Του Κώστα Σκλιάμη
Η Ουρουγουάη προχώρησε στην τρίτη και τελική φάση του προγράμματος νομιμοποίησης και ρύθμισης της κάνναβης για ιατρική και ψυχαγωγικη χρήση, όπου περιλαμβάνει την πώληση κάνναβης από φαρμακεία τα οποία ορίστηκαν ως σημεία πώλησης. Οι προηγουμενες δύο φάσεις ήταν η νομιμοποίηση της αυτοκαλλιέργειας και οι Κοινωνικές Λέσχες Κάνναβης, όπου λειτουργούν ήδη. Πριν προχωρήσουμε στα πολλα αρνητικά αυτού του μοντέλου, ας αναγνωρίσουμε ότι η Ουρουγουάη είχε το θάρρος και την τόλμη να γίνει η πρώτη χωρα που έκανε αυτό το μεγάλο βήμα της νομιμοποίησης και ρύθμισης της κάνναβης. Επίσης, ας αναγνωρίσουμε ότι επέτρεψε αμέσως Κοινωνικές Λέσχες Κάνναβης και την αυτοκαλλιέργεια. Οι Κοινωνικες Λέσχες Κάνναβης μπορούν να καλλιεργούν εώς 99 φυτά κάνναβης και να έχουν μέχρι 45 μέλη όπου το καθένα μπορεί να λαμβάνει μέχρι 40 γραμμάρια τον μήνα. Επίσης, για να καλλιεργούν κάνναβη για προσωπική χρήση στο σπίτι πρέπει να εγγραφούν πάλι σε ένα μητρώο και μέχρι στιγμής κάπου 6600 πολίτες έχουν εγγραφεί.
Πάμε τώρα στα στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν προβληματικά στο μοντέλο της Ουρουγουάης.
1)«Οι άνθρωποι πρέπει να εγγραφούν σε μητρώο για να αγοράσουν κάνναβη στα φαρμακεία και μέχρι στιγμής 4.700 το έκαναν, οι περισσότεροι από αυτούς ηλικίας 30 έως 44 ετών».
Αυτό ίσως σας φαίνεται λογικό αν νομίζετε ότι μιλάμε για κάνναβη για ιατρικη χρήση. Αλλά αυτό που πρέπει να ξέρετε είναι ότι η Ουρουγουάη δεν κάνει τέτοιο διαχωρισμό. Τα φαρμακεία ορίστηκαν ως σημεία πώλησης γενικά για την κάνναβη, είτε για ψυχαγωγική είτε για ιατρική χρήση. Επομένως, ένας χρήστης κάνναβης για ψυχαγωγική χρήση πρέπει να εγγραφεί σε μητρώο δηλαδή να φακελωθεί και το κράτος να παραβιάζει καθε προσωπικό του δεδομένου γνωρίζοντας πόση κάνναβη καταναλώνει τον μήνα. Θα θέλατε να σας ελέγχει το κράτος στις μπύρες που αγοράζετε, στο φαί που τρώτε και στον τρόπο που διασκεδάζετε; Γιατί να νας ελέγχει το κράτος στην κάνναβη για ψυχαγωγική χρήση που αγοράζετε;
Επιπλέον, οπως βλέπουμε 4.700 άτομα έχουν εγγραφεί μέχρι τώρα, η πλειονότητα ηλικίας 30-44 ετών. Αλλά αυτό είναι πολυ προβληματικό. Όπως ξέρουμε η πλειονότητα των καθημερινών ή τακτικών χρηστών είναι νέοι ενήλικες, δηλαδή αυτοί που καταναλώνουν περισσότερη κάνναβη και πιο συχνά. Γενικά η χρήση ναρκωτικών είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως στη νεολαία με αποκορύφωμα τα άτομα ηλικίας 18-25 (UNODC, 2012). Στη Ευρώπη, εκτιμάται ότι υπάρχουν 3 εκατομμύρια καθημερινοί χρήστες κάνναβης, με το 70% να είναι μεταξύ 15 και 34 ετών (EMCDDA, 2016). Στην Ουρουγουάη, η ηλικία έναρξης χρήσης κάνναβης, με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, είναι 18,3 ετών (Junta Nacional de Drogas Observatorio Uruguayo de Drogas, 2012). Η χρήση κάνναβης είναι επίσης υψηλότερη μεταξύ των ατόμων ηλικίας 18-25 ετών από ό, τι άλλες ηλικιακές κατηγορίες (Boidi, Cruz, Queirolo, & Bello-Pardo, 2015). Κάποιος που είναι 20 ετών έχει 0,49 πιθανότητες να δοκιμάσει κάνναβη ενώ οι αντίστοιχες πιθανότητες ενός 48χρονου μειώνεται στο 0,14, κρατώντας όλες τις άλλες μεταβλητές ελεγχόμενες (Boidi, Cruz, Queirolo, & Bello-Pardo, 2015).
Επομένως, το γεγονός ότι η πλειοψηφία των εγεγραμμένων είναι 30-44 μας κάνει να υποθέσουμε ευλόγως ότι οι νέοι φοβούμενοι το φακέλωμα και αντιδρώντας στην παραβιάση των προσωπικών τους δεδομένων αρνήθηκαν να εγγραφούν και θα προμηθέυονται κάνναβη από την μάυρη αγορά, ακριβώς όπως έκαναν και πριν. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός τακτικών χρηστών οι οποίοι δεν σχεδιάζουν να εγγραφούν στο μητρώο: το 19,6% δηλώνει ότι πιθανότατα δεν θα εγγραφούν ενώ ένα ακόμα 20% δήλωσαν ότι είναι βέβαιοι ότι δεν θα εγγραφούν (Boidi, Cruz, Queirolo, & Bello-Pardo, 2015).
Επομένως, ένας απο τους κύριους στόχους της νομιμοποίησης, η καταπολέμηση της μαύρης αγοράς και των εγκληματικών συμμοριών, δεν επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό επίπεδο με αυτή τη ρύθμιση. Πρώτο σημάδι προβληματικού μοντέλου.
2)«Το κράτος έχει ορίσει ως ανώτατο όριο αγοράς τα 40 γραμμάρια είτε από φαρμακείο είτε απο Λέσχη Κάνναβης».
Αυτό έχει υπάρξει μόνο σε περιόδους πολέμους και έκτακτης ανάγκης. Το κράτος να βάζει όριο στο πόσο θα αγοράσει και τι θα καταναλώνει ένας πολίτης. Ποιός είναι αυτός που ορίζει ότι πάνω από 40 γραμμάρια, το άτομο είναι εθισμένο ; Υπάρχει ανάλογη ρύθμιση στο αλκοόλ, στα τσιγάρα, στη ζάχαρη, στο κόκκινο κρέας κλπ; Φυσικά όχι, και αυτά σε σκοτώνουν, ενώ η κάνναβη όχι.
Αν μιλάμε για κάνναβη για ιατρική χρήση, με ποια λογική αφέντη το κράτος ορίζει ότι ο ασθενης χρειάζεται μόνο 40 γραμμάρια; Προφανώς οι ασθενείς χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες και η ρύθμιση της Ουρουγουάης δεν σέβεται αυτό το δικαίωμα των ασθενών. Επιπλέον, ούτε καν τους δίνει το δικαίωμα να αιτηθούν μεγαλύτερες ποσότητες. Η τρομερή κρατική παρεμβατικότητα στη ζωή και τις επιλογες του πολίτη είναι τραγικό και ακόμα ένα δείγμα προβληματικού μοντέλου.
3)«Το Κρατικό Ινστιτούτο για τη Ρύθμιση και τον Έλεγχο της Κάνναβης (IRCC) ενέκρινε την πώληση δύο ποικιλιών κάνναβης».
Ευχαριστούμε τους υπεύθυνους της Κυβέρνησης της Ουρουγούαης που μας είπαν οτι δύο ποικιλίες μας φτάνουν. Αυτό που δεν καταλαβάινουν είναι ότι με αυτή τη περιοριστικότητα, οι χρήστες θα στραφούν στη μαύρη αγορά όπου εκεί θα μπορούν να προμηθευτούν περισσότερες ποικιλίες και προφανώς αυτή της επιλογής τους και όχι αυτή που τους επιβάλει με το έτσι θέλω το κράτος. Δεν είδαμε να υπάρχουν δύο είδη μπύρας. Αν υπήρχαν ξέρουμε πολύ καλά ότι όλοι θα είχαν στραφεί στη μαύρη αγορά. Πως είναι δυνατόν να μην γνωρίζουν ότι κάθε ποικιλία έχει διαφορετικά αποτελέσματα που προέρχονται απο το προφίλ κανναβινοειδών που διαθέτει; Πως γίνεται να δίνεις μόνο δύο όταν η κάνναβη έχει πολλαπλές χρήσεις; Δεν διαφέρει σε τίποτα απο την μαύρη αγορά όπου ο dealer σου έδινε πάλι 2 επιλογές. Το σωστό μοντέλο σου δίνει επιλογές για να διαλέξεις αυτό ακριβώς που θες ως ψυχαγωγικός χρήστης ή αυτό που σου χρειάζεται ως ασθενής για την συγκεκριμένη περίπτωση που το θες.
Επιπλέον, ο ασθενής πως γίνεται να έχει μόνο δύο επιλογές; Εδώ συζητάμε ότι υπάρχουν δεκάδες ασθένειες και παθήσεις όπου για την θεραπεία χρειάζονται διαφορετικές συγκεντρώσεις κανναβινοειδών. Υπάρχουν ποικιλίες με πολυ υψηλά ποσοστά CBD και THC και ο ασθενής έχει δικαίωμα πρόσβασης σε αυτή τη ποικιλία που θα ανακουφίσει τον πόνο του ή θα βελτιώσει την υγεία του. Οι δύο ποικιλίες είναι δείγμα κρατικού παρεμβατισμού χωρίς καμία λογική, που πλήττει τόσο τους ψυχαγωγικούς χρήστες όσο και τους ασθενείς.
4)«Οι φαρμακοποιοί ήταν επιφυλακτικοί».
Για όσους δεν γνωρίζουν η τρίτη φάση του προγράμματος -πώληση κάνναβης στα φαρμακεία- άργησε 2 χρόνια, καθώς υπήρχε σημαντική απροθυμία των φαρμακοποιών να συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Το ανώτατο όριο αγοράς 40 γραμμαρίων ανά άτομο και η χαμηλή τιμή -1,30 δολάρια-δεν δίνει κανένα περιθώριο κέρδους στους φαρμακοποιούς όπου λειτουργούν βασικά ως λιανοπωλητές κάνναβης. Επομένως δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για αυτούς να συμμετέχουν στο πρόγραμμα καθώς δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν. Πως ενισχύεις την επιχειρηματικότητα, την οικονομία και την αγορά όταν δεν δίνεις κίνητρα στους λιανοπωλητές να επενδύσουν στον τομέα, να ανοίξουν θέσεις εργασίας και να δώσουν ώθηση στην αγορά;
5)«1,30 δολάρια το γραμμάριο».
Η Ουρουγουάη είχε αποφασίσει να διατηρήσει τις τιμές σε χαμηλές τιμές (παρόμοια με την παλιά τιμή της μαύρης αγοράς – 1,30 δολάρια ανά γραμμάριο) και δεν έχει επιβάλει φόρο, προκειμένου να διατηρηθεί η τιμή σε χαμηλά επίπεδα ώστε να μην στραφεί ο κόσμος στην μαύρη αγορά. Με αυτό όμως έχει αποτύχει παταγωδώς! Ο κόσμος στρέφεται στη μαύρη αγορά έτσι και αλλιώς λόγω της σκληρής παρεμβατικότητας και της παραβιασης των προσωπικών δεδομένων και την ίδια στιγμή το κράτος δεν βγάζει τίποτα από φόρους! Πως είναι δυνατόν να νομιμοποιείς την κάνναβη και να μην έχεις φόρους επί της παραγωγης και της κατανάλωσης; Ποιόν θα χάλαγε το κράτος να δίνει αυτά τα λεφτά σε υγεία, παιδεία και κοινωνική πολιτική; Ποιος δεν θα ήθελε να δίνει το κράτος μέρος των εσόδων απο την κάνναβη σε άνεργους, χαμηλοσυνταξιούχους και φτωχούς; Η Ουρουγούαη δεν θα κάνει τίποτα απο αυτά πολύ απλά γιατί δεν παίρνει τίποτα από φόρους.
6) «Μόνο δύο εταιρείες εξουσιοδοτήθηκαν να παράγουν κάνναβη για φαρμακεία – υπό στρατιωτική προστασία και χωρίς πρόσβαση για το κοινό».
Το μοντέλο της Ουρουγουάης είναι ένα μοντέλο κρατικού μονοπωλίου όπου το κράτος μετά απο διαγωνισμό εξουσιοδότησε 2 εταιρίες να παράγουν την κάνναβη για όλα τα φαρμακεία της χώρας. Πρέπει να τονιστεί ότι υπήρχαν πολλά προβλήματα καθώς ήταν ελάχιστες οι εταιρίες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, βλέποντας φυσικά ελάχιστα περιθώρια κέρδους άρα ελάχιστα κίνητρα. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα ακόμα δείγμα ότι αυτό το μοντέλο δεν ενισχύει την επιχειρηματικότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Γιατί να μην προτιμήσουν ένα μοντέλο με ορισμένο αριθμό παραγωγών (10,20,30) όπου θα ανταγωνιζόντουσαν μεταξύ τους με όφελος για τον καταναλωτή; Προφανώς το κράτος μπορεί να θέτει ένα τέτοιο όριο που θα είναι όμως πάνα βιώσιμο για επενδύσεις και για την επιχειρηματικότητα. Σε ένα τέτοιο μοντέλο και χωρίς περιορισμούς σε ποικιλίες και τιμές, η οικονομία θα ανθούσε, το κράτος θα άυξανε τα έσοδα απο τα τέλη αδειών και τους φόρους των εταιρίών και τέλος ο χρήστης θα είχε κάνναβη σε χαμηλή τιμή καθώς όχι μόνο είναι βασικός νόμος της αγοράς αλλά αποδεικνύεται και στην πράξη στο Κολοράντο όπου η τιμή πέφτει συνεχώς όσο μεγαλώνουν οι πωλήσεις και ο κλάδος της κάνναβης.
Σε μια ελέυθερη αγορά με πολλούς παραγωγούς, δεν θα χρειαζόταν ο στρατός να φρουρεί τις καλλιέργειες, καθώς αυτό θα μπορούσαν να το κάνουν ιδιωτικές εταιρίες φύλαξης, δημιουργόντας ακόμα πιο πολλές θέσεις εργασίας. Τέλος, αυτές οι εταιρίες παραγωγής θα μπορούσαν να οργανώνουν τουριστικές εκδρομές στις εγκαταστάσεις, όπου τουρίστες από όλο τον κόσμο θα προσέρχονταν για να θαυμάσουν τις καλλιέργειες, δημιουργώντας νέα έσοδα και νέες θέσεις εργασίας.
7)«Κυβερνητικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι θα αποτρέψουν τον τουρισμό κάνναβης. Μόνο οι πολίτες Ουρουγουάης και οι μόνιμοι κάτοικοι θα μπορούν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα.»
Στο Άμστερνταμ το 1/3 των τουριστών επισκέπτεται ένα coffeeshop. Ο τουρισμός στο Κολοράντο και στις Πολιτείες των ΗΠΑ με ψυχαγωγική κάνναβη έχει εκτιναχθεί στα ύψη φέρνοντας έσοδα στα ταμεία των Πολιτειών. Πως θα υπάρξει ανάπτυξη χωρίς τουρισμό; Γιατί κάποιος να αποκλείσει τουρίστες απο μια τέτοια αγορά; Άλλο ένα δείγμα ότι το μοντέλο της Ουρουγουάης μόνο ελκυστικό δεν είναι.
8)«Η Ουρουγουάη δεν θα επιτρέπει φαγώσιμα, σκευάσματα, έλαια, βάμματα, συμπυκνώματα και κανενα άλλο προιόν κάνναβης».
Η Ουρουγουάη θα επιτρέπει μόνο 2 ποικιλίες κάνναβης και τίποτα άλλο. Αυτές θα μπορούν να καταναλωθούν με όλες τις μεθόδους που γίνεται (joints, bongs, pipes, vaporiezers κλπ). Τι γίνεται όμως με αυτούς τους χρήστες που δεν προτιμούν καμία απο αυτές τις μεθόδους καταναλωσης και προτιμούν πχ φαγώσιμα ή wax; Αυτοί προφανώς δεν θα έχουν το δικαίωμα να καταναλώσουν νόμιμα αυτό που επιθυμούν, άρα θα στραφούν και πάλι στη μαύρη αγορά, η οποία θα ανθίζει παράλληλα με το προβληματικό μοντέλο νομιμοποίησης και ρύθμισης της Ουρουγουάης. Θα ανθίζει όχι μόνο προσφέροντας τις ποικιλιες που δεν προσφέρει νόμιμα η ρύθμιση, αλλά και προσφέροντας όλα τα άλλα τα οποία θέλει ο καταναλωτής και δεν τα βρίσκει στη νόμιμη αγορά.
Επιπλέον, αυτή η ρύθμιση θέτει και άλλα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, καθώς νέες εταιρίες θα είχαν δημιουργηθεί για να παράγουν αυτά τα προιόντα, να τα συσκευάσουν να τα διανείμου κλπ. Οπότε θα σήμαινε επενδύσεις και άνοιγμα θέσεων εργασίας. Επίσης θα σήμαινε περισσότερα έσοδα για το κράτος από την φορολογία και τις επιπλέον άδειες που θα εξέδιδε. Αντίθετα, με αυτό το μοντέλο ούτε οικονομική άνθηση θα υπάρχει, ούτε κόσμος θα βρει δουλεία στον τομέα της κάνναβης και το κράτος θα χάσει ακόμα παραπάνω έσοδα. Άρα ο καταναλωτής βγαίνει χαμένος, το κράτος επίσης καθώς δεν κερδίζει ούτε ένα δολάρια από φόρους, και επίσης καμία νέα θέση εργασίας δεν θα ανοίξει. Άρα κανείς δεν βγαίνει κερδισμένος.
Σύνοψη
Το μεγάλο πρόβλημα με την κυβέρνηση της Ουρουγουάης είναι ότι ρυθμίζει κάθε μικρό βήμα της διαδικασίας παραγωγής και πώλησης, ακόμη και τον καθορισμό της τιμής και του μέγιστου αριθμού γραμμαρίων ανά άτομο. Θεωρητικά, η μονοπωλιακή κατάσταση της παραγωγής και της διανομής της κάνναβης μπορεί να έχει τα πλεονεκτήματα της διατήρησης σταθερής τιμής, προκειμένου να αποτραπεί η κατανάλωση και ταυτόχρονα να μεγιστοποιεί τα κυβερνητικά φορολογικά έσοδα. Ωστόσο, στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, η Ουρουγουάη είχε αποφασίσει να κρατήσει τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα (παρόμοια με την παλιά τιμή της μαύρης αγοράς – 1,30 δολάρια ανά γραμμάριο) και δεν έχει επιβάλει φόρο, προκειμένου να διατηρηθεί η τιμή σε χαμηλά επίπεδα και να μην στραφεί ο κόσμος στην μαύρη αγορά. Παρόλα αυτά ο κόσμος θα στραφεί τη μαύρη αγορά καθώς η περιοριστικότητα των μέτρων αυτών είναι ασφυκτική και δεν συνάδει με τις ελευθερες επιλογές κάθε ατόμου. Ο περιορισμός σε δύο νόμιμες ποικιλιες και η απουσία φαγώσιμων, συμπυκνωματων, ελαίων και των υπολοίπων προιόντων κάνναβης ενισχύει ακόα περισσότερο την φυγή προς την μαύρη αγορά. Ήδη περίπου το 40% των τακτικών χρηστών φέρεται να δηλώνει ότι δεν θα εγγραφεί στο μητρώο.
Απο την άλλη, οι ιδιοκτήτες φαρμακείων δεν επιθυμούσαν να συμμετάσχουν σε τέτοιο πρόγραμμα με μηδενικό περιθώριο κέρδους και επένδυσης. Το ίδιο και με τις εταιρίες παραγωγής, όπου τελικά μόνο 2 εξουσιοδοτήθηκαν να παράγουν κάνναβη για λογαριασμό του κράτους. Η ισχυρή κρατική παρέμβαση της Ουρουγουάης δεν προσφέρει σχεδόν καμία ευκαιρία στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να εισέλθουν στην αγορά της κάνναβης ενώ παραβιάζει ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα των πολιτών και την ελευθερία τους. Τέλος, το κράτος της Ουρουγουάης θα έχει μηδενικά έσοδα από φόρους, ενώ κανένας τομέα της οικονομίας δεν θα αναπτυχθεί και καμία θέση εργασίας δεν θα ανοιξει. Αν είναι αυτό ιδανικό μοντέλο, ευχαριστώ αλλά δεν θα πάρω…
REFERENCES
Boidi, M. F., Cruz, J. M., Queirolo, R., & Bello-Pardo, E. (2015). Marijuana legalization in Uruguay and beyond.Retrieved from https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/Marijuana%20Legalization%20in%20Uruguay%20and%20Beyond_brief%20report_v3%20(2).pdf
EMCDDA (2016). Characteristics of frequent and high-risk cannabis users. Retrieved from https://www.emcdda.europa.eu/topics/pods/frequent-cannabis-users#panel1
Junta Nacional de Drogas^ dObservatorio Uruguayo de Drogas. (2012). 5ta. encuesta nacional en hogares sobre consumo de drogas.: Informe de investigación, mayo 2012.
UNODC (2012). World Drug Report. The contemporary drug problem: characteristics, patterns and driving factors. Retrieved from https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/WDR2012/WDR_2012_Chapter2.pdf