Μετάφραση-Επιμέλεια: Ζαχαρίας Κοτσύφης
“Στο παρόν, κολυμπάμε σε μια θάλασσα πένθους. Αυτή η θάλασσα περιλαμβάνει θάνατο αλλά και πολλές άλλες μορφές θλίψης”
Από το βιβλίο: The Collective work of Grief, Rebellious Mourning σε επιμέλεια της Cindy Milstein
Η ανακοίνωση της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών, αμέσως μετά την είδηση για τον θάνατο του Εμπούκα, ήταν άθελα ή ηθελημένα ένα μέσο συλλογικοποίησης του πένθους. Δεν γνωρίζω ποιά ήταν η αναμενόμενη ανταπόκριση αλλά η παρουσία αριστερών-αντιρατσιστικών οργανώσεων έξω από το ΑΤ της Ομόνοιας αποτελεί μέρος αυτής της συλλογικοποίησης. Εξωτερικεύοντας λοιπόν τον πόνο της ξαφνικής απώλειας, ειδικά αυτής που προκύπτει από την κρατική βία, κάνουμε ένα μέρος της κοινωνίας να καταλάβει ότι είμαστε όλες και όλοι αποδέκτες της ίδιας βίας έστω και με διαφορετικές μορφές. Η ανακοίνωση αυτή λοιπόν, φέρνει στην επιφάνεια μία δολοφονία η οποία πιθανότατα θα έμενε στα αζήτητα, όπως άλλες δολοφονίες αλλά και κακοποιήσεις μεταναστών σε ΑΤ.
Η βία δεν είναι μόνο αυτή που καταλήγει στον θάνατο. Αυτή είναι μία αντίληψη που ομογενοποιεί την έννοια της βίας και μας βάζει σε μία διαδικασία όπου αγνοούμε άλλες καθημερινές μορφές βίας που εκτυλίσσονται καθημερινά και μπροστά στα μάτια μας. Οι γυναικοκτονίες των οποίων γινόμαστε μάρτυρες είναι απόρροια μιας καθημερινής σωματικής αλλά και ψυχολογικής βίας την οποία βιώνουν οι γυναίκες σχεδόν σε καθημερινή βάση. Είναι τέτοια η εξοικείωση μας με τη βία που βρίσκουμε όλους τους δυνατούς τρόπους να την δικαιολογήσουμε εντάσσοντας την κάτω από απαράδεκτους μανδύες.Η βία έχει πολλές μορφές. Βία πατριαρχική, φυλετική, ταξική, κρατική.
Η βία και το πένθος που προκαλεί αυτή δεν έχουν γεωγραφικά όρια. Eίναι η περιθωριοποίηση ανθρώπων οροθετικών στην Αιθιοπία. Eίναι ο αποκλεισμός ατόμων που δεν ανταποκρίνονται στην ετεροκανονικότητα στην Τσετσενία. Eίναι η ανάκριση ανθρώπων στους δρόμους της Αθήνας απλά και μόνο επειδή έχουν διαφορετικό χρώμα. Βία είναι η έξωση απόρων οικογενειών στην Ισπανία. Βία είναι η διακοπή ρεύματος σε σπίτια ανθρώπων που δεν μπορούν να πληρώσουν λογαριασμούς. Βία είναι η φυλάκιση μικρών παιδιών στα σύνορα των ΗΠΑ.
Οι πορείες που διοργανώνονται από οργανώσεις και συλλογικότητες για τους θανάτους στη Μεσόγειο, η οποία έχει μετατραπεί σε υγρό τάφο για χιλιάδες μετανάστες, είναι μια μορφή εκδήλωσης του πένθους που βιώνουμε για τους θανάτους αυτούς. Συμμετέχοντας σε αυτές τις διαμαρτυρίες είναι σημαντικό να έχουμε στραμμένο το βλέμμα μας και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπου άνθρωποι στοιβάζονται σε κέντρα ελέγχου υπό απάνθρωπες συνθήκες, από κράτη που προστατέυουν τα “ιερά” σύνορα τους. Καθώς διαδηλώνουμε για τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Συρίας, είναι απαραίτητο να αναλογιστούμε την γενοκτονία που εκτυλίσσεται στην Υεμένη από αιμοδιψή καθεστώτα της αραβική χερσονήσου.
Πίσω από κάθε τίτλο είδησης, για αυτοκτονίες συνανθρώπων μας που δεν κατάφεραν να συντηρήσουν τις οικογένειες τους προσφέροντας τα βασικά, για θανάτους μεταναστών στην Μεσόγειο ή στον Έβρο. Πίσω από την ανακάλυψη μαζικών τάφων στη Συρία. Πίσω από τους θανάτους μικρών παιδιών στο Νταρφούρ, υπάρχουν μικρές ανθρώπινες τραγωδίες.
Ένα διαρκές και ατελείωτο πένθος από γεγονότα βίας τα οποία πολλές φορές δεν προλαβαίνουν να φτάσουν σε εφημερίδες και οθόνες.
Τα παραπάνω περιγράφουν συνοπτικά μια θλιβερή εικόνα των όσων γίνονται εις γνώση μας ή και χωρίς.
Σπάνια αναρωτιόμαστε όμως για το τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν αυτοί που μένουν, τον χαμό των δικών τους ανθρώπων. Πενθούν σίγουρα. Πώς λειτουργεί το πένθος όμως; Γίνεται ένας χείμαρρος που δημιουργεί εξεγερσιακές προυποθέσεις ή είναι καθηλωτικό;
Ο καπιταλισμός βασισμένος πάνω στην ατομική-ανταγωνιστική ανέλιξη έχει καταφέρει να μας πείσει ότι το πένθος ή η οποιαδήποτε έκφραση συναισθήματος είναι αδυναμία. Σε ένα όλο και πιο ατομικιστικό κλίμα η οποιαδήποτε συλλογικοποίηση του πόνου που νιώθουμε παραπέμπει σε ξεπερασμένες μεθόδους. Θάβουμε τον πόνο μας και προχωράμε γιατί είτε πρέπει να επιβιώσουμε ή πρέπει να είμαστε παραγωγική. Στην εποχή μας είναι απαγορευτικό να πενθείς πόσο δε μάλλον συλλογικά.
Θα μπορούσαμε άραγε να οραματιστούμε συνθήκες όπου θα αγωνιζόμασταν από κοινού για να αλλάξουμε την παρούσα “κατάσταση πένθους”; Κανένας δεν είναι αφελής ώστε να πιστέψει ότι η καταπίεση που δημιουργεί έχει την ίδια μορφή παντού και πάντα. Ο νεο-φιλευθερισμός καθώς χρηματοδοτεί αιμοσταγείς δικτατορίες και πραξικοπήματα αλλού, φροντίζει να επιβάλλει πολιτικές λιτότητας σε χώρες του ευρωπαικού νότου στο όνομα μιας θολής “οικονομικής εξυγίανσης”. Δεν πρέπει να υπάρχει ιεράρχηση των καταπιέσεων που εκδηλώνονται στις κοινωνίες μας.
Οφείλουμε να οραματιστούμε έστω και προσωρινά έναν συντονισμό του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο. Μία διεθνοποίηση του πένθους που βιώνουμε είναι απαραίτητη.