Του Γιάννη Αγγελάκη
Από το τέλος της ιστορίας στον περιττό άνθρωπο;
Όταν ήμουν παιδί ονειρευόμουν να έχω ένα πιστό σύντροφο ρομπότ που να μιλάει και να μ′ ακολουθεί όπου πηγαίνω, όπως o R2-D2 στο Star Wars.
Αγόραζα αυτοκινητάκια που έμοιαζαν με τον ”Κ.Ι.Τ.T.”, το αμάξι του μαύρου ιππότη της ασφάλτου, ένα ρομποτικό αυτόνομο αυτοκίνητο με τεχνητή νοημοσύνη στο οποίο o πρωταγωνιστής Michael Knight επικοινωνούσε μαζί του μέσω του ηλεκτρονικού ρολογιού του, αυτό υπάκουε και έδινε απαντήσεις με βρετανική προφορά και φλεγματικό χιούμορ. Μαζί, ήταν cool και ανίκητοι.
Mαγεύτηκα από τη noir ατμοσφαίρα, τα όνειρα των ανδροειδών σε μια τεχνολογική μητρόπολη, τον έρωτα μεταξύ ρομπότ και ανθρώπου στον δυστοπικό κόσμο του Bladerunner.
Φοβήθηκα με τον ”Εξολοθρευτή”, τη μηχανή που ήρθε από το μέλλον, που δεν αισθανόταν λύπη ή φόβο και που δε θα σταματούσε σε τίποτα μέχρι να εκπληρώσει την εντολή που έλαβε για να σκοτώσει, και συγκινήθηκα με τον ”Εξολοθρευτή 2″ το ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη που εξελίσσεται, αποκτά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, και εκπληρώνει την εντολή να υπηρετεί και να προστατεύει τον άνθρωπο ενάντια στη μηχανή, μέχρι τον θάνατό του.
O κόσμος, των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, την εποχή που ήμουν παιδί και τα τηλέφωνα είχαν καλώδια και καδράν, έμοιαζε πολύ μακρινός. Όμως ήταν παράξενα οικείος. Οι μηχανές και οι τεχνολογικές ανακαλύψεις μπορεί να διαμόρφωναν ένα μακρινό διαφορετικό κόσμο, αλλά αποτελούσαν ένα χρήσιμο τέχνασμα, μέσω του οποίου προέκυπταν συναρπαστικές ιστορίες που αφορούσαν βαθιά τον άνθρωπο και την ουσία της ύπαρξής του.
30 χρόνια μετά, οι έξυπνες μηχανές δεν είναι πια ένα τέχνασμα για να ειπωθεί μια ιστορία για τον άνθρωπο. Τα τηλέφωνα έχασαν τα καλώδιά τους. O κόσμος της επιστημονικής φαντασίας είναι πολύ πιο κοντά.
Την απόφαση για να γράψω αυτό το κείμενο την πήρα με μεγάλη καθυστέρηση. Αφορμή στάθηκε η παρακολούθηση ενός βίντεο όπου το ρομπότ με το όνομα “Sophia” συνομιλεί με έναν εκ των δημιουργών του.
Η συνειδητοποίηση ότι οι εικόνες που έβλεπα ήταν πρωτόγνωρες, ότι δεν αποτελούσαν τμήμα κάποιου σεναρίου στα πλαίσια μιας διαφημιστικής καμπάνιας για μια μελλοντική ταινία αλλά εξελίσσονταν για να ειδωθούν από τους θεατές ως πραγματικότητα, ως κάτι που συμβαίνει εδώ και τώρα, ως γεγονός, έστω και αν υπήρχε η πιθανότητα ο διάλογος να ήταν σκηνοθετημένος, ότι ο επιστήμονας ήταν πράγματι επιστήμονας και όχι ηθοποιός, και ότι το ρομπότ με κάποιον άγνωστο σε μένα τρόπο έδινε απαντήσεις, με έφερε σε μία δύσκολη θέση. Γνώριζα ότι αυτό που σήμερα είναι πρωτόγνωρο είναι πιθανό τα επόμενα χρόνια να επαναλαμβάνεται όλο και πιο συχνά έως ότου γίνει συνηθισμένο και πάψει να προκαλεί εντύπωση. Αλλά εγώ, τη δεδομένη στιγμή, δεν είχα κάποιο πειστικό λόγο για να ερμηνεύσω τι σήμαινε αυτό που είχα δει.
Έβαλα ξανά το βίντεο. Καθώς αντίκριζα για άλλη μια φορά τις εικόνες στο μυαλό μου δεν ήρθε κάποια από τις συνηθισμένες ταινίες επιστημονικής φαντασίας αλλά το «Invasion of the Body Snatchers».
Στην ταινία, μία εξωγήινη φυλή, κατακτά τη γη και υποδουλώνει την ανθρώπινη φυλή όχι με τα όπλα αλλά δημιουργώντας κλώνους που μοιάζουν σχεδόν ολοκληρωτικά με τους ανθρώπους τους οποίους αφού πρώτα απαγάγουν, κλωνοποιούν και τους αντικαθιστούν σωματικά.
Οι κλώνοι έχουν στοιχεία ανθρώπινα και μοιράζονται ή προσομοιώνουν πνευματικές εργασίες και συμπεριφορές όπως οι άνθρωποι τους οποίους έρχονται να αντικαταστήσουν, μοιράζονται μνήμες και γνώσεις και μιμούνται κινήσεις, όμως δεν είναι.
Η πραγματική τους φύση δεν αποκαλύπτεται παρά αρκετά αργότερα στην ταινία. Είναι όμως εμφανές ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που έχουν πλέον αντικατασταθεί από τους εξωγήινους και τους απλούς ανθρώπους. Υπάρχει διαφορά στον τρόπο που εκφράζεται το συναίσθημα, στην ένταση της έκφρασης, στην ψυχρή ηρεμία που εκπέμπει ο λόγος των εξωγήινων σε αντίθεση με τον όλο αυξομειώσεις, συναίσθημα και αβεβαιότητα λόγο των ανθρώπων. Όσο πιο κοντά πλησιάζουν στην αλήθεια οι πρωταγωνιστές, τόσο μεγαλώνει η ένταση της έκφρασης των συναισθημάτων τους και αυτό κάνει πιο έντονη την αντίθεση που υπάρχει μεταξύ αυτών και της ψυχρότητας ή της ολοσχερής απουσίας συναισθημάτων των άλλων των οποίων τα σώματα έχουν αποικηθεί.
Οι εξωγήινοι που κατακτούν τα σώματα των ανθρώπων, δεν αγαπούν, δεν επιθυμούν, δεν έχουν φιλοδοξίες, δεν πιστεύουν κάπου και αυτό τους δίνει μία απόκοσμη ηρεμία. Όπως λέει και ένας από τους ανθρώπους – κλώνους των εξωγήινων καθώς προσπαθεί να πείσει τον πρωταγωνιστή της ταινίας ότι κάθε προσπάθεια αντίστασης είναι μάταιη και ότι η νέα πραγματικότητα είναι αναπόφευκτη, αυτό δεν είναι κακό, γιατί «χωρίς όλο αυτόν τον θόρυβο, χωρίς όλα αυτά, η ζωή είναι τόσο απλή!».
Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος ότι τα ρομπότ έρχονται να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους. Δεν πρόκειται για μία προσπάθεια κατάκτησης της γης από κάποιο εξωγήινο είδος. Δε λαμβάνουν αυτά την απόφαση για όσα συμβαίνουν ή θα συμβούν στο μέλλον. Δεν έχουν αυτή την ικανότητα. Δε χρειάζεται να έχουν ανθρώπινη μορφή, όπως η «Σοφία».
Μπορεί να είναι προγράμματα – αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης – που μαθαίνουν από τα δεδομένα που προκύπτουν από την κίνησή μας στο διαδίκτυο για να μας προσφέρουν ένα καλύτερο προϊόν ή για να γνωρίζουν πριν από εμάς ποιο προϊόν επιθυμούμε ή για να κατευθύνουν την επιθυμία μας. Ή μία οθόνη που μιλά και η οποία έρχεται να αντικαταστήσει την ανάγκη να υπάρχει ενας άνθρωπος στην άλλη πλευρά για να δίνει απαντήσεις. Ένα αυτοματοποιημένο πρόγραμμα ερωταπαντήσεων για μια σειρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στη λειτουργία μίας συσκευής, ενός λειτουργικού συστήματος, ενός κοινωνικού μέσου δικτύωσης, ενα πρόγραμμα με κάποιου είδους τεχνητή νοημοσύνη που παίρνει μερικώς ή εξ ολοκλήρου τον έλεγχο λειτουργιών σε ένα αμάξι, σε ένα πλοίο, σε ένα αεροπλάνο, ή που κάνει διαγνώσεις σε ένα ιατρείο. Ένας μηχανικός βραχίωνας που αντικαθιστά την ανάγκη να υπάρχουν εργάτες σε ένα εργοστάσιο.
Η υπόσχεση όμως είναι ίδια: χωρίς τον θόρυβο που παράγει η ανθρώπινη παρουσία, με την αντικατάστασή της από την ανεμπόδιστη λειτουργία της αποδοτικής μηχανής, η ζωή θα γίνει πολύ πιο απλή.
Η έρευνα που ακολουθεί χρειάστηκε αρκετούς μήνες δουλειάς για να πάρει τη μορφή που έχει σήμερα.
Στο κείμενο παρουσιάζω όλες αυτές τις πτυχές που θεωρώ σημαντικές στη συζήτηση περί τεχνητής νοημοσύνης, αυτοματισμού και οικονομικού συστήματος. Πέρα από τις αλλαγές στον τομέα της εργασίας και της κατανάλωσης, τη συγκέντρωση πλούτου σε λίγα χέρια σε ένα βαθμό που δεν έχει ξανακαταγραφεί στην ιστορία και τις συνέπειες αυτής στη δημοκρατική λειτουργία και στην ικανότητα των πολλών να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων, προσπαθώ να αγγίξω τη συζήτηση περί συνείδησης, ηθικής και ελευθερίας βούλησης που στην εποχή των έξυπνων μηχανών αποκτά μία ιδιαίτερη σημασία για τον άνθρωπο και συνδέεται με τις αλλαγές που αποτυπώνονται στις κοινωνίες.
Η κυριαρχία ή μη μίας οπτικής που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως μία μηχανή περιορισμένων δυνατοτήτων και καθορίζει κατά πόσο είναι χρήσιμος ή περιττός αναλόγως της ικανότητάς του να πλησιάσει τη μηχανική αποδοτικότητα, αποτελεί ίσως μεγαλύτερο κίνδυνο από οποιαδήποτε πιθανή (ή απίθανη) μελλοντική αφύπνιση των μηχανών. Θα καθορίσει αν το μέλλον μας θα είναι βίαιο ή ειρηνικό.
Η μηχανή και ο άνθρωπος έρχονται πιο κοντά. Η νοημοσύνη που έκανε εφικτή τη δημιουργία της έξυπνης μηχανής μας φέρνει πιο κοντά. Αλλά το κατά πόσα αυτό θα είναι σωτήριο ή καταστρεπτικό, αυτό, μένει να φανεί.
Η «έξυπνη» διείσδυση των μηχανών και η μεταμόρφωση της εργασίας
Ο άνθρωπος δημιουργεί το «ρομπότ», όπως δημιούργησε παλιότερα τον τροχό, το γρανάζι, την πυρίτιδα, την άμαξα που χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγική διαδικασία και στον πόλεμο. Όμως, φαίνεται ότι υπάρχει πάντα ένα σημείο καμπής όπου η εξέλιξη μίας τεχνολογίας φτάνει στα όρια της και αυτή αντικαθίσταται από μία άλλη ολότελα καινούργια που μεταμορφώνει ριζικά το περιβάλλον στο οποίο ζει ο άνθρωπος και καθιστά περιττά στοιχειά των κοινωνιών τα οποία μέχρι την έλευση των νέων τεχνολογιών ήταν κυρίαρχα.
Για πολλούς αιώνες οι άνθρωποι δημιουργούσαν τεχνολογίες για να κάνουν το άλογο πιο παραγωγικό, αποδοτικό, άρα και πιο πολύτιμο. Η λογική εξέλιξη θα ήταν οι συμπληρωματικές αυτές τεχνολογίες να συνεχίσουν να αναπτύσσονται κάνοντας το άλογο πιο αποδοτικό και ακόμα πιο κομβικό τόσο στις αγροτικές εργασίες, στην καθημερινότητα, στις μετακινήσεις στις πόλεις όσο και στον πόλεμο. Αντ′ αυτού, έφτασε κάποια στιγμή όπου οι νέες τεχνολογίες έπαψαν να λειτουργούν επικουρικά.
Το τρακτέρ, το αμάξι, το τανκ, οδήγησαν τον πληθυσμό των αλόγων και των μουλαριών σε μία τεράστια μείωση επειδή απλούστατα δεν υπήρχε πια ανάγκη για αυτά. Οι μηχανές μπορούσαν να εκπληρώσουν πολύ πιο αποδοτικά τις ίδιες εργασίες. Μέχρι τη δεκαετία του ’50, ο πληθυσμός τους είχε μειωθεί κατά 90%. Το άλογο είχε μετατραπεί σε περιττό για την παραγωγική διαδικασία.
Σήμερα, ο περιορισμένος άνθρωπος δημιουργεί έξυπνες μηχανές, ως προέκτασή του για να υπερβεί τα νοητικά του όριά και να αυξήσει την αποδοτικότητα του. Μπορεί, αυτή η νέα τεχνολογία να σηματοδότησει μία εξίσου ριζική αλλαγή;
Οι Stuart Russell και Peter Norvig, συγγραφείς του“AI: A Modern Approach”, ενός από τα πιο γνωστά βιβλία για την ανάπτυξη της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης, υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος αντικατάστασης του ανθρώπου από τις μηχανές είναι υπαρκτός. Θεωρούν ότι η επιτυχία των νέων τεχνολογιών αποτελεί μεγαλύτερο εν δυνάμει κίνδυνο από την ανάπτυξη της τεχνολογίας των πυρηνικών όπλων και μπορεί να σημάνει ”το τέλος του ανθρώπινου είδους”. [1]
Δεν πιστεύω ότι οι φόβοι για το τέλος της ανθρωπότητας θα επαληθευτούν. Και είμαι βέβαιος ότι οι άνθρωποι δεν είναι άλογα για να γίνουν έτσι απλά περιττοί.
Όμως, είναι γεγονός ότι η πλειοψηφία των επαγγελμάτων δε χρειάζεται κάποιες ιδιαίτερες δεξιότητες. Οι περισσότερες δουλειές είναι βαρετές, αποτελούνται από επαναλαμβανόμενες, τυποποιημένες κινήσεις, εμπεριέχουν μία μηχανική ρουτίνα που μπορεί να αυτοματοποιηθεί. Και μπορεί η αντικατάσταση του ανθρώπου σε μια σειρά επαγγέλματα από τη μηχανή να μην είναι μια απλή υπόθεση, αλλά διαχρονικά στο πέρασμα των αιώνων της ανθρώπινης ιστορίας η μηχανική αποδοτικότητα είναι επιθυμητή.
****
Το 2013 το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης παρουσίασε μία έρευνα σύμφωνα με την οποία μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες οι μηχανές θα μπορούν να κάνουν πάνω από τις μισές δουλειές που υπάρχουν στις ΗΠΑ. [2]
Ακόμα και σε επαγγέλματα που ο ανθρώπινος παράγοντας είναι πολύ σημαντικός και η υψηλή εξειδίκευση το ζητούμενο, πλέον φαντάζει όλο και πιο πιθανή η διείσδυση των μηχανών. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το επάγγελμα του ψυχολόγου.
Υπηρεσίες ψυχικής υγείας που βασίζονται στη τεχνητή νοημοσύνη είναι πλέον προσβάσιμες μέσω προγραμμάτων στο κινητό. Αυτά τα έξυπνα συστήματα έχουν τη δυνατότητα να εξελίσσονται και να βελτιώνονται, καλύπτουν βασικές ανάγκες και παίζουν τον ρόλο ενός εικονικού ψυχοθεραπευτή.
Ο αλγόριθμος Woebot που δημιουργήθηκε από ψυχολόγους του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ σε συνεργασία με ειδικούς στη τεχνητή νοημοσύνη συνομιλεί με τον χρήστη, ανιχνεύει τη διάθεσή του, τον βοηθά να βελτιώσει τη διάθεσή του. Καθημερινά το συγκεκριμένο ρομπότ ελέγχει την κατάσταση της ψυχικής υγείας του χρήστη. Οι δημιουργοί του θεωρούν ότι σύντομα θα είναι πιο αποτελεσματικό από ένα άνθρωπο ψυχοθεραπευτή.
«Υπάρχει πολύ θόρυβος στις ανθρώπινες σχέσεις», λέει η ψυχολόγος Άλισον Ντάρσυ που συμμετείχε στη δημιουργία του προγράμματος. «Θόρυβος είναι ο φόβος που νοιώθει ο ασθενής ότι μπορεί να γίνει αποδέκτης κριτικής, είναι ο φόβος για το στίγμα που υπάρχει στον πυρήνα της ψυχικής ασθένειας». Συμπεραίνει ότι, «δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να εξομολογείσαι όλα αυτά που σε απασχολούν σε ένα ανώνυμο αλγόριθμο που ποτέ δεν πρόκειται να σε κρίνει». [3]
Βεβαίως, η ύπαρξη τέτοιων προγραμμάτων δε σημαίνει αυτόματα και την εξαφάνιση του επαγγέλματος. Όμως οι συγκεκριμένες εξελίξεις αποδεικνύουν τις δυνατότητες διείσδυσης των μηχανών σε τομείς που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «μόνο για ανθρώπους».
Στην ιατρική η τεχνητή νοημοσύνη εισέρχεται ως ένα νέο εργαλείο. Μέσω μηχανών τεχνητής νοημοσύνης όπως το Watson της IBM, οι γιατροί κάνουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά διαγνώσεις. Οι δυνατότητες είναι ακόμα περιορισμένες, όμως πολλοί πιστεύουν ότι στο μέλλον, οι διαγνώσεις θα γίνονται εξ ολοκλήρου από τις μηχανές, ή μέσω έξυπνων συσκευών δίχως την ανάγκη εξέτασης από κάποιον γιατρό. [4, 5]
Αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται και για την ανάπτυξη θεραπειών για ασθενείς με καρκίνο και άλλες θανατηφόρες ασθένειες. [6, 7, 8]
Ήδη υπάρχουν ρομπότ που λειτουργούν υποστηρικτικά κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων με μεγάλη αποδοτικότητα. [9, 10]
Όλες αυτές οι εξελίξεις έχουν τη δυναμική να φέρουν μία επανάσταση στον ιατρικό τομέα και να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του. [11]
Και στη νοσηλευτική αναπτύσσονται ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη που παίζουν το ρόλο νοσοκόμων για να φροντίζουν ηλικιωμένους σε σπίτια.
Το προτέρημα τέτοιων μηχανών είναι ότι πέραν του ότι έχουν πρόσβαση και μπορούν να επεξεργαστούν μέχρι και 60.000.000 σελίδες κειμένου ανά δευτερόλεπτο, μέσω της τεχνολογίας βαθιάς μηχανικής μάθησης (deep machine learning) εξελίσσονται. Όσο πιο πολύ αναμειγνύονται στη διαδικασία, όσο πιο πολύ εμπειρία συσσωρεύουν, όσο τροφοδοτούνται με όγκο δεδομένων, τόσο πιο εύκολα ανακαλύπτουν μοτίβα (patterns) που χρησιμοποιούν για να γίνονται όλο και πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά σε αυτό που κάνουν. Όσο χρησιμοποιούνται και εξελίσσονται τόσο αυξάνεται η αξία τους ως συστήματα. [12]
Αυτοματοποιώντας το στάτους κβο
Οι μηχανές διεισδύουν και στο δικαστικό σύστημα.
Υπάρχει το παράδειγμα του bot “Do not pay” το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως ο πρώτος ρομποτικός δικηγόρος. Λειτουργεί ήδη σε 50 διαφορετικές πολιτείες των ΗΠΑ και στην Αγγλία και έχει οδηγήσει στο σβήσιμο 160.000 κλήσεων από την τροχαία. Tώρα χρησιμοποιείται και κατά τη διαδικασία κατάθεσης αιτημάτων ασύλου από τους πρόσφυγες. [13, 14]
Στο Λονδίνο, η εταιρεία RAVN που ειδικεύεται στην κατασκευή ρομπότ που ελέγχουν και ταξινομούν data συνεργάζεται με το Γραφείο Πάταξης Διαφθοράς σε μία σειρά υποθέσεων, μεταξύ αυτών και σε μια μεγάλη υπόθεση διαφθοράς της εταιρείας Rolls Royce.
H έρευνα παρήγαγε 30.000.000 αρχεία. Για να ελεγχθούν αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να πληρωθούν εκατοντάδες δικηγόροι σε μία πολύμηνη διαδικασία με τεράστιο κόστος. Όμως, με τη βοήθεια της εταιρείας και μέσω της χρησιμοποίησης τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, εκεί που οι δικηγόροι έλεγχαν 3.000 ντοκουμέντα ημερησίως, η RAVN επεξεργαζόταν 60.000 ντοκουμέντα με κόστος μόλις 50.000 λίρες και με λιγότερα λάθη από ότι αν η διαδικασία είχε γίνει από ανθρώπους. [15]
Η οικονομία σε χρόνο και κόστος ήταν τεράστια, η αποτελεσματικότητα πολύ μεγαλύτερη και η απόδοση δικαιοσύνης καλύτερη. Όμως η δουλειά εκατοντάδων δικηγόρων αντικαταστήθηκε από ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης ενώ τα όποια κέρδη καρπώθηκε μία εταιρεία που ανέλαβε το έργο.
Ήδη σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης διεξάγεται η συζήτηση για την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στα συστήματα απόδοσης δικαιοσύνης.
Βασικά συστήματα ήδη βρίσκονται σε λειτουργία, με αλγόριθμους που εξετάζουν κατά πόσο είναι πιθανό ένας κατάδικος να μην επιστρέψει κατά την άδειά του ή κατά πόσο είναι πιθανό να υποπέσει ξανά σε έγκλημα μετά την αποφυλάκισή του. Ο αλγόριθμος αφού εξετάζει τα δεδομένα, προτείνει τι πρέπει να γίνει. [16, 17]
Υπάρχουν και αυτοί που εκφράζουν αντιρρήσεις και λένε ότι οι αλγόριθμοι δεν είναι δίκαιοι.
Υποστηρίζουν ότι ναι μεν χρησιμοποιούν δεδομένα που ήδη υπάρχουν, βρίσκουν μοτίβα και τα επαναλαμβάνουν – βελτιστοποιούν παλαιότερες πρακτικές, όμως αυτό που στην ουσία κάνουν είναι να βελτιστοποιούν κακές πρακτικές. Λένε ότι οι αποφάσεις που λαμβάνουν τείνουν να αναπαράγουν μία ήδη στρεβλωμένη πραγματικότητα που αποτυπώνεται σε ένα όγκο μεροληπτικά συλλεγμένων δεδομένων.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, οι μαύροι και οι λευκοί καπνίζουν στο ίδιο ποσοστό χασίσι. Όμως, οι μαύροι έχουν 5 φορές υψηλότερες πιθανότητες να συλληφθούν και να καταδικαστούν για κατοχή σε σχέση με έναν λευκό. Συνεπακόλουθα, οι συλλήψεις και οι καταδίκες, δημιουργούν ένα μεγαλύτερο όγκο δεδομένων που αποτυπώνει τη μεροληψία των δικαστικών και αστυνομικών αρχών. Αυτά τα δεδομένα όταν τροφοδοτούνται σε έναν αλγόριθμο που θα πρέπει να αποφασίσει τι είδους ποινή πρέπει να επιβληθεί, θα αναπαράγει αυτή τη διαστρεβλωμένη πραγματικότητα επιβάλλοντας βαρύτερες ποινές σε έναν μαύρο από ότι σε ένα λευκό για το ίδιο αδίκημα.
Ο φόβος που εκφράζεται είναι ότι οι αλγόριθμοι δε βελτιώνουν την απονομή δικαιοσύνης, επιταχύνουν την εφαρμογή της και αυτοματοποιούν το στάτους κβο. [18, 19]
Το βέβαιο είναι ότι τα επόμενα χρόνια θα χαθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας στο δικαστικό τομέα. Υπολογίζεται ότι μόνο στη Μεγάλη Βρετανία 350.000 νομικοί βοηθοί και εργαζόμενοι σε άλλα παρεμφερή επαγγέλματα θα χάσουν τη δουλειά τους λόγω της εισαγωγής τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. [20, 21, 22]
Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά ακόμα και όταν λαμβάνεται μία απόφαση για το ποιος αξίζει να εργάζεται. Πολλές μεγάλες εταιρείες πλέον προσλαμβάνουν και απολύουν υπαλλήλους με βάση συστήματα αξιολόγησης που βασίζονται σε αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης. [23]
Οι τιμές στα ξενοδοχεία, ακόμα και σε σπίτια που νοικιάζονται μέσω airbnb καθορίζονται από αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης. Το ίδιο ισχύει για τις τιμές σε αεροπορικές πτήσεις και στα προϊόντα σε μεγάλα πολυκαταστήματα. [24, 25, 26, 27]
Υπολογιστές και έξυπνοι αλγόριθμοι έχουν γίνει αναγκαία εργαλεία για μια σειρά εξειδικευμένων επαγγελματιών σε ένα ευρυτατο πεδίο δράσεων και εργασιών, από την αρχιτεκτονική [28, 29], τη φαρμακευτική [30, 31, 32], τα οικονομικά.
Στο Χονγκ – Κονγκ, η χρηματιστηριακή εταιρεία «Deep Knowledge Ventures» έδωσε τον τίτλο του διευθυντή τμήματος σε έναν έξυπνο αλγόριθμο. [33]
Στα χρηματιστήρια του Λονδίνου, του Τόκυο, της Νέας Υόρκης οι αλγόριθμοι αντικαταστούν τους ανθρώπους.
Η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας, χρηματιστηρίων γεμάτα με ανθρώπους που διαρκώς μιλούν σε τηλέφωνα ενώ κρατούν στα χέρια τους χαρτιά και φωνάζουν για να πουλήσουν ή να αγοράσουν μετοχές πλέον είναι μία πραγματικότητα που δεν υφίσταται. Οι αποφάσεις τώρα όλο και παραπάνω λαμβάνονται από αλγόριθμους.
Μία μόνο εταιρεία στις ΗΠΑ κάνει 500.000.000 αυτοματοποιημένες συναλλαγές κάθε μήνα. Το 70% των χρηματιστηριακών συναλλαγών στις ΗΠΑ γίνεται από αλγόριθμους και η τάση αυτή διαρκώς ισχυροποιείται. Ουσιαστικά, ο τρόπος που κινείται η παγκόσμια οικονομία όλο και παραπάνω καθορίζεται από αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης και τις εταιρείες στις οποίες ανήκουνε. [34, 35, 36, 37, 38]
Αλλάζοντας τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος
Aπό την αγροτική παραγωγή ως τη δημοσιογραφία
Η τεχνητή νοημοσύνη εισέρχεται και στο χώρο της επαγγελματικής άθλησης.
Η Μπάγερν Μονάχου συνεργάζεται με την εταιρεία SAP για να αναλύει την απόδοση των ποδοσφαιριστών. Όλα τα γήπεδα της Πρέμιερ Ληγκ έχουν κάμερες που παρακολουθούν και την πιο παραμικρή κίνηση των ποδοσφαιριστών, καταγράφουν όλα τα στοιχεία της απόδοσής τους, ποσοτικοποιούν και μετατρέπουν σε μετρήσιμα δεδομένα κάθε κίνηση και χαρακτηριστικό του παιχνιδιού μιας ομάδας. [39]
Η τεχνολογία διεισδύει και στον τομέα της ασφάλειας. Στην Αυστραλία οι ικανότητες αναγνώρισης που προσφέρουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης αντικαθιστά την ανάγκη για ύπαρξη διαβατηρίων.
Μεταξύ των επαγγελμάτων που έχει διεισδύσει η τεχνητή νοημοσύνη είναι και η δημοσιογραφία.
Προγράμματα (bots) τεχνητής νοημοσύνης από εταιρείες όπως οι Narrative Science και Automated Insights ήδη ετοιμάζουν οικονομικά και αθλητικά ρεπορτάζ για μιντιακούς κολλοσούς όπως το Forbes και το Associated Press.
Σε συνέντευξη που έδωσε ο Kris Hammond, ιδρυτής της εταιρείας Narrative Science το 2015 στην Guardian, προέβλεψε ότι το 90% της δημοσιογραφίας θα έχει μηχανοποιηθεί μέχρι το 2030. Είπε, με μια μεγάλη δόση υπερβολής, ότι «ένα σκληρά εργαζόμενο ρομπότ δημοσιογραφίας θα κερδίσει πριν το 2030 Πούλιτζερ δημοσιογραφίας». [40]
Μόνο η εταιρεία Automated Insights παρήγαγε 300.000.000 κομμάτια δημοσιογραφικού υλικού το 2013, περισσότερο από όλο το υλικό που παρήγαγαν οι μεγαλύτεροι μιντιακοί κολοσσοί μαζί. Το 2014, το πρόγραμμα της εταιρείας αύξησε ακόμη παραπάνω την παραγωγή υλικού φτάνοντας στις 1.000.000.000 ιστορίες και το 2016 ο αριθμός ξεπέρασε τα 1.500.000.000 κομμάτια δημοσιογραφικού υλικού. [41]
Ακόμα και σε τοπικά μέσα ενημέρωσης διεισδύει η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.
Στη Μεγάλη Βρετανία, το πρακτορείο τύπου Press Association ξεκίνησε συνεργασία με την εταιρεία Urbs Media για την αυτοματοποιημένη παραγωγή 30.000 τοπικών ειδήσεων κάθε μήνα. [42]
Το Reuters χρησιμοποιεί αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης για να αποφασίσει ποια θέματα αξίζουν να δημοσιευτούν και ποια βασίζονται σε αληθινά στοιχεία. Το σύστημα που δημιούργησε λέγεται Reuters Tracer και χρησιμοποιεί το Twitter ως έναν παγκόσμιο ανιχνευτή που καταγράφει ειδήσεις καθώς συμβαίνουν.
Το σύστημα, χρησιμοποιώντας μία ποικιλία συστημάτων ανίχνευσης πληροφοριών και machine learning επιλέγει τα πιο σημαντικά γεγονότα, καθορίζει σε ποια κατηγορία ανήκουν, αξιολογεί την σημαντικότητά τους, τα κατατάσσει σε σειρά προτεραιότητάς, ετοιμάζει μία επικεφαλίδα και μία περίληψη της είδησης η οποία μετά αυτοματοποιημένα μεταφέρεται σε όλο το παγκόσμιο δίκτυο ενημέρωσης της εταιρείας και από εκεί σε δισεκατομμύρια αναγνώστες.
Οι ειδήσεις που διαβάζουμε όλο και παραπάνω δε γράφονται μόνο από ανθρώπους. [43, 44, 45]
Στον τραπεζικό τομέα, η είσοδος έξυπνων αλγορίθμων, τεχνητής νοημοσύνης και της τεχνολογίας του Blockchain αναμένεται να οδηγήσει στην απώλεια του 30% των θέσεων εργασίας και να αλλάξει ριζικά τη λειτουργία του συστήματος. [46, 47, 48]
Στην Ιαπωνία ξεκίνησε η συζήτηση για το ”τέλος των τραπεζών” μέσα στα επόμενα 7 χρόνια. [49]
Και στον τομέα της διαφήμισης, ο έλεγχος περνά σε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης. Mε το διαδίκτυο να παίζει ένα όλο και πιο σημαντικό ρόλο στην προβολή εταιρειών, προγράμματα αναλαμβάνουν να αναλύσουν τα δεδομένα και να προωθήσουν αποτελεσματικά και αποδοτικά το προϊόν. [50, 51, 52]
Σύμφωνα με τον Phil Caughran, υψηλόβαθμο στέλεχος στη διαφημιστικήMcGarryBowen, μέχρι το 2022 το 80% της διαφημιστικής διαδικασίας θα έχει αυτοματοποιηθεί. [53]
Στον τομέα της εκπαίδευσης, προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης όπως τα McGraw-Hill Connect και Aplia επιτρέπουν σε καθηγητές πανεπιστημίων να διαχειρίζονται τις εργασίες εκατοντάδων μαθητών ταυτοχρόνως ενώ πλέον υπάρχουν ανοιχτά μαθήματα μέσω διαδικτύου (Moocs) που επεκτείνουν τη δυνατότητα ταυτόχρονης μάθησης σε δεκάδες χιλιάδες μαθητές. [54, 55]
Στην Ιαπωνία, στην Κίνα και στην Κορέα χρησιμοποιούνται ρομπότ για να διδάσουν Αγγλικά σε μαθητές σε σχολεία. H συζήτηση για την είσοδο των ρομπότ στην εκπαίδευση επεκτείνεται και στην Ευρώπη [56, 57, 58]
Η εταιρεία Kaggle δημιούργησε αλγόριθμο ο οποίος βαθμολογεί χειρόγραφα γραπτά μαθητών. Η βαθμολογία που απέδιδε ο αλγόριθμος δε διέφερε από τη βαθμολογία που έδιναν οι δάσκαλοι. Παρόμοιους αλγόριθμους έχουν δημιουργήσει και άλλες εταιρείες ήδη από το 2008. [59, 60, 61]
Η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ριζικά το περιβάλλον της εκπαίδευσης. Οι δυνατότητες αποκέντρωσης που προσφέρει, αμφισβητούν την αναγκαιότητα ύπαρξης μεγάλων κτίριων όπου θα συρρέουν εκατοντάδες μαθητές για να παρακολουθήσουν μία σειρά τυποποιημένων μαθημάτων σε κατάμεστες αίθουσες υπό την επίβλεψη καθηγητών. Κάποιοι μιλούν για την εποχή της εξατομικευμένης εκπαίδευσης.
Άλλοι θεωρούν ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις κάνουν επιβεβλημμένο το πέρασμα από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στη συσσώρευση γνώσης και στην εξέταση αυτών των γνώσεων μέσω ερωτήσεων που έχουν καθορισμένες σωστές απαντήσεις σε ένα άλλο σύστημα όπου θα αναπτύσσεται η ικανότητα των μαθητών να θέτουν ερωτήματα και να ανακαλύπτουν λύσεις σε προβλήματα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Λένε ότι αυτή θα είναι η ικανότητα που θα αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα του ανθρώπου σε σχέση με τη μηχανή ώστε να παραμείνει χρήσιμος σε ένα μέλλον όπου οι αυτόνομες έξυπνες μηχανές θα παίζουν ένα όλο και πιο σημαντικό ρόλο.
H Google παρουσίασε μέσα στο 2017 ένα νέο εργαλείο μετάφρασης βασισμένο σε τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης που βελτίωσε αισθητά τις μεταφράσεις και εξελίσσεται διαρκώς.
Η New York Times σε ένα ρεπορτάζ 15.000 λέξεων με τον τίτλο «Η Μεγάλη Αφύπνιση της Τεχνητής Νοημοσύνης» σημειώνει ότι η μηχανή πλέον μαθαίνει νέους τρόπους να μεταφράζει έτσι ώστε έχοντας τη γνώση του πώς να μεταφράζει από τα Αγγλικά στα Γιαπωνέζικα και από τα Αγγλικά στα Κορεάτικα κατόρθωσε από μόνη της να μάθει πώς να μεταφράζει από Κορεάτικα σε Γιαπωνέζικα. Αν και οι δυνατότητες δεν έχουν ξεπεράσει τον άνθρωπο, η ακρίβεια διαρκώς βελτιώνεται. [62, 63]
Η Αmazon προχωρά ένα βήμα παραπέρα και πέρα από μετάφραση μέσα από τη χρήση αλγόριθμων προσφέρει ανάλυση βίντεο και αναζήτηση για φράσεις κλειδιά ή μοτίβα μέσα σε κείμενα. [64]
Μέχρι και για τους εργαζόμενους σε ντελίβερι το μέλλον μοιάζει δυσοίωνο.
Η εταιρεία Starship Technologies είναι μία μόνο από τις εταιρείες που δημιούργησε ρομπότ που μεταφέρει μέσω αέρος φαγητό και πακέτα σε κοντινές αποστάσεις. Εταιρείες όπως η DoorDash και η Postmates ήδη συνεργάζονται μαζί της. Υπάρχουν όμως και αντίστοιχες τεχνολογίες για τη μεταφορά πακέτων μέσω εδάφους. [65, 66]
Τον Δεκέμβρη του 2016 η Amazon παρέδωσε το πρώτο πακέτο μέσω drone ενώ η ίδια εταιρεία έθεσε σε λειτουργία τον Ιανουάριο του 2017 το πρώτο σούπερ μάρκετ όπου δε χρειάζεται να υπάρχουν ταμίες, ανάγκη χρήσης χρημάτων ή ακόμη και πιστωτικής κάρτας. Ολα λειτουργούν αυτοματοποιημένα, με τη χρήση αλγόριθμων τεχνητής νοημοσύνης.
Στον τομέα των μετακινήσεων, η Ford προανήγγειλε ότι μέχρι το 2021 θα έχει κυκλοφορήσει το πρώτο πλήρες αυτόνομο όχημα δίχως τιμόνι και πετάλια που θα αντικαταστήσει τα ταξί. Σε ένα πρώτο στάδιο η κίνησή τους θα περιορίζεται σε συγκεκριμένες εγκεκριμμένες περιοχές, όπως λ.χ. στο νησί του Μανχάταν, ή σε προκαθορισμένες πορείες προς αεροδρόμια ή άλλους κύριους σταθμούς. Η Tesla λέει ότι θα έχει δημιουργήσει το πρώτο αυτοματοποιημένο εμπορικό αυτοκίνητο ήδη το 2020. [67]
Οι BMW, Yamaha, Honda ήδη προχωρούν στην κατασκευή ρομποτικών μοτοσυκλετών που χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες
Μέχρι το 2040 υπολογίζεται ότι το 75% όλης της κίνησης στους δρόμους θα αποτελείται από οχήματα δίχως οδηγούς, εξαφανίζοντας ουσιαστικά μία σειρά από επαγγέλματα, από οδηγούς ταξί και φορτηγών, εκπαιδευτές, σύμβουλους ασφαλείας μέχρι εργαζόμενους σε βενζινάδικα και συνεργεία επιδιορθώσεων.
Αν με τη βιομηχανική επανάσταση και την πρώτη επέλαση των μηχανών τα άλογα έγιναν περιττά από τις άμαξες, θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου θα εξαλειφθεί και η ανάγκη του οδηγού; Η υπόσχεση είναι ότι το αμάξι θα οδηγά μόνο του τους επιβάτες ή τα προϊόντα στον προορισμό τους και θα οδηγά πιο καλά από οποιονδήποτε ανθρώπινο οδηγό: Πιο γρήγορα, με πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια. Την ευθύνη για να φτάσουμε στον προορισμό μας δε θα την έχει πλέον ο οδηγός αλλά ένας αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης και η εταιρεία στον οποίο θα ανήκει; [68]
Οι νέες τεχνολογίες θα φέρουν μία επανάσταση και στον τομέα των κατασκευών.
Μέσω της τεχνολογίας 3d printing μηχανές θα εκτυπώνονται σπίτια μέσα σε λίγες ώρες. Η συγκεκριμένη τεχνολογία αναμένεται να αντικαταστήσει την ανάγκη για εργάτες στην κατασκευή αλλά και σε μία σειρά άλλους κλάδους αφού το κόστος λειτουργίας τους και των πρώτων υλών που χρησιμοποιούν θα είναι δέκα φορές χαμηλότερο. [69, 70]
Ήδη, μέσω της συγκεκριμένης τεχνολογίας τυπώνονται και ρούχα, ενώ μέχρι το 2020 η διαδικασία θα μπορεί να γίνει σε μαζική κλίμακα.
Θα δημιουργηθούν προγράμματα όπου ο χρήστης θα μπορεί να σχεδιάζει τα δικά του ρούχα δίνοντας τον έλεγχο της δημιουργίας στον καταναλωτή; Και τι θα γίνει με τους εκατομμύρια εργάτες που θα χάσουν τη δουλειά τους στην Ινδία, στο Μπαγκλαντές, στο Πακιστάν; [71, 72]
Και για όσους νομίζουν ότι αυτές οι τεχνολογίες αφορούν μόνο τις χώρες της Δύσης, η Κίνα, μία χώρα η οποία βασίστηκε στα φτηνά εργατικά χέρια, με το επίπεδο ζωής να ανεβαίνει και το κόστος εργασίας να αυξάνεται, προχωρά σε μαζική αντικατάσταση των εργατών στα εργοστάσια με τα πιο αποδοτικά ρομπότ, σε μία κλίμακα τεραστίων διαστάσεων. [73]
Πλέον υπάρχει η τεχνολογία και εφαρμόζεται ώστε ρομπότ να ετοιμάζουν πίτσες, μπέργκερς ενώ χρησιμοποιούνται ακόμα και για τη συλλογή μαρουλιών, μήλων και σε άλλες χειρωνακτικές εργασίες που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ειδικής δεξιοτεχνίας και μόνο για ανθρώπους λόγω της ευαισθησίας των προϊόντων.
Μεγάλες εταιρείες μέσω των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες προχωρούν με γοργούς ρυθμούς στην ανάπτυξη της τεχνολογίας της δημιουργίας τεχνητού κρέατος (artificial meat), δηλαδή κρέατος που θα δημιουργείται εξ ολοκλήρου σε εργαστήρια με σκοπό την ανθρώπινη κατανάλωση. Αν κι εφόσον η χρήση της τεχνολογίας επεκταθεί, οι θετικές επιπτώσεις για το περιβάλλον θα είναι τεράστιες, όμως οι συνέπειες για μια σειρά επαγγέλματα θα είναι πολύ αρνητικές.
Στην Ιαπωνία η εταιρεία Spread εφοδιάζει 2.000 σουπέρ μάρκετ με άριστης ποιότητας μαρούλια. Όλη η παραγωγή γίνεται σε κλειστούς χώρους και τον έλεγχο της διαδικασίας έχουν ρομπότ και αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης που συνεργάζονται αρμονικά. Ήδη εξετάζεται η επέκταση της δραστηριότητας και σε άλλα λαχανικά όπως ντομάτες και η δημιουργία μηχανικών μέγα – εργοστασίων για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων.
Κάποιοι αντιδρούν και σημειώνουν ότι αν και οι νέες τεχνικές καλλιέργειας είναι πάντα ευπρόσδεκτες η ενασχόληση με τα αγροτικά για τους ανθρώπους είναι κάτι πέρα από την παραγωγή των προϊόντων. Σχετίζεται με την αίσθηση της κοινότητας και το συναισθηματικό δέσιμο με τη γη. Πολλοί εκφράζουν τον φόβο ότι αυτό που κινδυνεύει ολότελα να χαθεί είναι ένας ολόκληρος πολιτισμός που συνδέεται με την αγροτική παραγωγή. [74, 75, 76, 77, 78, 79]
Η απλή αλήθεια είναι ότι εφόσον δίνεις στη μηχανή τα δεδομένα και μία «συνταγή» για την επεξεργασία τους, κι εφόσον με κάποιον τρόπο η εργασία μπορεί να μετατραπεί σε μία σειρά τυποποιημένες κινήσεις, η μηχανή έχει την ικανότητα να ξεπεράσει σε παραγωγική ικανότητα και αποτελεσματικότητα τον οποιοδήποτε άνθρωπο, όσο ικανός, έξυπνος ή εξειδικευμένος και αν είναι.
Στο Β΄ μέρος διαβάστε: Τεχνητή Νοημοσύνη και Αυτοματισμός – Ξεπερνώντας το «πρόβλημα» της εξάρτησης από την ανθρώπινη γνώση
Στο Γ΄μέρος διαβάστε: Τεχνητή Νοημοσύνη και Αυτοματισμός – Η μεγάλη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης
Αναφορές:
1. Artificial Intelligence raises deeper questions than nuclear weapons technology, robotenomics.com
2. Carl B. Frey and Michael A. Osborne, The Future of Employment”, How Susceptible are jobs to computerisation”, 17.09. 2013, oxfordmartin.ox.ac.uk
3. Megan Molteni, The Chatbot Therapist Will See You Now, 06.07.2017, wired.com
4. Lauren F. Friedman, IBM’s Watson Supercomputer May Soon Be The Best Doctor In The World, 22.04.2014, businessinsider.com
5. Casey Ross and Ike Swetlitz, IBM pitched its Watson supercomputer as a revolution in cancer care. It’s nowhere close, 05.09.2017, statnews.com
6. Fei Jiang, Yong Jiang, Hui Zhi, Yi Dong, Hao Li, Sufeng Ma, Yiong Wang, Qiang Dong, Haipeng Shen, Yongjum Wanh, Artificial Intelligence in Healthcare: Past, Present and Future, 12.09.2017, svn.bmj.com
7. Heidi Vella, The rise of artificial intelligence in fighting cancer, 06.12,2017, raconteur.net
8. Matthew Honeyman, Eight technologies that could change healthcare beyond recognition, 15.04.2016, theguardian.com
9. Ariel Jacoby, Artificial Intelligence and the future of medicine, 12.02.2018, iqvis.com
10. Abby Norman, Your future doctor may not be human. This is the rise of AI in Medicine, 31.01.2018, futurism.com
11. Rachel Ellis, UK scientists create world’s smallest surgical robot to start a hospital revolution, 20.08.2017, theguardian.com
12. Our response to the UK Government request for written evidence on A.I., robotenomics.com
13. Elena Gresci, Chatbot that overturned 160.000 parking fines now helping refugees claim asylum, 06.03.2017, theguardian.com
14. Joshua Browder, The problems with the legal industry and our plan to fix it, 14.08.2017, medium.com
15. Rowland Manthorpe, Artificial intelligence is entering the justice system, 25.06.2016, wired.co.uk
16. Caleb Whatney, It’s time for our justice system to embrace artificial intelligence, 20.07.2017, brookings.edu
17. Tom Simonite, How to upgrade judges with machine learning, 06.03.2017, technologyreview.com
18. Jason Tashea, Courts are using AI to sentence criminals. That must stop now, 17.04.2017, wired.com
19. Ariel Scwartz, Data scientist at TED: Algorithms are a “weapons of math destruction” that need to be regulated, 27.04.2017, businessinsider.com
20. Erin Winick, Lawyer – Bots are shaking up jovs, 12.12.2017, technologyreview.com
21. Steve Lohr, A.I. is doing legal work. Bu it won’t replace lawyers, yet, 19.03.2017, nytimes.com
22. Jane Croft, Artificial intelligence closes in on the work of junior lawyers, 04.05.2017, ft.com
23. Michael J. Coren, Algorithms are recruiting for companies desperate to hire a workforce that looks like their customers, 30.03.2017, qz.com
24. Jake Hissitt, How Airbnb, Huawei and Microsoft are using A.I. and Machine Learning, channels.theinnovationenterprise.com
25. Sven Brodmerkel, Dynamic pricing: Retailers using artificial intelligence to predict top price you ’ll pay, 27.06.2017, abc.net.au
26. Savvy retailers use artificial intelligence to bag more sales, reuters.com
27. Talia Avakian, We tested a new app from a cofounder of Kayak, and it was like having a travel agent in our pocket, 30.05.2016, businessinsider.com
28. Sebastien Lucas, Artificial Intelligence (AI) in Architecture. What are the practical applications?, 18.07.2017, futurearchi.org
29. Phil Bernstein, How can architects adapt to the coming age of AI, 22.11.2017, archpaper.com
30. Kumba Senaar, AI in Pharma and Biomedicine – Analysis of the top 5 Global Drug Companies, 01.02.2018, techemergence.com
31. Ben Hirschler, Big pharma turns to AI to speed drug discovery, GSK signs deal, 02.07.2017, reuters.com
32. What to expect from Artificial Intelligence in Pharma – And how to get there, 18.08.2017, pharmaceuticalonline.com
33. Nicki Burridge, Artificial Intelligence gets a seat in the boardroom – Hong Kong venture capitalist sees AI running Asian companies within 5 years, 10.05.2017, asia.nikkei.com
34. Felix Salmon and Jon Stokes, Algorithms take control of Wall Street, 27.12.2010, wired.com
35. Kevin Maney, Goldman Sacked: How artificial intelligence will transform Wall Street, 26.02.2017, newsweek.com
36. Bryant Urstandt, Trading shares in milliseconds, 21.12.2009, technologyreview.com
37. Kevin Slavin, How algorithms shape our world: 70 percent of the United Stated stock market controlled by algorithms, 20.07.2011, ted.com
38. Creg Walters, Artificially intelligent investors rack up massive returns in stock market study, 17.03.2017, seeker.com
39. SAP and FC Bayern Munich: Two Global Champions Join Forces, 19.08.2014, news.sap.com – James Nunns, AI set to hit the Premier League with STATS Edge, 25.07.2017, cbronline.com
40. Tim Adams, And the Pulitzer goes to… a computer, 28.06.2015, theguardian.com
41. Automated Insights, en.wikipedia.org/wiki/Automated_Insights
42. Bernard Marr, Another example of how artificial intelligence will transform news and journalism, 18.07.2017, forbes.com
43. The making of Reuters News Tracer, 25.04.2017, blogs.thomsonreuters.com
44. Xiaomo Liu, Armineh Nourbakhsh, Quanzhi Li, Sameena Shah, Robert Martin, John Duprey, Reuters Tracer: Toward automated news production using large scale social media data, 11.2017, arxiv.org
45. How Reuter’s revolutionary AI system gathers global news, 27.11.2017, technologyreview.com
46. Matt Egan, 30% of bank jobs are under threat, 04.04.2016, money.cnn.com
47. Gordon Fletcher, Dvid Kreps, Banking sector will be ground zero for job losses from AI and robots, 12.09.2017, theconversation.com
48. Philippa Ryan, Demystifying the blockchain: a basic user guide, 12.07.2016, theconversation.com
49. Philip Brasor, Is artificial intelligence killing Japan’s banks?, 27.01.2018, japantimes.co.jp
50. Victoria Feder, What will be the impact of AI on marketing jobs, smartinsights.com
51. Tyler Horvth, Say hello to the future: The birth of automated advertising, 02.2017, business.com
52. Full funnel advertising automation, adgo.io
53. Giselle Abramovich, Future of Advertising: Automated, personalized and measurable, 26.09.2017, cmo.com
54. Massive open online course, en.wikipedia.org
55. mooc.org
56. Danielle Demetriou, Robot teacher conducts first class in Tokyo school, 12.05.2009, telegraph.co.uk
57. Omar Mubin, Muneeb Imtiaz Ahmad, Robots likely to be used in classrooms as learning tools, not teachers, 06.11.2016, theconversation.com
58. Sarah Zheng, Robots being used to teach children in China’s schools… will they replace teachers?, 13.04.2017, scmp.com
59. Ellen Goldbaum, Software grades handwritten essays, 31.01.2008, buffalo.edu
60. A.I. in education – Automatic Essay Scoring, 14.03.2017, medium.com
61. Tim Sandle, Artificial intelligence used to mark exam essays, 02.08.2017, digitaljournal.com
62. Gideon Lewis Krauss, The Great A.I. Awakening, 14.12.2016, nytimes.com
63. Miranda Katz, Welcome to the era of the A.I. Coworker, 15.11.2017, wired.com
64. Salvador Rodriguez, Amazon steps up pace in artificial intelligence race, 01.12.2017, reuters.com
65. David McCabe, DoorDash moves forward with robot delivery plans, 21.03.2017, buzzfeed.com
66. Julia Carrie Wong, Delivery robots: a revolutionary step or sidewalk – clogging nightmare?, 12.04.2017, theguardian.com
67. Jordan Golson, Ford will build an autonomous car without a steering wheel or pedals by 2021, 16.08.2016, theverge.com
68. Geoff Manaugh, The dream life of driverless cars, 15.11.2015, nytimes.com
69. Scott J. Grunewald, Thai company SCG develops custom 3D printable cement for 3D printing houses and structures, 27.04.2016, 3dprint.com
70. Hannah Rose Mensoda, 3D printed house developed by WATG enters testing phase, 25.01.2018, 3dprint.com
71. Mark Holgate, Meet Iris van Herpen, the Dutch designer boldly going into the future, 28.04.2016, vogue.com
72. Tristan Fischer, A real industrial revolution: 3d printing and the impact on jobs, 03.07.2012, historyfuturenow.com
73. Jenny Chan, Robots, not humans: official policy in China, 01.11.2017, newint.org
74. J. O’ Donoghue, Are indoor farms the next step in the evolution of agriculture?, 10.03.2017, japantimes.co.jp
75. Evan Fraser and Sylvain Charlebois, Automated farming: good news for food security, bad news for job security?, 18.02.2016, theguardian.com
76. Tim Dunlop, Agbots, next gen farming and how they can teach us about the future of work, 08.05.2017, theguardian.com
77. Melinda Joe, The future of farming: Japan goes vertical and moves indoors, 21.05.2017, scmp.com
78. Gail Barnes, Japan’s Spread to expand vertical farming concept to Middle East, 31.10.2017, foodbev.com
79. Kumba Sennaar, A.I. in agriculture – Present applications and impact, 16.11.2017, techemergence.com