Βρισκόμαστε σε πόλεμο. Βλέπουμε ένα τοπίο που θα μπορούσε να είναι έρημος. Μέσα στην έρημο υπάρχουν δυο τρύπες. Μέσα στις τρύπες υπάρχουν δυο στρατιώτες. Είναι εχθροί.“
Θέλω επεξήγηση. Γιατί δυο μόνοι άνθρωποι σε έναν έρημο τόπο να είναι εχθροί; Τι δεν τους ενώνει; Λόγους ψάχνω να δικαιολογήσω το μίσος. Από πού πηγάζει; Δεν μπορώ να δεχτώ ότι δεν είναι βαλτό, ότι είναι δημιούργημα δικό τους. Δυο μόνοι άνθρωποι οφείλουν στην ένωση, τον κοινό βηματισμό. Δυο μόνοι άνθρωποι είναι για να είναι μαζί, για να χτίσουν νέους κόσμους κι όχι να γκρεμίσουν κι αυτόν που τους έλαχε. Δυο μόνοι άνθρωποι είναι όλοι άνθρωποι του πλανήτη. Λόγους ψάχνω να δικαιολογήσω το να μην είναι μαζί.
“Ο εχθρός είναι εδώ αλλά δεν τον βλέπουμε ποτέ. Το πρωί ξυπνάω και του ρίχνω μια τουφεκιά. Τότε κι αυτός ρίχνει σ’ εμένα μια τουφεκιά. Την υπόλοιπη μέρα μένουμε στις τρύπες μας, περιμένοντας πότε θα προβάλει το κεφάλι του άλλου. Όμως, κανείς απ’ τους δυο μας δε βγάζει πια το κεφάλι του απ’ την τρύπα.”
Παράνοια. Αυτό είναι ο πόλεμος. Η παράνοια του φόβου. Κάποια στιγμή σταματάει η λύσσα του να σκοτώσουμε πρώτοι και αρχίζει ο τρόμος του να μην σκοτωθούμε πρώτοι. Είναι εκεί που η ζυγαριά παύει να παλαντζάρει και γέρνει προς το μέρος αυτού που έχει τις λιγότερες απώλειες. Πυροβολούμε για να δώσουμε το παρόν και κρυβόμαστε. Δώσε Θεέ μου να μην σκοτωθούμε και σήμερα. Και τότε; Και τότε γιατί μπαίνουμε στη διαδικασία να γινόμαστε υποψήφιοι στόχοι μιας σφαίρας; Γιατί πατάμε πρώτοι, δεύτεροι, τελευταίοι τη σκανδάλη; “Ασφάλεια είναι η άμυνά μας, ειρήνη είναι τα όπλα μας”, λένε. Ανοησίες. Ασφάλεια είναι η παιδεία μας, η ικανότητά μας να αντιληφθούμε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν λόγοι να μην είναι κάποιος ασφαλής. Αυτό θα έπρεπε να είναι η εξέλιξη του πολιτισμού, όχι η χρήση της τεχνολογίας προς βελτίωση των οπλικών συστημάτων. Πατήρ πάντων πόλεμος; Ας μείνω ορφανός.
“Είμαι μόνος. Από τότε που σκοτώθηκε ο Μισέλ δεν ήρθε κανείς εδώ. Κι ο εχθρός, όμως, πρέπει να είναι μόνος. Το καταλαβαίνω γιατί πάντα ρίχνει μία μόνο τουφεκιά. Ναι, είμαι σίγουρος ότι κι αυτός είναι μόνος.”
Καθένας που πολεμάει είναι μόνος. Δεν το έχω ζήσει αλλά πώς αλλιώς να είναι; Καθένας που βολτάρει στα χωράφια του θανάτου είναι μόνος. Κι είναι παγωμένη αυτή η μοναξιά. Έχει των ήχο της σφαίρας που περνάει από κοντά του. Έχει την εικόνα του κτιρίου που πέφτει δίπλα του. Έχει τη μυρωδιά των πτωμάτων που υπάρχουν τριγύρω. Έχει την αφή της κάννης του όπλου του. Όλα αυτά, ο άνθρωπος πάντα τα γνώριζε, πάντα τα γνωρίζει. Γιατί λοιπόν πάντα υπακούει αυτούς που του τα επιβάλλουν; Γιατί μειοψηφούν οι αντιπολεμικές κραυγές στην ιστορία; Πόσες χιλιετίες ακόμη προόδου θα χρειαστούν για να εδραιωθεί η συλλογική συνείδηση του όχι; Η συλλογική συνείδηση της αντίστασης, της αντίρρησης στο παράλογο;
“Κι είμαι σίγουρος ότι πεινάει. Είναι τα μόνα κοινά που έχουμε με τον εχθρό: Μοναξιά και πείνα. Αλλιώς, οι διαφορές μας είναι τεράστιες. Αυτός είναι ένα θηρίο, που δεν γνωρίζει τι σημαίνει συμπόνια. Σκοτώνει τις γυναίκες και τα παιδιά. Σκοτώνει αλόγιστα. Κι αυτός ο πόλεμος γίνεται εξαιτίας του. Όλα αυτά τα ξέρω γιατί δεν είμαι χαζός. Τα διάβασα στο βιβλίο. Το βιβλίο που μας έδωσαν μαζί με το όπλο την πρώτη μέρα του πολέμου.”
Προπαγάνδα. Να το μεγαλύτερο όπλο ελέγχου των μαζών. Να ο κρυπτονίτης αδρανοποίησης της λογικής. Τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο, έντυπα όλα στην υπηρεσία αυτών που στήνουν τους ολέθρους. Ακόμη και σήμερα, την εποχή της ελεύθερης και άπειρης πληροφόρησης, οι μηχανισμοί τους και η οργάνωσή τους είναι τέτοια που μπορούν να χαυνώσουν την πλειοψηφία. Αρκούν δυο φωτογραφίες με μαντήλα, ένα γλαφυρό στόρι, μια “ύποπτη” καταγωγή και η ένοχη βρέθηκε, ο πόλεμος ξεκινάει εξαιτίας της, κανένας πρίγκιπας δεν είναι ανάγκη να δολοφονηθεί στο Σεράγεβο ετούτη τη φορά. Μα πού το ξέρεις; Το ξέρω, δεν είμαι χαζός. Το διάβασα στη Daily Mail.
“Δε γίνεται να είμαι ο πρώτος που θα σταματήσει τον πόλεμο, γιατί τότε ο εχθρός θα με σκοτώσει. Πρέπει αυτός να σταματήσει πρώτος και τότε εγώ δεν πρόκειται να τον πυροβολήσω. Γιατί είμαι άνθρωπος εγώ. Αν κοιτούσε τα αστέρια, μπορεί και να καταλάβαινε. Καταλαβαίνουμε πολλά όταν κοιτάμε τα αστέρια.”
Όπως καταλαβαίνουμε και πολλά όταν κοιτάμε τη θάλασσα, όταν κοιτάμε ένα δάσος. Είμαστε ελάχιστοι σε αυτό το σύμπαν, είμαι ασήμαντα μόρια σε μια γωνιά του και υπάρχουμε για τόσο χρόνο όσο διαρκεί το ανοιγοκλείσιμο μιας παρένθεσης σε κείμενο παιδικό. Ο πόλεμος είναι το σημείο στίξης που θα τελειώσει την παρουσία μας γρηγορότερα. Το έχουμε χρησιμοποιήσει ξανά και ξανά στο παρελθόν, σε δεκάδες μικρές εστίες και στο παρόν. Ας πούμε ότι έχουμε βάλει πολλά κόμματα και άνω τελείες. Μια γενική σύρραξη όμως, που όλο και περισσότερο έρχεται στα χείλη των ανθρώπων τον τελευταίο χρόνο, δε θα είναι στίξη-ανάσα στην ανάγνωση. Θα είναι τελεία. Οριστική παύση. Μην το παίρνουμε αλόγιστα. Μην χαζολογάμε μόνο με hashtag στο τουίτερ. Μήπως είναι ώρα -περασμένη κιόλας- για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου αντιπολεμικού κινήματος; Μήπως για μια μόνη, πρώτη φορά η λογική πρέπει να επικρατήσει στη μάχη της με τη βλακεία στον πλανήτη γη; Ρωτάω εγώ…
*Το κείμενο “περπατάει” πάνω στο συγκλονιστικό παραμύθι των Νταβίντε Καλί και Σερζ Μπλοκ, “Ο εχθρός” (εκδ. Πατάκη). Από εκεί τα πλάγια γράμματα.