Στο φως ήρθε χαμένο άρθρο του Ιταλού μαρξιστή και επαναστάτη Αντόνιο Γκράμσι σχετικά με την «Πορεία προς τη Ρώμη» και την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία.
Το χαμένο σχεδόν για έναν αιώνα άρθρο του Αντόνιο Γκράμσι δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ιταλικό περιοδικό Critica Marxista και στο αμερικανικό περιοδικό Jacobinmag, ενώ μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Άννα Κόκκαλη για το Kommon.
Όταν οι Ιταλοί φασίστες του Μπενίτο Μουσολίνι πραγματοποίησαν το πραξικόπημα του Οκτωβρίου πίσω στο 1922, ο Αντόνιο Γκράμσι βρισκόταν στη Μόσχα.
Το πρώτο του άρθρο που απαντούσε στα γεγονότα εμφανίστηκε στα ρωσικά, καθώς γράφτηκε στην Πετρούπολη όπου βρισκόταν για τους εορτασμούς της πέμπτης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης. Από εκεί σχολίασε για πρώτη φορά στην Πράβντα της 7ης Νοεμβρίου 1922, την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία.
Πράβντα, 7 Νοεμβρίου 1922 (σελίδα 8)
Η κατάληψη της εξουσίας από τους φασίστες μετατρέπει τη δραστηριότητα του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος σε καθαρά συνωμοτικού χαρακτήρα κίνημα. Στην Ιταλία αρχίζει μια νέα ιστορική περίοδος, η οποία μπορεί να οριστεί ως εξής: Η πολιτική εξουσία πιθανότατα περνά από τα χέρια της καπιταλιστικής αστικής τάξης στα χέρια των μεσαίων και μεγάλων αγροτικών στρωμάτων, υπό την ιδεολογική καθοδήγηση ενός τμήματος της μικροαστικής τάξης των πόλεων. Οι αντιφάσεις της ιταλικής κοινωνίας, όντας λανθάνουσες από τη δημιουργία του Ενωμένου Βασιλείου που προέκυψε από τους Πολέμους για την Ανεξαρτησία, εκδηλώθηκαν με σαφήνεια τα τελευταία δύο χρόνια, αφού το Σοσιαλιστικό Κόμμα αποδείχτηκε ανίκανο να οδηγήσει το προλεταριάτο στην εξουσία.
Το αποτέλεσμα ήταν η νίκη των γαιοκτημόνων επί του προλεταριάτου και της αστικής τάξης, που είχαν πληγεί από την οικονομική και βιομηχανική κρίση.
Είναι εύκολο να προβλεφθεί ότι στην Ιταλία επίκειται μία περίοδος σκληρών αγώνων, αφού ακόμη και για την αστική τάξη θα είναι δύσκολο να δεχτεί τη σκληρή και τυραννική κυριαρχία των γαιοκτημόνων και την ανεύθυνη δημαγωγία ενός μικρού πολιτικού αναστήματος τυχοδιώκτη όπως ο Μουσολίνι. Επομένως, παρά τη σοβαρότητα της τρέχουσας κατάστασης, οι μελλοντικές προοπτικές δεν είναι ιδιαίτερα αρνητικές ούτε για το προλεταριάτο ούτε για το κόμμα του. Τα τελευταία δύο χρόνια, το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει ήδη βρεθεί σε συνθήκες παρανομίας στα τρία τέταρτα της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, το κόμμα, το οποίο αριθμούσε 42.000 μέλη το Φεβρουάριο του 1921 μετά τη διάσπαση στο Συνέδριο του Λιβόρνο, εξακολουθούσε να έχει 35.000 μέλη τη στιγμή του φασιστικού πραξικοπήματος, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι περίπου 20.000 νέοι κομμουνιστές. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο είχε 150.000 μέλη, μετά το Λιβόρνο, έπεσε την ίδια περίοδο στα 32.000 μέλη. Έχουν αποφασίσει να προσχωρήσουν στην Κομιντέρν, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για μια κατάσταση παρανομίας.
Εάν, σε αυτή τη νέα φάση, η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος αποδειχτεί ικανή (όπως πιθανότατα θα συμβεί, δεδομένης της εμπειρίας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος) να αναπτύξει μια τακτική επαρκή για την πραγματικότητα της ιταλικής κοινωνίας και να οξύνει τις αντιφάσεις που δημιούργησε το φασιστικό πραξικόπημα, το προλεταριάτο σύντομα θα ανακτήσει την ιστορική του θέση, εκείνη που έχασε μετά την αποτυχία της εκστρατείας για την κατάληψη των εργοστασίων το Σεπτέμβριο του 1920***.
Γκράμσι (Ιταλία)
Το άρθρο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα φέρει απλά την υπογραφή « Γκράμσι (Ιταλία)» και αποτελεί μία από τις συνεισφορές εκπροσώπων διαφόρων Κομμουνιστικών Κομμάτων. Όπως και οι άλλοι ξένοι κομμουνιστές, ο Γκράμσι απευθύνθηκε στο ρωσικό κοινό, στο ρωσικό κόμμα, αλλά και στην ηγετική ομάδα της Κομιντέρν, σχετικά με τις εξελίξεις στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, επιδιώκοντας να εξηγήσει την «Πορεία προς τη Ρώμη» που είχε λάβει χώρα λίγες ημέρες νωρίτερα.