του Κωνσταντίνου Βιτσαρά
Ας αποχαιρετήσουμε το είδος με τις καλύτερες αναμνήσεις.
Την δεκαετία του 90 εδραιώθηκαν πολλά νέα μουσικά ρεύματα.
H grunge και η nu-metal, η brit pop, η trip-hop και η IDM. H ηλεκτρονική μουσική βγήκε δυνατά στο προσκήνιο και η hip-hop έγινε mainstream.
Παράλληλα – και πιο υπόγεια – στα πλαίσια της ανανέωσης και του επαναπροσδιορισμού της ευρύτερης ροκ έννοιας, έλαβε μέρος μια μεταστροφή του είδους σε πιο ελέυθερες, ατμοσφαιρικές και πειραματικές φόρμες.
Ήδη από τα τέλη των 80s, με τα 2 τελευταία album των Talk Talk, φάνηκε κάτι καινούριο να παίρνει μορφή. Αργότερα οι Slint με το Spiderland από το εντελώς διαφορετικό υπόβαθρο της hardcore, χάρισαν τη δική τους οπτική ως κύρια επιρροή για τις πιο «σκληρές» μπάντες που θα ακολουθούσαν.
Θέλοντας να περιγράψει αυτή την τάση, o μουσικός τύπος της Βρετανίας έδωσε τότε τον τίτλο post-rock στο υπέροχο Hex των Bark Psychosis αλλά και την ακατηγοριοποίητη μουσική ονομάτων όπως οι Stereolab, οι Pram, οι Disco Inferno, οι Seefeel κ.α.
Ο όρος εδραιώθηκε και επίσημα πλέον με την κυκλοφορία του εμβληματικού Millions Now Living Will Never Die των Tortoise το 1996.
Ambient, jazz, kraut rock, IDM και tape loops, ποικιλία επιρροών που μετουσιώνεται σε rock ενορχήστρωση για… μη rock χρήση και συνήθως χωρίς στίχους. Οι συνθέσεις συχνά κάνουν χρήση της επανάληψης μουσικών μοτίβων με ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα δυναμικής και ορχηστρικών κλιμακώσεων. Από την άποψη αυτή, η φόρμα της post-rock θα μπορούσε να ειπωθεί ότι έχει περισσότερα κοινά με τη μουσική του Steve Reich, του Brian Eno και άλλων μινιμαλιστών, παρά με οτιδήποτε γνωστό στην rock μέχρι τότε.
Από το 1997 και το ντεμπούτο των Mogwai, μέχρι και το 2003 περίπου, σχήματα όπως οι Καναδοί Godspeed You! Black Emperor, οι Ισλανδοί Sigur Rós, οι Explosions In The Sky, οι Piano Magic, οι Do Make Say Think κ.α. κυκλόφορούν ένα μετά το άλλο τα καλύτερα album τους και το post-rock πιάνει το peak του.
Παράλληλα κάνει την εμφανισή του και το post-metal με κύριους εκπροσώπους τους Isis και Pelican, αλλα και το πιο industrial στυλ με τους Jesu του Justin K. Broadrick, και το ακροατήριο όλο και ευρύνεται.
Το είδος σταμάτησε να περιορίζεται στον βόρειο Ατλαντικό και σχήματα ξεπετάγονταν από παντού, ενώ στην Ελλάδα είχαμε επίσης αρκετές αξιόλογες δουλειές από ονόματα όπως 2 By Bukowsi, Absent Without Leave, gravitysays_i, Gardenbox κ.α.
Κι ενω αρχικά η ταμπέλα post-rock αμφισβητήθηκε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες, πλέον η καινούρια φουρνιά δεχόταν με περηφάνεια τον τίτλο. Και κάπου εκεί, με την παραδοχή και την επιτυχία, άρχισε και η επιτήδευση και όπως γίνεται σε τέοιες περιπτώσεις και η ελεύθερη πτώση.
Η σκηνή φυλακίστηκε σε μια μανιέρα πλέον κοινότυπη και βαρετή που καμία σχέση δεν έχει με τον πειραματισμό και τις εκπλήξεις στα 90s. Instrumental με φτηνή συναισθηματική, υποτιθέμενα κινηματογραφική ατμόσφαιρα, με κιθαριστικά κρεσέντα να οδηγούν στο πουθενά και ας μην το κουράζουμε αλλο.
Όταν οι Swans ολοκλήρωσαν πέρυσι την αριστουργηματική τριλογία The Seer – To Be Kind – The Glowing Man, έβαλαν, ίσως και ηθελημένα, την επική ταφόπλακα που άρμοζε στο είδος.
Η εποχή έχει πλέον μεταμορφώσει τον κυρίαρχο ήχο και το τρόπο που ακούμε μουσική. Το post-rock σαν όρος ακούγεται πλεόν αστείος και ξεπερασμένος ακόμα και για τις ίδιες τις μπάντες που επιμένουν στο είδος.
Λόγω αφιερώματος, ας δούμε κάποιες εξαιρετικές δουλειές του παρελθόντος που άξιζαν ίσως περισσότερη αναγνώριση:
Rodan – Rusty (Quarterstick Records, 1994)
Το ένα και μοναδικό full-length των βραχύβιων Rodan, είναι ένας πολύ σημαντικός δίσκος για το είδος, μιας και ανοίγει το δρόμο που θα ακολουθήσουν στο μέλλον μπάντες όπως οι Mogwai. Αρκεί κανείς να ακούσει το εναρκτήριο instrumental “Bible Silver Corner” και θα καταλάβει.
Ο υπόλοιπος δίσκος έχει διάχυτες επιρροές από Slint, αλλά και math-rock οδηγώντας σε ένα post-hardcore κομψοτέχνημα.
Hood – Cold House (Aesthetics, 2001)
Συνδυάζοντας μουσικά την ύστερη περίοδο των Talk Talk με την post-millenium μελαγχολία που επικρατούσε τότε στην indietronica, το βροχερό Cold House των Άγγλων Hood μπολιάζει την post-rock με αφαιρετικά ηλεκτρονικά στοιχεία και ποιητικούς στίχους, αποφεύγοντας πλήρως την όποια ρετρολαγνεία.
Cul De Sac – China Gate (Thirsty Ear, 1996)
Εγκληματικά υποτιμημένος δίσκος από ένα παρεξηγημένο σχήμα που επισκιάστηκε από την εποχή του. Το China Gate είναι ο δίσκος που ανακατεύει μαεστρικά space rock , kraut rock και jazz μια περίοδο που ελάχιστες μπάντες πειραματίζονταν με αυτά.
Ο Glenn Jones, εγκέφαλος των Cul de Sac, έχει πάντως εκφράσει τη δυσφορία του με την ταμπέλα post-rock σε ο,τι αφορά τις δουλειές τους. Όπως και να έχει, αποτελεί μέγιστη επιρροή για το είδος.
Rachel’s – The Sea and the Bells (Quarterstick Records, 1996)
Ο κιθαρίστας των Rodan συνέθεσε τους Rachel’s με σκοπό να πειραματιστεί πάνω στην κλασική και το μινιμαλισμό, αναφέροντας μεταξύ άλλων τη μουσική του Michael Nyman ως βασική έμπνευση. Με εμφανείς λοιπόν τις neoclassical επιρροές, ο 3ος δίσκος τους αναδεικνύει με πιάνο και στρώματα εγχόρδων, τη μελωδική πλευρά της post-rock.
Stars of the Lid – The Tired Sounds (Kranky, 2001)
Το ντουέτο Stars of the Lid από το Τέξας βγάζει την καλύτερη δουλεία του και η εταιρία kranky μια από τις πιο εμβληματικές της κυκλοφορίες.
Διπλός δίσκος, 2 ώρες αριστουργηματικό ambient drone σε έναν ωκεανό που μέσα του κοχλάζουν συνθέσεις με βαριές κιθάρες, πνευστά, πιάνο και άλλα κλασικά όργανα. Μέσα στον υπνωτισμό του, με ιδιαίτερα προσεκτική ακρόαση αποκαλύπτεται ένα slow-burn post-rock πανδαιμόνιο.
..και ας θυμηθούμε τα καλύτερα του είδους. (Πατήστε στους τίτλους για να ακούσετε)
Top 5 post–rock πρώτης περιόδου (1990-1996)
5) Seefeel – Quique (Too Pure, 1993)
4) Bark Psychosis – Hex (Circa, 1994)
3) Tortoise – Millions Now Living Will Never Die (Thrill Jockey, 1996)
2) Slint – Spiderland (Touch and Go, 1991)
1) Talk Talk – Laughing Stock (Verve Records, 1991)
Top 5 post–rock δεύτερης περιόδου (1997+)
5) Jesu – Jesu (Hydra Head Records, 2004)
4) A Silver Mt. Zion – He Has Left Us Alone but Shafts of Light Sometimes Grace the Corners of Our Rooms (Constellation, 2000)
3) Mogwai – Young Team (Chemical Underground, 1997)
2) Sigur Rós – Agaetis Byrjun (Fat Cat, 1999)
1) Godspeed You! Black Emperor – F♯ A♯ ∞ (Kranky, 1997)