Θεατρικές ομάδες ΑΠΘ: όχι στην σύσταση σώματος Πανεπιστημιακής Αστυνομίας

Οι θεατρικές ομάδες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) καταδικάζουν το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, «Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Προστασία της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας, Αναβάθμιση του Ακαδημαϊκού Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις». Πιο συγκεκριμένα, την ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας που θα δραστηριοποιείται εντός των ιδρυμάτων.

Στο κείμενο που ακολουθεί, οι θεατρικές ομάδες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) εκφράζουν ρητά την αντίθεση τους στην δημιουργία του σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας που προβλέπεται από το νομοσχέδιο Κεραμέως για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ειδικότερα, αναλύουν τον τρόπο λειτουργίας τους, τις δράσεις τους και εξετάζουν τα σκοτεινά σημεία του νομοσχεδίου που θα δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα στην λειτουργία τους.

Ως θεατρικές ομάδες, λειτουργούμε εδώ και χρόνια αυτοοργανωμένα μέσα στους χώρους του ΑΠΘ. Επιλέγουμε ως τρόπο λειτουργίας την αυτοοργάνωση και τις οριζόντιες δομές, διότι θέλουμε να υπάρχουμε σε πλαίσια όπου το κάθε άτομο ξεχωριστά μπορεί να προσφέρει. Οι αποφάσεις των ομάδων λαμβάνονται μετά από συζήτηση και συνδιαμόρφωση, όπου το κάθε άτομο έχει χώρο και χρόνο να εκφραστεί ελεύθερα. Οι διαπροσωπικές μας σχέσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία, τόσο για τη λειτουργία της κάθε ομάδας ξεχωριστά, όσο και για την αλληλοϋποστήριξη των ομάδων. Επιλέγουμε, λοιπόν, μέσα σε μια δική μας μικρή κοινωνία, να υπάρχουμε και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε: θέατρο.

Οι δράσεις μας περιλαμβάνουν: θεατρικό πειραματισμό (υποκριτική, σκηνοθεσία, αυτοσχεδιασμούς, κινησιολογία, ορθοφωνία, θεατρικό τραγούδι, σωματικό θέατρο) καθόλη τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους, εξωστρεφή θεατρικά δρώμενα εντός και εκτός πανεπιστημιούπολης, διοργάνωση και συμμετοχή σε φεστιβάλ σε όλη την επικράτεια και θεατρικές παραστάσεις με ελεύθερη είσοδο. Χρηματοδοτούμε τις δράσεις αυτές με ιδίους πόρους. Αποτελούμε καταφύγιο για οποιοδήποτε άτομο θέλει να εξερευνήσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες και να έρθει σε επαφή με τον κόσμο του θεάτρου – έστω και σε ερασιτεχνικό επίπεδο – χωρίς απαραίτητα αυτό να συνάδει με το αντικείμενο σπουδών του. Βοηθάμε τα άτομα που συμμετέχουν στις ομάδες μας, να ανακαλύψουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες και τα κρυφά τους ταλέντα. Έτσι, οι θεατρικές ομάδες αποτελούν σημαντικό φορέα πολιτισμού, βάζοντας το λιθαράκι τους στην εξέλιξη της καλλιτεχνικής ζωής της χώρας.

Οι ομάδες μας υποδέχονται καινούργια μέλη στην αρχή κάθε ακαδημαϊκού έτους – μέλη τα οποία είναι τόσο φοιτήτριες/φοιτητές (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, ΔΙΠΑΕ, ΙΕΚ), όσο και απόφοιτοι/ες. Όλες μας οι δράσεις οργανώνονται και πραγματοποιούνται αποκλειστικά από μέλη των ομάδων, χωρίς τη συμμετοχή επαγγελματιών της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, με οδηγό το πάθος και την αφοσίωσή μας στην υψηλή τέχνη του θεάτρου.

Οι χώροι στους οποίους υπάρχουμε εντός του πανεπιστημίου, δεν μας παραχωρούνται επίσημα από τους αρμόδιους, οι οποίοι πολλές φορές μας αντιμετωπίζουν σαν εγκληματίες. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο καταφέραμε να εξασφαλίσουμε αυτήν την πολυπόθητη πρόσβαση στους χώρους μας, ήταν η έμπρακτη αλληλεγγύη μεταξύ των θεατρικών ομάδων. Παρόλο που υπάρχουν χώροι ειδικά διαμορφωμένοι για θεατρικά δρώμενα εντός του ΑΠΘ, οι Κοσμήτορες των Σχολών επιλέγουν κατ’ επανάληψη να περιορίζουν την πρόσβασή μας σε αυτούς, αντιμετωπίζοντάς μας ως ένα “βάρος” που πρέπει να μετατεθεί κάπου αλλού. Στην πραγματικότητα, εμείς ανέκαθεν φροντίζαμε τους χώρους αυτούς σαν δεύτερό μας σπίτι, συντηρώντας τους και διατηρώντας τους υποδειγματικά καθαρούς.

Το πανεπιστήμιο αναγνωρίζει την ύπαρξή μας μόνο στα πλαίσια της “Φοιτητικής Εβδομάδας”, μιας σειράς εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στο ΑΠΘ μια φορά το χρόνο, της οποίας το υλικό ελέγχεται, οργανώνεται και παρουσιάζεται από το πανεπιστήμιο. Συνεπώς, τα εύσημα και το τελικό αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας ανήκουν στο ίδιο το ίδρυμα και όχι στις θεατρικές ομάδες. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε ότι σε καμία περίπτωση, η “Φοιτητική Εβδομάδα ΑΠΘ” δεν αντιπροσωπεύει, ούτε καλύπτει, το μέγεθος και το εύρος της καλλιτεχνικής μας παρουσίας, η οποία υφίσταται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου ποικιλοτρόπως.

Ως θεατρικές ομάδες πραγματοποιούμε τις πρόβες μας μετά το πέρας των μαθημάτων, γιατί πιστεύουμε ότι το πανεπιστήμιο οφείλει να είναι ενεργό και ασφαλές καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου. Ασφάλεια για την οποία προσπαθούν να φροντίζουν τα ίδια τα μέλη των ομάδων, μέσα από τη μαζική παρουσία στο χώρο και μέσα από τις θεατρικές εκδηλώσεις και πρόβες, που “φωτίζουν” το έρημο πανεπιστημιακό τοπίο. Κάθε μέλος μας αναγνωρίζει και προλαμβάνει παρεμβατικές και προβληματικές συμπεριφορές. Λόγω του τρόπου λειτουργίας μας και των αναγκών μας, καλλιεργούμε τον αλληλοσεβασμό σε κάθε επίπεδο. Αναγνωρίζουμε τα όρια και τις ελευθερίες μας και δε δεχόμαστε συμπεριφορές που επεμβαίνουν/παρεμβαίνουν στην ύπαρξη και έκφραση οποιουδήποτε ατόμου. Έτσι, δημιουργούμε έναν ασφαλέστερο χώρο (safer space) για τα μέλη μας, αλλά και για το κοινό που παρευρίσκεται στις δράσεις μας.

Η βασικότερη πρόφαση δημιουργίας αυτής της ομάδας “ασφαλείας” είναι το εμπόριο και η διακίνηση ναρκωτικών εντός του πανεπιστημιακού campus του ΑΠΘ. Ως θεατρικές ομάδες Θεσσαλονίκης δεν αγνοούμε το φαινόμενο της διακίνησης εντός του πανεπιστημίου, αλλά δε μπορούμε να αγνοήσουμε και τις εικονικές προσπάθειες επίλυσης του θέματος. Το κλείδωμα των κεντρικών εισόδων που πραγματοποιήθηκε το 2019 δε σταμάτησε το ναρκεμπόριο: αντιθέτως, έθεσε σε κίνδυνο ολόκληρη την ακαδημαϊκή κοινότητα (π.χ. απουσία εξόδου διαφυγής σε περίπτωση έκτακτων συνθηκών). Άλλωστε, η υπάρχουσα νομοθεσία επαρκεί για να παρέμβει αυτεπάγγελτα η αστυνομία σε περιπτώσεις κακουργηματικών πράξεων εντός του πανεπιστημίου, όπως είναι το εμπόριο ναρκωτικών. Παρόλες τις μεγάλες αστυνομικές επιχειρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί για την εξάρθρωση των κυκλωμάτων του ΑΠΘ (Δεκέμβριος 2018, Ιούλιος 2019), το εμπόριο συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Γίνεται απολύτως ξεκάθαρο, ότι η καταστολή μετατοπίζει τα σημεία διακίνησης και δεν επιλύει το πρόβλημα από τη ρίζα του. Η δίωξη των εμπόρων, κατά τον τρόπο που γίνεται από την αστυνομία, συμπαρασύρει αναπόφευκτα και τοξικο-εξαρτημένα άτομα, επιβαρύνοντας μονάχα το ποινικό τους μητρώο, χωρίς να τους παρέχει ουσιαστική βοήθεια για την απεξάρτηση και την επανένταξή τους, ενισχύοντας απλά την κουλτούρα της τοξικοφοβίας.

Δεν είναι μονάχα το εμπόριο που καθιστά “επικίνδυνο” το ΑΠΘ: έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά έμφυλης βίας (σεξουαλική παρενόχληση, δημόσιος αυνανισμός), μερικά εκ των οποίων διακωμωδήθηκαν ή πέρασαν στα “ψιλά γράμματα”, μπροστά στο πρόβλημα των ναρκωτικών. Τέτοια περιστατικά αντιμετωπίζονται ουσιαστικά μονάχα με την πρόληψη (επιμόρφωση των μελών του ακαδημαϊκού προσωπικού) και την ενεργή και μαζική παρουσία μας, που αποδεικνύει πως δεν υπάρχει χώρος για παρεμβατικές συμπεριφορές μέσα στο πανεπιστήμιο.

Η ίδρυση της Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (ΟΠΠΙ) εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς:

Πρόσβαση στον χώρο: Η ελεγχόμενη είσοδος με τη χρήση της ακαδημαϊκής ταυτότητας, αποκλείει τη συμμετοχή των μελών στις θεατρικές ομάδες. Όπως προαναφέρθηκε, θεμελιώδης αρχή των ομάδων μας είναι η συμπεριληπτικότητα – δεχόμαστε μέλη ακόμη και χωρίς την φοιτητική ιδιότητα. Είναι επίσης βέβαιο ότι θα απαγορευτεί η παρουσία μας στο πανεπιστήμιο κατά τις νυχτερινές ώρες, με τη δικαιολογία ότι το βράδυ παρατηρείται αυξημένη εγκληματικότητα και δεν είναι κατάλληλες οι συνθήκες για πρόβες. Ωστόσο, ακόμη και αν το ΑΠΘ ενέκρινε την παρουσία μας κατά τη διάρκεια της μέρας, δεν υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι λόγω των μαθημάτων. Εκτός αυτού, τα περισσότερα μέλη μας σπουδάζουν, οπότε οι ημερήσιες πρόβες καθίστανται αδύνατες.

Στοχοποίηση μελών για υποτιθέμενες παραβάσεις εντός του πανεπιστημιακού χώρου: Το νομοσχέδιο προβλέπει αυστηροποίηση πειθαρχικών διατάξεων για οποιεσδήποτε παραβάσεις που πραγματοποιούνται εντός του πανεπιστημίου. Πολλές φορές στο παρελθόν, έχουμε κατηγορηθεί άδικα από τις πανεπιστημιακές αρχές, για φθορές δημόσιας περιουσίας, ακόμη και αν αυτές έγιναν σε ώρες που δε βρισκόμασταν στο χώρο. Δεδομένης της ελεγχόμενης εισόδου και της αυστηροποίησης των ποινών, πολλά από τα μέλη μας θα βρεθούν υπόλογα για παραβάσεις που δεν έχουν τελέσει, αντιμετωπίζοντας μάλιστα κυρώσεις στην ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία.

Εκδίωξη των θεατρικών ομάδων από το πανεπιστήμιο: Από τη στιγμή που το πανεπιστήμιο διατηρεί αδιάφορη στάση απέναντί μας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να αποκλειστεί εξ’ ολοκλήρου η παρουσία μας μέσα στους χώρους του. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το σώμα της πανεπιστημιακής αστυνομίας θα απευθύνεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και στην ΕΛ.ΑΣ. (και όχι στις πρυτανικές αρχές), εντείνεται ο φόβος μας πως, θα εκδιωχθούν ακόμη και με τη χρήση βίας από το ΑΠΘ.

Ψυχολογικές επιπτώσεις της παρουσίας οργάνων καταστολής: Η καθημερινή παρουσία ενός ελεγκτικού και κατασταλτικού οργάνου στο πανεπιστημιακό campus, θα δημιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο γύρω από τις ακαδημαϊκές διαδικασίες. Η αστυνομική βία δεν έχει θέση πουθενά, πόσω μάλλον μέσα σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα που αποτελεί για εμάς ελεύθερο χώρο διακίνησης ιδεών και δημιουργικής έκφρασης. Η μετάβαση από το πέρας της πανδημίας και η επιστροφή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι κάθε άλλο παρά ομαλή. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές θα βιώσουν μια καταπιεστική καθημερινότητα παρόμοια με αυτή που επικρατεί αυτή τη στιγμή, δεδομένης της πανδημίας.

Μορφή και συγκρότηση του νέου Σώματος: Μας προβληματίζει τόσο η διαδικασία επιλογής του σώματος, όσο και η εκπαίδευσή του. Η επιλογή του εν λόγω σώματος θα πραγματοποιηθεί στα πρότυπα πρόσληψης των Ειδικών Φρουρών, πρότυπα τα οποία μπορεί να είναι επιθυμητά απο την ΕΛ.ΑΣ εφόσον στόχος είναι ο έλεγχος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι πρότυπα που ταιριάζουν σε ένα πανεπιστημιακό χώρο. Σχετικά με τη προϋπόθεση της ψυχιατρικής γνωμάτευσης: μπορεί να ληφθεί και από δημόσιο νοσοκομείο αλλά και από ιδιώτες γιατρούς, γεγονός που για εμάς αμφισβητεί την εγκυρότητα της συγκεκριμένης γνωμάτευσης. Σχετικά με την εκπαίδευση του σώματος, της οποίας δε γνωρίζουμε το περιεχόμενο, ούτε τις ανάγκες που καλύπτει, οι τουλάχιστον τρεις (3) μήνες εκπαίδευσης που έχουν ανακοινωθεί δεν αποτελούν ικανό χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο ένα άτομο μπορεί στο τέλος να διαχειριστεί καταστάσεις που αφορούν εκπαιδευτικά, νομικά και ψυχολογικά ζητήματα.

Απαιτούμε να έχουμε ουσιαστικό λόγο στη λήψη αποφάσεων για ένα ζήτημα που μας αφορά άμεσα. Θέλουμε να ακουστεί η φωνή των εκπαιδευτικών, των φοιτητικών συλλόγων και των πολιτιστικών ομάδων των πανεπιστημίων.

Για εμάς η ασφάλεια δε συνεπάγεται αστυνόμευση, έλεγχο, φόβο και τιμωρία. Για εμάς η ασφάλεια είναι συνώνυμο της συνεχούς επικοινωνίας και της επίλυσης των προβλημάτων μας με τη συμμετοχή όλων των ατόμων, για ένα ανοιχτό, ενεργό ΑΠΘ, με τις Τέχνες να αποτελούν έναν από τους βασικούς του πυλώνες. Η πανεπιστημιακή αστυνομία θα αποτελέσει την ταφόπλακα των θεατρικών ομάδων. Μέχρι πρότινος η λειτουργία μας ήταν δύσκολη· πλέον θα καταστεί αδύνατη.