετέφεραν πάνω από 2 δις. δολάρια μέσω τραπεζών και εταιρειών «φαντασμάτων». Στα στοιχεία περιλαμβάνονται μυστικές offshore εταιρείες που συνδέονται με τις οικογένειες και συνεργάτες των Χόσνι Μουμπάρακ, Μοαμάρ Καντάφι και Μπασάρ αλ – Άσαντ.
Τα αρχεία αποκαλύπτουν offshore που συνδέονται – εκτός των προναφερθέντων ονομάτων – με την οικογένεια του πρωθυπουργού της Κίνας Σι Τσινπίνγκ και τον Ουκρανό πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο. Και οι δυο έχουν «ατζέντα πάταξης της διαφθοράς». Στοιχεία υπάρχουν και για τον πατέρα του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον.
Στη Βραζιλία η Mossack Fonseca έγινε στόχος έρευνας για υπόθεση ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Η έρευνα των αρχών είχε την κωδική ονομασία «Operation Car Wash» και οδήγησε σε διώξεις πολιτικών αλλά και σε διενέργεια έρευνας εναντίον του πρώην προέδρου Λούλα Ντα Σίλβα.
Στα έγγραφα συναντάται και το όνομα του νυν προέδρου της Αργεντινής Μαουρίσιο Μάκρι που ήταν διευθυντής και αντιπρόεδρος μιας εταιρείας στις Μπαχάμες που συνδεόταν με την Mossack Fonseca όταν ακόμη ήταν δήμαρχος του Μπουένος Άιρες. Από το περιβάλλον του υποστήριξαν ότι ο ίδιος ποτέ δεν είχε μερίδιο κι ότι επρόκειτο για οικογενειακή επιχείρηση.
Στη λίστα περιλαμβάνονται τουλάχιστον 33 άτομα και εταιρείες που βρίσκονται στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ καθώς υπάρχουν στοιχεία ότι έχουν εμπλακεί σε παρανομίες για επιχειρηματικές δραστηριότητες με αρχηγούς καρτέλ ναρκωτικών στο Μεξικό, με τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ ή χώρες όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν, που οι ΗΠΑ θεωρούν εχθρικές.
Διασημότητες
Ο πασίγνωστος σταρ Τσάκι Τσαν, σύμφωνα με τα στοιχεία, έχει, όχι μία αλλά έξι εταιρείες που ιδρύθηκαν μέσω της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonseca. Αυτό δεν είναι παράνομο. Εξάλλου, σύμφωνα με την έρευνα, η εν λόγω εταιρεία έχει αποκτήσει της φήμη της, ακριβώς εξαιτίας του γεγονότος ότι μπορεί να εξασφαλίσει νομιμοφάνεια για τους πελάτες της.
Ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου, Λίονελ Μέσι, βρίσκεται επίσης στα έγγραφα. Τα αρχεία δείχνουν ότι εκείνος και ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτες μιας εταιρείας με βάση των Παναμά. Εξάλλου, ο Μέσι βρίσκεται στο στόχαστρο των ισπανικών αρχών εδώ και καιρό για φοροδιαφυγή. Εκτός του Μέσι, αρκετοί – κατά καιρούς ισχυροί άνδρες της FIFA, φαίνεται πως χρησιμοποιούσαν offshore εταιρείες για να κάνουν τις «δουλειές» τους.
Ο κρυμμένος πλούτος των εθνών
«Τα ευρήματα αυτά δείχνουν πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η εγκληματικότητα στον κόσμο των offshore» λέει ο Γκάμπριελ Ζούκμαν, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέας του βιβλίου «Ο κρυμμένος πλούτος των Εθνών: Η μάστιγα των φορολογικών παραδείσων».
Τονίζει ότι η δημοσίευση των στοιχείων της έρευνας πρέπει να παρακινήσει τις κυβερνήσεις να αναζητήσουν ένα σύστημα κυρώσεων εναντίον ατόμων, ιδρυμάτων και θεσμών που χρησιμοποιούν τις offshore για να κρύβουν τον πλούτο τους.