Άρθρο του Mehreen Khan
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπουργός οικονομικών της Γερμανίας, έγινε εξίσου αποδέκτης επαίνων και επικρίσεων για την πρότασή του η Ελλάδα να κάνει ένα “διάλειμμα” από την ευρωζώνη.
Λέγοντας ότι η Ελλάδα θα τα κατάφερνε καλύτερα εκτός του ευρώ, ο οξύθυμος 72χρονος διέσχισε έναν πολιτικό Ρουβίκωνα: επιβεβαίωσε ότι το κοινό νόμισμα είναι “αναστρέψιμο”.
Αλλά έχοντας σπάσει το μεγαλύτερο ταμπού του ευρώ, σχολιαστές έχουν τώρα προβάλει την ιδέα ότι θα έπρεπε η Γερμανία του κυρίου Σόιμπλε να εγκαταλείψει το ευρώ κι όχι η Ελλάδα.
“Για να μείνουν ενωμένα, τα έθνη της Ευρώπης μπορεί να χρειαστεί να χαλαρώσουν τους δεσμούς που τα δένουν τόσο σφιχτά”, δηλώνει ο Ασόκα Μόντυ, πρώην επικεφαλής διασώσεων του ΔΝΤ
Πρόσωπα υψηλού κύρους όπως ο Μπεν Μπερνάνκε, πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, χρησιμοποίησαν την απόφαση που ελήφθη την περασμένη εβδομάδα για προώθηση μιας νέας, τιμωρητικής διάσωσης για την Ελλάδα, ως ευκαιρία για να υπενθυμίσουν στη Γερμανία τις ευθύνες που έχει απέναντι στην Ευρώπη.
Ο κ. Μπερνάνκε τόνισε μέσω του μπλογκ του ότι η υπερβολικά σφιχτή δημοσιονομική πολιτική του Βερολίνου βοήθησε να καταστραφούν τα όνειρα ευημερίας και της “ολοένα και πληρέστερης” σύγκλισης μεταξύ των 18, εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους, οικονομιών του ευρώ.
Στην πιο πρόσφατη εκτίμησή του για την οικονομική δύναμη της Γερμανίας, ακόμη και το ΔΝΤ (που σε πολλούς γερμανικούς κύκλους φαντάζει ως ο πιο αυστηρός δάσκαλος απέναντι στους απείθαρχους Έλληνες) κάλεσε τη Γερμανία να αναλάβει “πιο φιλόδοξη δράση… και να συμβάλει στην επαναφορά της παγκόσμιας ισορροπίας, ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ“.
Το εμπορικό πλεόνασμα-ρεκόρ της Γερμανίας θεωρείται ως το κύριο σύμπτωμα της επικίνδυνα κυρίαρχης θέσης της στην ευρωζώνη.
Για να δώσουμε ένα μέτρο της θέσης αυτής της οικονομίας σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, ο τρέχων λογαριασμός της Γερμανίας έπιασε τιμή ρεκόρ για την ευρωζώνη: 7,9% ή 215 δισεκατομμύρια € το 2014. Αναμένεται τώρα ότι θα ξεπεράσει το 8% του ΑΕΠ φέτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Το επίμονα υψηλό πλεόνασμα αντανακλά εν μέρει τη δύναμη των περίφημων εξαγωγικών βιομηχανιών της Γερμανίας. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι ανησυχητικοί παράγοντες. Το ΔΝΤ έχει πει ότι μια τέτοια χρόνια ανισορροπία δείχνει επίσης μια “απροθυμία του εταιρικού τομέα να επενδύσει περισσότερο στη Γερμανία”.
“Οι χρόνιες ανισορροπίες δεν είναι υγιείς, μειώνουν τη ζήτηση και την ανάπτυξη των εμπορικών εταίρων” – Μπεν Μπερνάνκε.
Όπως σημειώνει επίσης ο κ. Μπερνάνκε,το πλεόνασμα ρίχνει “όλο το βάρος της προσαρμογής σε χώρες με εμπορικά ελλείμματα, οι οποίες πρέπει να υποστούν οδυνηρή μείωση των μισθών και άλλων δαπανών για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές.”
Οι οικονομίες του Νότου όπως η Ελλάδα είναι τα κύρια θύματα του κόστους αυτής της προσαρμογής. Όμως, με τη Γερμανία στη νομισματική ένωση, η προσπάθεια ανάκτησης ισορροπίας στην ευρωζώνη είναι μάταιη.
Η αρχική προσαρμογή μεταξύ εθνών-οφειλετών και εθνών-πιστωτών, που ξεκίνησε το 2008, “παραμένει στάσιμη από το 2012, και φαίνεται ότι τείνει να αντιστραφεί”, επισημαίνουν οι Standard & Poor’s.
Η άλλη προβληματική πτυχή της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας είναι η εμμονή της κυβέρνησης με την πολιτική “schwarze Null” ή “μαύρου μηδενικού” που ακολουθείται για να επιτύχει έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.
Το Βερολίνο κατάφερε να πετύχει αυτό το μαγικό στόχο νωρίτερα φέτος. Το “schwarze Null” προβάλλεται ως ο ακρογωνιαίος λίθος της γερμανικής οικονομικής δύναμης και σταθερότητας σε ένα επικίνδυνο παγκόσμιο περιβάλλον, αλλά έχει γίνει στόχος κριτικής ως ένα ακόμα σύμπτωμα της δυσλειτουργίας της ευρωζώνης.
Ο οικονομολόγος Paul De Grauwe το ονόμασε ψευδοθρησκευτικό “φονταμενταλισμό του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού”.
Ο δημοσιονομικός ηθικισμός έχει επίσης αποκλίνει από τις συστάσεις του ΔΝΤ για τη γερμανική οικονομία. Το ΔΝΤ συνιστά στο Βερολίνο να ρίξει τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ σε επενδυτικά προγράμματα κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αλλά η κυβέρνηση διαρκώς αποτυγχάνει να επιτύχει αυτόν το στόχο.
Γιατί θα βοηθούσε μια Γερμανική έξοδος?
Ο οικονομολόγος του Princeton και πρώην επικεφαλής διασώσεων του ΔΝΤ Ασόκα Μόντυ συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο πρόσφατων υπερμάχων μιας γερμανικής εξόδου από το ευρώ.
Ο κ. Μόντυ επισημαίνει ότι μια επιστροφή στο μάρκο θα παρείχε μια διττή ώθηση στην υπόλοιπη ταλαιπωρημένη Ευρωζώνη: θα προκαλούσε αμέσως μια μεγάλη υποτίμηση του ευρώ, τονώνοντας τις εξαγωγές στη νότια περιφέρεια, και επίσης θα προκαλούσε πολύ μικρότερες αναταράξεις στην υπόλοιπη νομισματική ένωση από ένα πιθανό Grexit.
“Ένα Γερμανικό μάρκο θα αγόραζε περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες στην Ευρώπη (και στον υπόλοιπο κόσμο) απ’ό,τι ένα ευρώ σήμερα, οι Γερμανοί θα γίνονταν πλουσιότεροι με μια κίνηση”, γράφει ο κ. Μόντυ.
“Τα γερμανικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό θα αξίζανε λιγότερο σε σχέση με τα ακριβότερα Γερμανικά μάρκα, αλλά η αποπληρωμή των χρεών της Γερμανίας θα ήταν ευκολότερη.”
Έξω από το κοινό νόμισμα, η Γερμανική βιομηχανία θα αναγκαζόταν να επιστρέψει σε μια πραγματικότητα προ του ευρώ, και κατόπιν να προσαρμόζεται διαρκώς στα κόστη ενός νομίσματος με αυξανόμενη αξία. Αλλά ο κ. Μόντυ ισχυρίζεται ότι αυτή η μετάβαση, αν και θα ήταν ένα μεγάλο αρχικό σοκ, δε θα ήταν πρωτόγνωρη για τις Γερμανικές επιχειρήσεις.
Ένα λιγότερο ανταγωνιστικό νόμισμα θα παρείχε το απαραίτητο κίνητρο για τη γερμανική βιομηχανία να παράγει υψηλότερης ποιότητας προϊόντα και να βελτιώσει τη χωλαίνουσα παραγωγικότητα στον τομέα των υπηρεσιών, προσθέτει.
Η οικονομική δύναμη της Γερμανίας εντός του ευρώ δεν πρέπει να υπερεκτιμάται. Μια από τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από τον “δημοσιονομικό φετιχισμό” είναι μια βαθιά ανασφάλεια για τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές τις χώρας. Η Γερμανία είναι μια από τις οικονομίες που γερνούν ταχύτερα στον κόσμο, έχει ανάγκη από μαζική μετανάστευση, περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας και μια ισχυρή ώθηση στο ρυθμό γεννήσεων.
Και, παρά τη σχετική της οικονομική δύναμη, το ευρώ ήταν πάντα στον πυρήνα του ένα πολιτικό κατασκεύασμα που σχεδιάστηκε για να ευνουχίσει μια επανενωμένη Γερμανία 25 χρόνια πριν.
Παραδόξως, ο κ. Μόντυ τώρα λέει ότι η απελευθέρωση από τα δεσμά του κοινού νομίσματος θα μπορούσε επιτέλους να στρώσει το δρόμο ώστε η Γερμανία να λειτουργήσει ως ο “καλοπροαίρετος ηγεμόνας” που πάντα ήταν αναγκαίος για ένα λειτουργικό σύστημα σταθερής ισοτιμίας.
“Για να μείνουν κοντά, τα έθνη της Ευρώπης μπορεί να χρειαστεί να χαλαρώσουν τους δεσμούς που τα δένουν τόσο σφιχτά,” γράφει.
Όμως, η επιθυμία του κοινού για έξοδο της Γερμανίας από το Ευρώ είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Αλλά έχοντας βάλει την ιδέα του Grexit στο τραπέζι, ο κ. Σόιμπλε και οι συν αυτώ θα αναγκαστούν να υποστούν τις συνέπειες της ιδέας ότι η νομισματική ένωση δεν είναι πια ιερή.
Μετάφραση-επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα του Νόστιμον ήμαρ