Του Πάνου Χριστοδούλου
Λίγο μετά στα δεκαεφτά
με τους γονιούς σου ήσουν πάλι
μα αισθανόσουν ήδη απών
σε συντροφιά συμμαθητών
το σπίτι σου έχανε εξουσία
κι ο χρόνος την κρυφή του ουσία (Πρωτοχρονιές του ραδιοφώνου, Διονύσης Σαββόπουλος)
Πάνε πολλά χρόνια για τους περισσότερους από την εποχή που το παιδικό σπίτι φάνταζε καταπιεστικό. Μια ανάγκη αποδέσμευσης, ένα πάθος να αρχίσουμε να ζούμε τη δική μας ζωή, να δημιουργήσουμε, να ξεφύγουμε από όσα μας καταπίεζαν στις πόλεις μας, στο σχολείο μας, στα φροντιστήρια μας. Η εποχή των πανελληνίων εξετάσεων φαινόταν τόσο τρομακτική που το μετά έμοιαζε για παράδεισος. Ήταν όμως;
Ύστερα γιόρταζες με φίλους
σ’ ένα δωμάτιο καπνού
το θαύμα πάλι ήταν αλλού
στις παιδικές Πρωτοχρονιές σου
στο χρόνο που άλλαζε μαζί σου
πριν μεγαλώσει η αντίστασή σου (Πρωτοχρονιές του ραδιοφώνου, Διονύσης Σαββόπουλος)
Η μετέπειτα φοιτητική ζωή σίγουρα δεν ήταν ο παράδεισος που φανταζόμασταν τότε. Αποδείχτηκε πως υπήρχαν πολύ χειρότεροι άνθρωποι από τον πιο στριμμένο καθηγητή του Λυκείου ή πολύ πιο διεφθαρμένοι από τα τοπικά τσιράκια του ορθόδοξου ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα η ελευθερία που προέκυψε από την έλλειψη των φροντιστηρίων αντικαθιστάτε με ένα όλο και αυξανόμενο άγχος για εξεταστικές, σχέσεις ερωτικές και φιλικές, πολιτικές συζητήσεις. Η πραγματική ζωή αρχίζει να εμφανίζεται και μαζί της μια μικρή νοσταλγία για τα τακτοποιημένα και προστατευμένα παιδικά χρόνια. Και κάπου εκεί ξαναεμφανίζεται η ίδια δίψα για ελευθερία, για ένα άλμα προς τα μπρος που αυτή τη φορά είναι το πτυχίο. Και κάπου τότε…
Ὄξ᾿ ὁ κοσμάκης φώναζε: «Πεινᾶμε τέτοιες μέρες»
γερόντοι καὶ γερόντισσες, παιδάκια καὶ μητέρες
κ᾿ οἱ τῶν ἐπίγειων ἀγαθῶν σφιχτοὶ νοικοκυρέοι
ἀνοῖξαν τὰ παράθυρα καὶ κράξαν: «Εἶστε ἀθέοι».(Πρωτοχρονιάτικο, Κώστας Βάρναλης)
Και κάπου τότε έρχεται η οικονομική κρίση και τα μνημόνια για να γκρεμίσουν κάθε βεβαιότητα και κάθε αίσθηση σιγουριάς που υπήρχε. Πλέον το πτυχίο για τους περισσότερους δημιουργούσε νέα αδιέξοδα και νέα άγχη. Την ίδια στιγμή που η βοήθεια από το σπίτι λιγόστευε και τα προβλήματα αυξάνονταν. Για άλλη μια φορά το όνειρο για δημιουργία αναβάλλεται. Οι πορείες και οι πλατείες αυτή τη φορά δεν προσπαθούν να υπερασπιστούν ένα άρθρο του συντάγματος, αλλά έναν κόσμο που χάνεται. Σχέσεις δοκιμάζονται μαζί με τα όρια και τις αντοχές μας. Και πάλι εμφανίζεται το πάθος για ελευθερία με τη μορφή αυτή τη φορά μιας ελπίδας, ενός όχι που όλο αναβαλλόταν…
Σαράντα σβέρκοι βοδινοί μὲ λαδωμένες μποῦκλες
σκεμπέδες, σταβροθόλωτοι καὶ βρώμιες ποδαροῦκλες
ξετσίπωτοι, ἀκαμάτηδες, τσιμπούρια καὶ κορέοι
ντυμένοι στὰ μαλάματα κ᾿ ἐπίσημοι κι ὡραῖοι.
Σαράντα λύκοι μὲ προβιὰ (γι᾿ αὐτοὺς χτυπᾷ ἡ καμπάνα)
καθένας γουρουνόπουλο, καθένας νταμιτζάνα!
Κι ἀπὲ ρεβάμενοι βαθιὰ ξαπλώσανε στὸ τζάκι,
κι ἀβάσταγες ἐνιώσανε φαγοῦρες στὸ μπατζάκι (Πρωτοχρονιάτικο, Κώστας Βάρναλης)
Και ένα όχι που τελικά συνεχίζει να αναβάλλεται. Προδοσία, απογοήτευση, δολοφονία ονείρων. Σχέσεις γκρεμίζονται, δοκιμάζονται και ο κόσμος συνεχίζει να καταρρέει. Η φυγή και η επιστροφή στην ασφάλεια των παιδικών χρόνων φαίνεται η μοναδική λύση. Αλλά αυτή τη φορά ποιον να πιστέψεις και τι να εμπιστευτείς; Μόνο τον εαυτό σου και το ίδιο πάθος που σε κάνει να στέκεσαι, έστω και με το ζόρι, στα πόδια σου, χωρίς ελπίδες αυτή τη φορά, χωρίς μια ψευδαίσθηση ελευθερίας, με απώλειες και απογοητεύσεις.
In this room where shadows live
And ghosts that failed learn time forgives
Welcome, friends, please stay awhile
Our story starts with one small child
Who spends this night in attics dark
Where dreams are stored like sleeping hearts
And so it’s here that they must wait
Till someone wishes them awake
For somewhere on this night of nights
She’s looking to believe
Here among the ghosts on Christmas Eve (The ghosts of Christmas Eve, Trans Siberian Orchestra).
Τα όνειρα συνεχίζουν να εμφανίζονται, μαζί με τις απογοητεύσεις που αδυνατούμε να ξεχάσουμε, μαζί με τον εαυτό μας που αρνούμαστε να συγχωρήσουμε. Μόνο που η φυγή και η επιστροφή δεν αρκούν. Νέες διαψεύσεις, νέες απογοητεύσεις και αυτή τη φορά το πάθος για ελευθερία μετατρέπεται σε μια ανάγκη να ξαναπιστέψουμε. Στον εαυτό μας, στις ιδέες μας, στους γύρω μας.
These letters that had caught her eye
Now in her hands they seemed alive
And as each letter she unsealed
A small piece of the past was revealed
And there near an old looking glass
There was a trunk from Christmas past
That she had somehow missed before
But now decides she will explore (The ghosts of christmas eve, Trans Siberian Orchestra).
Η ανάγκη να πιστέψουμε γίνεται μια ανάγκη να δούμε το παρελθόν μας με διαφορετική ματιά, να ανακαλύψουμε πράγματα που ήταν εκεί και δεν τα βλέπαμε. Οι απογοητεύσεις, οι διαψεύσεις, οι αλλαγές θα βρίσκονται σε κάθε μέρος, σε κάθε στιγμή. Μόνο που το πάθος για ελευθερία δεν αρκεί να μεταφραστεί σε ένα πτυχίο, μια ελπίδα, ένα όχι, μια στιγμιαία διέξοδο. Το πάθος για ελευθερία είναι στις παιδικές Πρωτοχρονιές, στα δωμάτια καπνού, στα χριστουγεννιάτικα φαντάσματα, είναι μέρος του εαυτού μας και των ιδεών μας. Και είναι μια μάχη καθημερινή, ενάντια στην αδικία. Μαζί με τις χαρούμενες στιγμές, τους ανθρώπους που δε σταματάν να μας εκπλήσσουν θετικά, τις επιτυχίες μας, τους αγώνες μας. Και όλα μπορούν κάποια πρωτοχρονιά να αλλάξουν προς το καλύτερο. Όλα όσα οι απογοητεύσεις μας έμαθαν για να αλλάξουμε προς το καλύτερο. Και θα αλλάξουν προς το καλύτερο, αφού αντέξαμε στα χειρότερα. Με το ίδιο πάθος για ελευθερία, για δημιουργία και δικαιοσύνη που μας κάνει να συνεχίζουμε.
Everything can change on a new years day
Everything can change on a new years day
Everything can change on a new years day
And everything changed on a new years day, c’mon (War within a breath, Rage against the machine)
Καλή χρονιά!