Tου Πέτρου Παπακωνσταντίνου
άτι η θερινή ραστώνη, κάτι οι ομιχλώδεις διαπραγματεύσεις Βρυξελλών – Λονδίνου για το Brexit, κάτι η προσωρινή παράλυση της γερμανικής διπλωματίας μέχρι τις εκλογές του ερχόμενου μήνα, είχαν ως αποτέλεσμα να καθηλωθεί η Ε.Ε. σε νεκρό σημείο. Το κενό έσπευσε να καλύψει ο Εμανουέλ Μακρόν, με πρωτοβουλίες που υπογραμμίζουν την πρόθεση της Γαλλίας να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις κυοφορούμενες ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Αφού δρομολόγησε την επανεκκίνηση του γαλλογερμανικού κινητήρα στην πρώτη συνάντησή του με την Άνγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος στράφηκε, την εβδομάδα που πέρασε, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Στις συναντήσεις του με τους ηγέτες Αυστρίας, Τσεχίας και Σλοβακίας στο Σάλτσμπουργκ, όπως και στις επισκέψεις του στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, ο Εμανουέλ Μακρόν ξιφούλκησε εναντίον του υφιστάμενου καθεστώτος γύρω από τους προσωρινούς εργαζομένους που δουλεύουν στη Δυτική Ευρώπη με μεροκάματα και ασφάλιση… Ανατολικής. Με δάνεια από το λεξιλόγιο της ριζοσπαστικής Αριστεράς, χαρακτήρισε αυτό το είδος κοινωνικού ντάμπινγκ «προδοσία των θεμελιωδών ευρωπαϊκών αρχών» και ζήτησε την αναθεώρησή του.
Οι κακές γλώσσες θα του καταλογίσουν ότι ναι μεν δεν θέλει Πολωνούς εργάτες που ρίχνουν τα γαλλικά μεροκάματα και υπονομεύουν τις γαλλικές συλλογικές συμβάσεις, αλλά την ίδια ώρα προετοιμάζει μια εργασιακή μεταρρύθμιση που θα κάνει πολλούς Γάλλους να δουλεύουν με όρους… Πολωνίας. Αυτό άλλωστε επεσήμανε, με άλλα λόγια, και ο προκάτοχός του Φρανσουά Ολάντ, στην πρώτη δημόσια κριτική που του άσκησε μετά την εκλογή του.
Γενικότερα, οι αριστερόστροφες κορώνες στο εξωτερικό δεν συμβαδίζουν με μια πολύ διαφορετική κατεύθυνση στην εσωτερική πολιτική του Μακρόν, που χαϊδεύει τα πιο εύπορα στρώματα και απογοητεύει τη λαϊκή πλειοψηφία. Αποκορύφωμα ήταν η απόφαση να περικοπούν κατά πέντε ευρώ τα επιδόματα στέγασης που δίνονται στους φτωχούς. Εύλογα, ο καθηγητής Μπρινό Κοτρές από το Sciendes Po αναρωτιέται: «Αν η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας είναι τόσο χάλια που έχει ανάγκη αυτά τα πέντε ευρώ, τότε γιατί την ίδια στιγμή η κυβέρνηση κόβει τους φόρους για τους πλούσιους;».
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η δημοτικότητα του Μακρόν έπεσε από το 66%, λίγο μετά την εκλογή του, σε μόλις 36%, ποσοστό μικρότερο και από εκείνο του Ολάντ στο αντίστοιχο σημείο της προεδρίας του.
Οι εσωτερικές δυσκολίες πιθανότατα έπαιξαν ρόλο στην ευρωπαϊκή εκστρατεία Μακρόν, οπωσδήποτε όμως δεν εξαντλούν τη σημασία της. Την ερχόμενη εβδομάδα, θα φιλοξενήσει στο Παρίσι συνάντηση κορυφής Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Ισπανίας, αναμένεται να θέσει τις γαλλικές προτάσεις για την «Ευρώπη της άμυνας και της ασφάλειας» και τη μεταρρύθμιση της Eυρωζώνης, ώστε να αποκτήσει τον δικό της προϋπολογισμό και υπουργό Οικονομικών.
Παρά τη διάχυτη αισιοδοξία πολλών αναλυτών για τις προοπτικές του ζεύγους «Μερκρόν» (Μέρκελ-Μακρόν), οι αποκλίσεις μεταξύ των δύο ισχυρών εταίρων παραμένουν. Η γερμανική εφημερίδα Bild έσπευσε αυτή τη βδομάδα να προαναγγείλει στροφή Σόιμπλε αναφορικά με το Σύμφωνο Σταθερότητας και τα ευρωομόλογα, μόνο για να εισπράξει διάψευση από την εκπρόσωπό του.
Το ευρωπαϊκό ΔΝΤ
Με την ευκαιρία, ο κ. Σόιμπλε επανέφερε την πρότασή του για μετεξέλιξη του ESM σε ένα είδος ευρωπαϊκού ΔΝΤ, που θα επιβλέπει στενά τις οικονομίες των κρατών – μελών ώστε να προλαβαίνει την εκδήλωση κρίσεων. Είναι όμως πολύ αμφίβολο αν μια τέτοια προοπτική, που θα σήμαινε αυστηρότερη επίβλεψη της Γαλλίας από μηχανισμούς με γερμανική σφραγίδα, θα ενθουσιάσει το Παρίσι.
Τέλος, όσοι τρέφουν πολλές προσδοκίες για το δίδυμο «Μερκρόν» δεν θα έπρεπε να λησμονούν ότι ανάλογες προσδοκίες εξέθρεψε η εποχή «Μερκοζί», όταν οι δύο συντηρητικοί πολιτικοί, ο Νικολά Σαρκοζί και η Άνγκελα Μέρκελ, διήνυαν τον μήνα του μέλιτος. Βαθμιαία οι ελπίδες εξανεμίστηκαν, αφ’ ενός μεν λόγω των σοβαρών αποκλίσεων στις προτεραιότητες των δύο χωρών, αφ’ ετέρου δε λόγω της δυσφορίας που προξένησαν σε άλλες χώρες, οι οποίες θεώρησαν ότι εξοστρακίζονται στη δεύτερη ταχύτητα της Ένωσης και ότι τίθενται προ τετελεσμένων από το Βερολίνο και το Παρίσι.
Παιχνίδια από Μπερλουσκόνι
Παρότι δεν μπορεί να επανεκλεγεί πρωθυπουργός λόγω των δικαστικών του περιπετειών, ο Μπερλουσκόνι φιλοδοξεί, στα 81 του χρόνια, να ηγηθεί της ιταλικής Κεντροδεξιάς στις εκλογές της επόμενης άνοιξης. Η πολυδιάσπαση που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις και το εκλογικό σύστημα του επιτρέπουν να ελπίζει ότι θα «οδηγεί από το πίσω κάθισμα», παίζοντας ρόλο στον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Μπερλουσκόνι προκάλεσε ταραχή στις αγορές και στους εταίρους της Ιταλίας με την πρότασή του για παράλληλο νόμισμα (ευρώ για τις διεθνείς συναλλαγές και εθνικό για τις εσωτερικές). Τα σπρεντ των ιταλικών ομολόγων εκτινάχθηκαν παρότι ο αρχηγός της Φόρτσα Ιταλία διαβεβαίωσε ότι η πρότασή του μπορεί να υλοποιηθεί εντός των υπαρχουσών ευρωπαϊκών συνθηκών.
Σε παράλληλη τροχιά κινείται η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά, προτείνοντας το λεγόμενο mini – BoT, ένα είδος IOU για εσωτερικές πληρωμές, με το οποίο οι Έλληνες είναι αρκετά εξοικειωμένοι. Παρόμοιες προτάσεις βρίσκουν σημαντική απήχηση στην Ιταλία, όπου πρόσφατες έρευνες φέρουν τα δύο τρίτα των πολιτών να υποστηρίζουν κόμματα που υιοθετούν ευρωσκεπτικιστική στάση.