Στον Δημήτρη Κούλαλη για το Νόστιμον Ήμαρ – Την εισαγωγή υπογράφει ο Μίλτος Πασχαλίδης
”Το βιβλίο με τρόμαξε κυρίως γιατί μοιάζει σαν να περιγράφει μια παγκόσμια θεωρία συνωμοσίας. Το τρομακτικό είναι ότι ο Λουλουδάκης την αποδεικνύει! Με ενδελεχή έρευνα και αδιάσειστες αποδείξεις, όχι μόνο με εικασίες ή ενδεχόμενη ιδεοληψία. Υπό αυτή την έννοια, είναι ένα επικίνδυνο βιβλίο, όπως είναι όλα τα βιβλία που γράφουν αλήθειες άγνωστες στον πολύ κόσμο για γεγονότα που αφορούν τη ζωή του. Το βιβλίο θα πρέπει να διαβαστεί προσεκτικά για να δει κανείς πως η “κρίση” των τελευταίων 7 ετών στην Ελλάδα, δεν συνέβη μόνο από κακοδιαχείριση ή αμέλεια ή από οποιαδήποτε άλλη λογικοφανή- ή μη- αιτία, αλλά ήταν προσεχτικά σχεδιασμένη από κέντρα που έχουν σχεδιάσει στο παρελθόν με πανομοιότυπο τρόπο “κρίσεις” στη Λατινική Αμερική και αλλού. Οι γιαγιάδες της Πιάτσα ντελ Μάγιο είναι μια απόδειξη ότι με επιμονή, υπομονή, οργάνωση, αλληλεγγύη και αγωνιστικότητα, τίποτα δεν είναι οριστικά χαμένο για τους λαούς. Αρκεί να τα επανεφεύρουμε…” Μίλτος Πασχαλίδης
Ξεκινώντας, θα θέλαμε συνοπτικά να μας παρουσιάσετε τους θεματικούς πυλώνες του βιβλίου σας.
Το βιβλίο, περιγράφει την σύγχρονη ιμπεριαλιστική επιβολή του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, των νέο-αυστριακών οικονομολόγων, και των στυγνών, βίαιων νόμων της αγοράς, που με την σειρά της κυριαρχείται και οδηγείται από τις πολυεθνικές και τις τράπεζες. Θεωρώ ότι το βιβλίο αποτελεί αφενός πολιτική απάντηση στον νεοφιλελευθερισμό, που σήμερα προσπαθεί να επιβάλει την ηγεμονία του χωρίς την απευθείας στρατιωτική και πολιτική κυριαρχία, αφετέρου μια ιστορική διερεύνηση του καπιταλισμού και των ελεύθερων αγορών κάνοντας κατανοητές τις σύνθετες σχέσεις μεταξύ οικονομικής και πολιτικοστρατιωτικής εξουσίας.
Ο σχεδόν μυθιστορηματικός τίτλος του έργου αναφέρεται σε μια αληθινή, τραγική, μα συνάμα ελπιδοφόρα ιστορία. Αυτό προσπαθείτε να αναδείξετε κι εσείς; Εκεί δηλαδή, που ο ολοκληρωτισμός αποτελεί κανονικότητα, μια πράξη αντίστασης μπορεί να αποτελέσει τον προάγγελο της αλλαγής;
Θα ξεκινήσω από το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Όχι, μια πράξη αντίστασης από μόνη της δεν μπορεί να σηματοδοτήσει καμία αλλαγή. Η συνειδητότητα της ταξικής μας θέσης είναι η προϋπόθεση και συνάμα η ανεξάντλητη δύναμη για το απελευθερωτικό κοινωνικό κίνημα. Τώρα, η νομιμοποίηση της κρατικής και παρακρατικής χρήσης βίας από την πλευρά μικρών ομάδων των ολιγαρχιών, των ταγμάτων θανάτου στην περίπτωση μας, προϋποθέτει κατά το μάλλον ή το ήττον συγκατάθεση μέρος του λαού ή έστω την αδιαφορία του. Οι γιαγιάδες της πλατείας του Μαΐου, που έδωσε τον τίτλο του βιβλίου, έγιναν μέρος της παγκόσμιας Ιστορίας γιατί αντέδρασαν. Στην προσπάθεια αναζήτησης των παιδιών και των εγγονών τους στράφηκαν εναντίων του εφησυχασμού της κοινωνίας και εναντίων του φασιστικού καθεστώτος της Αργεντινής όπου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκανε χρυσές δουλειές. Μπορεί να μην σηματοδότησαν την ανατροπή των φασιστών, όμως ο αγώνας τους έγινε σύμβολο και αυτές οι γυναίκες πρέσβειρες της πανανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Σ’ αυτό το ιστορικό ντοκουμέντο, συναντάμε τα στελέχη των διάφορων πολυεθνικών σε αγαστή συνεργασία με βίαιες οργανώσεις. Επιβεβαιώνει, κατά τη γνώμη σας , αυτή η φανέρωση, τις φήμες για την ύπαρξη διαύλου επικοινωνίας ανάμεσα στα υψηλόβαθμα στελέχη των εταιρειών και τις παραστρατιωτικές ομάδες;
Ναι , γιατί όλοι αυτοί που αναφέρονται στο βιβλίο ενδιαφέρονταν ταυτοχρόνως για την οργάνωση του κοινωνικού ελέγχου και τη συμμετοχή τους στην κατανομή θέσεων δύναμης είτε οικονομικής, είτε πολιτικής, είτε και των δυο ταυτόχρονα. Όλοι αυτοί επικαλούνταν το χυδαίο ιδεολογικό προκάλυμμα της «αντιμετώπισης του κομμουνισμού για την ασφάλεια της αμερικανικής ηπείρου». Όλα αυτά, κάτω από την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και των πολυεθνικών εταιρειών.
Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα πρωταγωνιστούν στα κεφάλαια του πονήματός σας. Σ’ αυτή τη βάση, μπορείτε να μας παρουσιάσετε, εν συντομία, τον τρόπο λειτουργίας του μηχανισμού ελέγχου και τις επιδιώξεις των συγκεκριμένων κι άλλων παρόμοιων οργανισμών; Υπάρχει μια πάγια τακτική τους ή μεταβάλλεται ανάλογα την περίπτωση;
Αποτελεί Ιστορική νομοτέλεια το γεγονός πως όταν η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος βαθαίνει τότε οι άνθρωποι που κατέχουν τα μέσα παραγωγής και τις τράπεζες χρησιμοποιούν τα δημόσια έσοδα για την χρηματοδότηση της δικιάς τους διάσωσης. Μετά, με το πρόσχημα της αναδιάρθρωσης της οικονομίας, ο δημόσιος πλούτος μεταφέρεται στα χέρια των «επενδυτών». Δηλαδή, κοινωνικοποίηση της ζημιάς -ιδιοποίηση σε λίγα χέρια του κέρδους. Πιο αναλυτικά, οι κυβερνήσεις καταργούν όλους τους φορολογικούς και εργασιακούς κανόνες και ρυθμίσεις προς όφελος των ιδιωτικών επιχειρήσεων, ιδιωτικοποιούν την δημόσια περιουσία, προβαίνουν σε περικοπές κοινωνικών προγραμμάτων όπως π.χ. τα ταμεία ανεργίας. Οι μισθοί καθορίζονται μόνο από την αγορά και όχι μέσα από συνδικαλιστικό διάλογο και εγγυήσεις του κράτους για τη διαφύλαξη τους. Δεν πρέπει να υπάρχουν εγγυημένες συλλογικές εργασιακές συμβάσεις. Επίσης πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα νοσοκομεία, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, η δωρεάν παιδεία, η ηλεκτρική ενέργεια, η παροχή νερού. Ακόμα, πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν τα Εθνικά πάρκα, τα δάση και οι παραλίες. Οτιδήποτε δηλαδή μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις από ιδιωτικές εταιρίες με μοναδικό γνώμονα το κέρδος τους. Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η πάγια τακτική τους και δεν μεταβάλλεται ανάλογα την περίπτωση. Το γιατί μας το λέει ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αριστείδης Χατζής: «Θεωρείται πλέον δεδομένο και μη αμφισβητήσιμο – τουλάχιστον σε όσους δεν είναι οικονομικά αναλφάβητοι ή αθεράπευτα παρωπιδικοί – ότι μόνο οι ελεύθερες αγορές μπορούν να δημιουργήσουν πλούτο, να οδηγήσουν σε οικονομική ανάπτυξη και να κάνουν μια χώρα και τους κατοίκους της πλουσιότερους.» Αυτόν τον παράδεισο απολαμβάνουμε τώρα.
Πολλές φορές αντιπαραβάλλετε τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, με εκείνη, φερειπείν, του Αλιέντε ή του Φιντέλ Κάστρο. Πέραν του προφανούς, της ανάδειξης της ποιοτικής διαφοράς των δυο πολιτικών, μήπως επιχειρείτε να «φωτίσετε» τον άλλο δρόμο, δεδομένου, όπως έχετε πει, ότι «η ιστορική εξέλιξη προκύπτει από τις εθνικές και ταξικές αντιθέσεις»;
Έχετε δίκιο. Η αντιπαραβολή υπάρχει σε όλες τις σελίδες του βιβλίου. Επίσης, είναι αυτονόητο πως η ιστορική εξέλιξη προκύπτει από τις εθνικές και ταξικές αντιθέσεις. Ακόμα και το τυχαίο ή το απρόβλεπτο της Ιστορίας κρύβει μέσα του τους νόμους τις εξέλιξης. Λοιπόν, το ερώτημα είναι: Προς ποια κατεύθυνση επιταχύνει η ιστορική εξέλιξη; Η μελέτη και η κατανόηση της εξέλιξης του καπιταλισμού, των ταξικών και εθνικών αντιθέσεων μπορεί και πρέπει να μας κάνουν να κατανοήσουμε τα γεγονότα του παρόντος. Έτσι θα καταφέρουμε να χειραφετηθούμε κοινωνικά ώστε να επηρεάσουμε ή να στρέψουμε την κίνηση της Ιστορίας προς όφελος του κόσμου της εργασίας.
Το στίγμα της Κούβας υπάρχει διάσπαρτο σ’ όλο το βιβλίο, όπως έχει αναφερθεί και σε μια παλιότερη παρουσίασή του. Τι πιστεύετε ότι έχει να «πει» η κουβανική επανάσταση, σε μια εποχή ήττας και απογοήτευσης για το εργατικό κίνημα;
Οι χώρες για τις οποίες μιλάει το βιβλίο είναι πολλές. Σε άλλες στέκομαι περισσότερο σε άλλες ακροθιγώς. Στην Κούβα αφιερώνω αρκετό χώρο είναι η αλήθεια και υπάρχει παντού ακόμα και όταν δεν αναφέρομαι σε αυτήν. Διότι η Κούβα είναι σύμβολο ένοπλης λαϊκής αντίστασης και μαχητικής πορείας ενάντια στα συμφέροντα εκείνων που ήδη απολάμβαναν δύναμη και προνομία. Η ακόμα απανταχού παρουσία την Κούβας έστω και αποδυναμωμένης, πέρα από το ότι προσφέρεται για συγκρίσεις με την υπόλοιπη λατινική Αμερική, δεν θα πάψει ποτέ να προκαλεί τον θαυμασμό διότι μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες η Κούβα τα κατάφερε. Και στάθηκε στα πόδια της παρά την τεράστια δοκιμασία που υπέστη μετά τις εξελίξεις του 1990 με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό που έχει να πει η κουβανική επανάσταση είναι πως η λαϊκή αγανάκτηση που προκαλεί η καταπίεση και η εκμετάλλευση εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή του εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος. Αρκεί αυτή η ανατροπή να είναι αποτέλεσμα επιλογής και θέλησης των ανθρώπων της εργασίας.
Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο, το βιβλίο διατρέχει όλη τη Λατινική Αμερική και την Αφρική, καταλήγοντας στην Ελλάδα της εξαθλίωσης. Εδώ, λοιπόν, προκύπτουν μερικά ερωτήματα: ποια είναι η Ελλάδα της εξαθλίωσης και πώς φτάσαμε από την «ισχυρή» Ελλάδα της ΟΝΕ και των Ολυμπιακών Αγώνων στο ζόφο των τελευταίων ετών; Ήταν τόσο «ουρανοκατέβατη» αυτή η κρίση;
“Ευημερία” ή κοινωνικό παρασιτισμό εννοείτε; Εξηγούμαι, για εκείνα τα χρόνια της ευημερίας ο αξιότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale Στάθης Καλύβας σε άρθρο του στην καθημερινή αναφέρει: «η είσοδό μας στην ΟΝΕ (…) οδήγησε στην πραγμάτωση ενός άπιαστου ως τότε ονείρου: η Ελλάδα βρέθηκε με ισχυρό νόμισμα και φθηνό χρήμα. Ποτέ στο παρελθόν τόσο πολλοί Έλληνες δεν είχαν ζήσει τόσο καλά. Είκοσι, μόνο, χρόνια πριν κανένας δεν θα έπαιρνε στα σοβαρά όποιον ισχυριζόταν πως σύντομα χιλιάδες Έλληνες θα έκαναν πενθήμερες εκδρομές για ψώνια στη Νέα Υόρκη». Αυτή είναι η σκέψη, η γλώσσα και η ιδεολογία των κυρίαρχων. Οι αξίες τους είναι αξίες ευρώ που επιτρέπουν πενθήμερες εκδρομές για ψώνια στη Νέα Υόρκη, μια εικόνα θριαμβεύουσας κατανάλωσης και μια ανάδυση του lifestyle. Εάν αυτό δεν συνιστά κοινωνικό παρασιτισμό και ζόφο τότε τι συνιστά; Όχι, δεν ήταν ουρανοκατέβατη η «κρίση». Η κρίση ήταν το δομικό στοιχείο που επέτρεψε να οδηγηθούμε σε μια «marktkonforme demokratie», σύμφωνα με την καγκελάριο Μέρκελ. Δηλαδή μια «δημοκρατία» συμβατή με την αγορά. Εάν όμως παρακάμψουμε τους ευφημισμούς τότε πρέπει να μιλήσουμε για προσπάθεια μετατροπής της εν τη ουσία δικτατορία της αστικής τάξης και σε τυπική δικτατορία.
Αν έχω καταλάβει σωστά, μία από τις κύριες στοχεύσεις του συγκεκριμένου βιβλίου είναι να αφυπνίσει την ιστορική συνείδηση-να μην ξεχάσουμε, ώστε να «δούμε» το παρόν μας. Πόσο εφικτό πιστεύετε ότι είναι αυτό, όταν, πολλοί, αναπαράγουν άκριτα την καθεστωτική προπαγάνδα;
Δυστυχώς εδώ υπάρχει το πρόβλημα. Τα «Άσπρα Μαντίλια στην Plaza de Mayo» μπορεί να προκαλέσουν εντύπωση όμως δεν συνταράσσουν αυτό που ονομάζεται «κοινή γνώμη», όπως η εικόνα της τηλεόρασης. Η αμεσότητα της εικόνας, έστω και αν αυτή απεικονίζει γραβατομένες αποφύσεις, προκαλεί συναισθηματικές αντιδράσεις και ερεθισμούς που δεν αφήνουν περιθώριο λογικής επεξεργασίας. Η εικόνα, σε συνάφεια με τις ασημαντολογίες από πεφωτισμένους μονολόγους δημοσιογράφων παύλα σχολιαστών, προκαλεί την ενστικτώδη και ψυχορμητική αντίδραση του κοινού. Οι πολίτες περιορίζονται δηλαδή στο ρόλο του σιωπηλού θεατή και του απορροφητικού δεκτή. “Παραδίδουν την ψυχή τους, χωρίς ερωτήσεις, χωρίς αντίσταση”, που γράφω και στο βιβλίο.
Γι αυτό, ο δικός μου άξονας της παρούσας απόπειρας μου είναι η ιστορική πραγματικότητα· τα γεγονότα, οι δυνάμεις που λειτουργούν εντός της. Στο βιβλίο με ενδιαφέρει μόνο η ιστορία και η πολιτική, μέσα στη διαλεκτική τους αλληλεξάρτηση και η σύνδεση τους με το δικό μας παρόν. Διότι, η ιστορική εξέλιξη δεν έρχεται ουρανοκατέβατα, αλλά ακολουθεί τα ενδεχόμενα που προκύπτουν από τις υλικές και ταξικές αντιθέσεις. Προσωπικά ζητώ από τον αναγνώστη ή μάλλον τον προσκαλώ σε ένα διάλογο με συγκεκριμένους ιστορικούς ήρωες, εποχές και κινήματα. Εάν αυτό θεωρηθεί δύσκολο τότε καλώ τον αναγνώστη να χρησιμοποιήσει το βιβλίο ως την αφετηρία για να εμπλουτίσει την ιστορική του μνήμη και να εντάξει τα όποια διδάγματα της ιστορίας στην καθημερινή του σκέψη και δράση με σκοπό το πολιτικά φορτισμένο παρελθόν, σκιαγραφώντας το, να τον βοηθήσει να κατανοήσει τους κινδύνους του παρόντος.
Info: Το βιβλίο του Κώστα Λουλουδάκη, «Άσπρα Μαντίλια στην Plaza de Mayo», κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Προλογίζει ο τραγουδοποιός Μίλτος Πασχαλίδης, ενώ το επίμετρο έχει γράψει ο οικονομολόγος- διδάκτορας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Δημήτρης Παϊταρίδης.
*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 1.10.2016
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ως ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.