Του Νικήτα Φεσσά
Με το Ταξιδεύοντας με τον Εχθρό Μου/Ηostiles ο σκηνοθέτης Scott Cooper (Out of the Furnace, Black Mass) βρίσκει το είδος που του ταιριάζει, και μας δίνει ένα επικό γουέστερν, το καλύτερο που έχουμε δει από εποχής Bone Tomahawk (το οποίο ωστόσο έχει χαρακτηριστικά B movie, ενώ εδώ μιλάμε για φιλμ ‘πρεστίζ’, με budget 40 εκατομμυρίων δολαρίων), αλλά και The Homesman, ή το πιο πρόσφατο υβρίδιο, Hell or High Water.
Η πλοκή (όπως και η εικονογραφία) αρχετυπική του είδους, αλλά και με νέα, ρεβιζιονιστικά στοιχεία. Στο Νέο Μεξικό του 1892, ο σκληροτράχος βετεράνος λογαχός Joe Blocker (Christian Bale) παίρνει διαταγή να μεταφέρει τον βαριά άρρωστο ηλικιωμένο αρχηγό Κίτρινο Γεράκι (Wes Studi), μαζί με μέλη της οικογένειάς του (στο ρόλο της κόρης του η Q’orianka Kilcher, που είχε παίξει την Pocahontas στο The New World του Malick, και η οποία ξανασυναντιέται εδώ με τον Bale), στα οροπέδια της Montana, για να πεθάνει και ταφεί στα πατρογονικά εδάφη.
Ο Blocker, που έχει το δικό του σκοτεινό παρελθόν, και που εκπροσωπεί εν πολλοίς και το πώς συμπεριφέρθηκαν οι λευκοί στους Αμερικανούς ιθαγενείς, αρχικά αρνείται να εκτελέσει τη διαταγή. Στη συνέχεια το κάνει με πολύ μεγάλη απροθυμία, και δείχνοντας σε κάθε ευκαιρία το μίσος του για τον παλιό του αντίπαλο. Ωστόσο, στην πορεία, μια συνάντηση με μια γυναίκα (Rosamund Pike) που έχει βιώσει ένα αβάσταχτο τραύμα, και την οποία θα αναλάβει υπό την προστασία του προκειμένου να διασχίσει και αυτή την ίδια πολύ επικίνδυνη περιοχή, και γενικώς οι συνθήκες και οι απειλές που θα συναντήσουν, τον κάνουν να αρχίσει να αλλάζει γνώμη για πολλά από αυτά που τον κατέτρωγαν.
Το Hostiles έχει την τύχη να περιλαμβάνει μερικές εξαιρετικές ερμηνείες (ο Bale είναι τρομερός, επίσης πάρα πολύ καλή η Pike, αλλά και όλο το κάστ –Rory Cochrane, Ben Foster, Jesse Plemons), και επίσης τα γνωστά τοπία που κόβουν την ανάσα (κινηματογραφημένα από τον Masanobu Takayanagi) , για τα οποία το είδος είναι διάσημο. Το σενάριο είναι καλό, αν και δεν αποφεύγει αρκετά προβληματικά σημεία, όσον αφορα τα politics. Ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Bale, αλλά και παλιοί του σύντροφοι παρουσιάζονται να πάσχουν από αυτό που στη μοντέρνα ορολογία ονομάζεται ‘σύνδρομο μετατραυματικού στρες’. Όμως μια τέτοια αναπαράσταση είναι το λιγότερο παραπλανητική, καθότι μαθαίνουμε ότι οι ίδιοι συμμετείχαν στη σφαγή γυναικόπαιδων στο Πληγωμένο Γόνατο (μία από τις μελανότερες σελίδες της Αμερικανικής Ιστορίας). Αυτά λοιπόν που τον χωρίζουν από τον χαρακτήρα που παίζει ο Foster, ο οποίος οδηγείται στην κρεμάλα, ίσως να μην είναι τόσα πολλά. Και φτάνει άραγε μια χειραψία με τον Αμερικανό Ιθαγενή για να ξεχαστούν/ισοπεδωθούν/σχετικοποιηθούν όλα μέσα από μια κοινή, και προφανώς χονδροειδή παραδοχή ότι ‘και οι δυο πλευρές’, έστω αναλογικά, διέπραξαν κτηνωδίες; Ή μήπως πρέπει άραγε να αισθανθούμε ανάλογη συμπάθεια για τους Αμερικανούς στο Ιράκ και το Αφγανιστάν ;
Η αναπαράσταση των Ινδιάνων [σημείωση: συχνά σήμερα οι ίδιοι δηλώνουν ότι απεχθάνονται τον όρο ‘Αμερικανός ιθαγενής’, και προτιμούν να αυτοπροσδιορίζονται ως ‘Ινδιάνοι’] στα γουέστερν του μετρ και σημείου αναφοράς του είδους, John Ford, παρουσιάζει αλλαγές και διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του, από το The Searchers (και πριν από αυτό), έως το 7 Women. Στη συνέχεια, και επί ‘New Hollywood’, θα έχουμε τα σαφώς πολύ πιο προοδευτικά σε αυτό το θέμα Hombre (1967), και Little Big Man (1970). Στο Hostiles, οι Κομάντσι παρουσιάζονται ως δαιμονικοί (βλ. την πρώτη, σκληρή σκηνή πρωτοφανούς βιαιότητας, που επιχειρείται αμέσως να εξισορροπηθεί με αντίστοιχη με λευκούς να συμπεριφέρονται βάναυσα—αλλά όχι το ίδιο βάναυσα—σε αιχμάλωτους ιθαγενείς, και αργότερα με τη σκηνή με τους λευκούς κυνηγούς) και ως αδιαπέραστο Άλλο, ενώ, από την άλλη, οι Απάτσι μυστικοποιούνται, ρομαντικοποιούνται, και εργαλειοποιούνται, μετατρέπονται σε ‘tokens’ που βοηθούν τον Λευκό Άνδρα να βρει την Ψυχή του, μέσα από το σύνηθες ταξίδι αυτογνωσίας.
Η ταινία μοιάζει εν τέλει αρκετά φιλελεύθερη (liberal) σε κάποια απ τα μηνύματά της, αν και όχι στο βαθμό του γλυκερού Χορεύοντας με τους Λύκους. Και εάν σε μια σκηνή δείπνου ένα προοδευτικό λογύδριο δια στόματος γυναίκας στρατιωτικού (Peter Mullan) μοιάζει επιτηδευμένο και αναχρονισμός, υπάρχει και γνήσια συγκίνηση σε σκηνές όπου οι στρατιώτες ζητούν συγχώρεση και έλεος από τον Αμερικανό ιθαγενή για τα εγκλήματα που διέπραξαν σε βάρος του/της (όλα αυτά αναπόφευκτα απηχούν σημερινές καταστάσεις στην Αμερική), και κάποιοι μάλιστα από αυτούς παρ’ όλα αυτά δεν αντέχουν, και εν τέλει αυτοκτονούν. Ο χαρακτήρας του Blocker θα αναγκαστεί να ζήσει με αυτά που έχει κάνει. Είναι απλά κάπως ‘εύκολη’ η μετάβαση από κάποιον που ‘έχει σφάξει γυναικόπαιδα’, στο ‘είσαι καλός άνθρωπος’, όπως τον χαρακτηρίζει στο τέλος η λευκή πρωταγωνίστρια.
Παρόλα αυτά το Hostiles είναι επιβεβλημένη θέαση, για τους φαν του είδους, και όχι μόνο.
Βαθμολογία 4/5
*Ευχαριστούμε τον κινηματογράφο Τρία Αστέρια για τη φιλοξενία