Του Νίκου Νικήτογλου
Plata o Plomo? Ασήμι ή μολύβι; Ένα ερώτημα το οποίο έθετε ο Pablo Escobar στα όργανα της τάξης, στους πολιτικούς και στους δημοσίους λειτουργούς της Κολομβίας και το οποίο αρκετοί άκουσαν για πρώτη φορά στην τηλεοπτική σειρά Narcos. Ένα ερώτημα όμως, το οποίο θα μπορούσε να αποδώσει τη σύγχρονη ιστορία του πολύπαθου κράτους της Λατινικής Αμερικής. Μια ιστορία γεμάτη βία, εμφύλιες συρράξεις, ναρκωτικά, λαθρεμπόριο και πολιτικές δολοφονίες.
Η Κολομβία βέβαια δεν ήρθε στην επικαιρότητα μόνο από την τηλεοπτική σειρά Narcos. Την προηγούμενη Παρασκευή, το νόμπελ ειρήνης για το 2016, δόθηκε στον πρόεδρο της Κολομβίας, Χουάν Μανουέλ Σάντος, για τη συμφωνία ειρήνευσης με τη FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia— Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας) και τον τερματισμό μιας σύρραξης που συντάραξε την Κολομβία για περισσότερο από μισό αιώνα.
Η δράση των FARC και ELN (Ejército de Liberación Nacional – Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός) ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 και συγκεκριμένα το 1964, μετά το τέλος μιας περιόδου που ονομάστηκε La Violencia (“η βία”) και διήρκεσε από το 1948 έως το 1960. Όλα ξεκίνησαν στις 9 Απριλίου του 1948 με τη δολοφονία του πολιτικού Jorge Eliecer Gaitan, οι μετέπειτα συγκρούσεις γνώρισαν διαστάσεις εμφύλιας σύρραξης, ο στρατός βρέθηκε στο πλευρό των συντηρητικών, και το 1953 ο στρατηγός Gustavo Rojas Pinilla επέβαλε στρατιωτική δικτατορία. Στις 10 Μαϊου του 1957 έπειτα από μεγάλες διαδηλώσεις ο Rojas παραιτείται και η στρατιωτική χούντα δίνει τη σκυτάλη σε μια ιδιότυπη κυβερνητική συνεργασία ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα της Κολομβίας, τους φιλελεύθερους και τους συντηρητικούς.
Τα δύο κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία από το 1957 έως το 1974. Από τη συμφωνία όμως του 1957 εξαιρέθηκαν οι κομμουνιστές και οι αριστερές δυνάμεις που δρούσαν όλα αυτά τα χρόνια και είχαν οικοδομήσει ένα μεγάλο δίκτυο υποστηρικτών στην ύπαιθρο της Κολομβίας, μακριά από τα αστικά κέντρα τα οποία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Κολομβιανού κράτους. Έτσι από τη μια πλευρά η FARC (με ένοπλους κομμουνιστές και αγρότες) και ο ELN (αποτελούμενος κυρίως από φοιτητές), και από την άλλη το κολομβιανό κράτος ξεκίνησαν έναν κύκλο αίματος, του οποίου τα νούμερα προκαλούν τουλάχιστον αποστροφή. 220,000 νεκροί, 25,000 αγνοούμενοι, ενώ περισσότεροι από 5,000,000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η παραγωγή και η εξαγωγή κοκαΐνης άρχισε να αποκτά τεράστιες διαστάσεις κατά τη δεκαετία του 1970. Οι έμποροι ναρκωτικών – όπως ο Pablo Escobar και το καρτέλ του Μεντεγίν, το καρτέλ του Κάλι κλπ – απέκτησαν τεράστια δύναμη και πλούτο, ξεκινώντας έναν νέο κύκλο βίας, με τις Η.Π.Α. των Ρόναλντ Ρήγκαν και έπειτα του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου, να ξεκινούν μια μεγάλη εκστρατεία ενάντια στα καρτέλ, με την αγαστή βέβαια συνεργασία της Κολομβιανής κυβέρνησης.
Μετά από πάρα πολλά χρόνια συγκρούσεων και με τα όρια ανάμεσα σε αντάρτες, παραστρατιωτικούς, καρτέλ ναρκωτικών και στρατιωτικών δυνάμεων να παραμένουν σε πολλές περιπτώσεις δυσδιάκριτα, οι συζητήσεις για μια συμφωνία ειρήνης ξεκίνησαν το 2012 στην Αβάνα και ήταν η τέταρτη φορά που η FARC και η Κολομβιανή κυβέρνηση βρίσκονταν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Οι δύο πλευρές έφτασαν σε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στα μέσα του 2016, ενώ το Σεπτέμβριο ο Πρόεδρος Juan Manuel Santos και ο ηγέτης της FARC Rodrigo Londoño υπέγραψαν τη συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στις δύο πλευρές στην Καρταχένα, στις ακτές της Καραϊβικής.
Στις 2 Οκτωβρίου όμως οι Κολομβιανοί πολίτες, ψήφισαν «όχι» στο δημοψήφισμα για τη συμφωνία με τη FARC, απορρίπτοντας την ειρήνη έπειτα από 52 χρόνια πολέμου. Από την άλλη πλευρά η Κολομβιανή κυβέρνηση και η FARC δηλώνουν πως η παύση πυρός δεν πρόκειται να διαταραχθεί. Μένει λοιπόν να δούμε αν θα ισχύσει στην πράξη, αυτή η ειρήνη που έχει τόσο ανάγκη ο λαός της Κολομβίας.
*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 15.10.2016
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ, ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.