Της Άννας-Μαρίας Αρβανιτίδου
O El Greco ή Δομίνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε στον Χάνδακα της Κρήτης (σημερινό Ηράκλειο) το 1541. Μαθήτευσε σε σπουδαία εργαστήρια αγιογραφίας, γλυπτικής, ζωγραφικής κι αρχιτεκτονικής τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ιταλία και Ισπανία. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε μακριά από την πατρίδα, πλάι σε σπουδαία ονόματα της ιταλικής αναγέννησης όπως του Τιντορέττο, Τιτσιάνο μέχρι που το 1577 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Τολέδο της Ισπανίας υιοθετώντας στοιχεία του μανιερισμού και της Βενετικής Σχολής. Τα θέματά του είναι εμπνεύσεις από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη ξεπερνώντας τα καθιερωμένα τεχνοτροπικά πρότυπα της εποχής και συνδυάζοντας στοιχεία τόσο της Ανατολής όσο και της Δύσης. Πλέον θεωρείται ένας από τους πιο αναγνωρισμένους καλλιτέχνες της Αναγέννησης και του Μπαρόκ και έργα του βρίσκονται κυρίως στην Ιταλία και στην Ισπανία.
«Η προσκύνηση των ποιμένων» (1612-1614)
Η προσκύνηση των ποιμένων είναι το τελευταίο έργο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου με σκοπό την τοποθέτησή του στην Αγία Τράπεζα της Εκκλησίας του Santo Dominco el Antiguo και τώρα βρίσκεται στο Museo Del Prado της Μαδρίτης. Έργο θρησκευτικό παρμένο από το το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο της Καινής διαθήκης (2, 15-17) και παριστάνει την αφοσίωση της Παναγίας προς τον νεογέννητο Χριστό. Τα χρώματα είναι κλασικά με την Παναγία να φορά ένα ιμάτιο σε γαλάζιο και κόκκινο που έρχονται σε αντίθεση με το κατάλευκο δέρμα της. Τόσο η Παναγία όσο κι ο μικρός Ιησούς είναι οι πιο φωτεινές παρουσίες του πίνακα, με το δέρμα τους να εκπέμπει ένα φως, αυτό της ιεροσύνης. Γύρω τους βρίσκονται ο Ιωσήφ, ο οποίος φορά ένα γαλάζιο ένδυμα και μια σειρά από ποιμένες, που ήρθαν να προσκυνήσουν το νεογέννητο βρέφος. Γύρω τους άγγελοι που ψέλνουν ύμνους και δίνουν μια κίνηση τον πίνακα. Οι ποιμένες κοιτούν με ευλάβεια τον Ιησού ενώ ο ίδιος ο Ιωσήφ κοιτά με έκπληξη τη λάμψη που περιβάλει το βρέφος και τη Μητέρα του. Τα σώματα είναι παραμορφωμένα κατά τη μανιεριστική τεχνοτροπία με μια ιδιαίτερη επιμήκυνση που εντείνει τη συναισθηματική τους παράδοση προς τον μικρό Ιησού.
«Η Βάπτιση του Χριστού», (1597-1600)
Το έργο είναι παρμένο από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο (1, 9-11) όπου ο Χριστός εμφανίζεται στον Ιορδάνη ποταμό για να ακολουθήσει τη διαδικασία του Βαπτίσματος από τον Ιωάννη Βαπτιστή. Η Βάπτιση συμβόλιζε την κάθαρση των χριστιανών από τις αμαρτίες τους και την συμπόρευσή τους με τον Θεό καθαγιασμένοι από σφάλματα κι αστοχίες. Ο Ιησούς δεν ξεχώρισε τον εαυτό του από τη διαδικασία και δέχθηκε να αποτελέσει πρότυπο μίμησης για τους άλλους πιστούς. Το έργο χωρίζεται σε δύο ζώνες με την κατώτερη να δείχνει τον Ιησού να προσεύχεται κάτω από ένα κόκκινο ιμάτιο, έτοιμος να μπει στα αγιασμένα νερά του ποταμού. Μπροστά του βρίσκεται ο Ιωάννης φορώντας ένα ιμάτιο «τρίχας καμήλου» και βαπτίζει τον Χριστό ρίχνοντας του νερό ενώ πίσω από τον βαπτιζόμενο βρίσκονται άγγελοι, σύμβολο παρουσίας του Θεού και κρατούν το κόκκινο ιμάτιο. Στο επάνω μέρος του πίνακα βρίσκεται το περιστέρι που ενσαρκώνει το Άγιο Πνεύμα, την παρουσία του Θεού, και σχηματίζεται η Δόξα με τον Θεό και μια σειρά αγγέλους να παραβρίσκονται διακριτικά και πιστά στη διαδικασία. Η Αποκάλυψη του Θεού ή αλλιώς Θεοφάνια γιορτάζεται από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς στις 6 Ιανουαρίου.