Είναι σημείο των καιρών, το άτομο να πρέπει να αναλαμβάνει όλη την ευθύνη και το κράτος απλά να νουθετεί. Τις ημέρες των γιορτών πληθαίνουν οι εκκλήσεις για βοήθεια από ανθρώπους μας σε ανάγκη. Αυτό ίσχυε πάντα. Όμως την εποχή των social media, μία έκκληση για βοήθεια μπορεί να γίνει viral. Και τα μέσα για τη διάδοση των εκκλήσεων πληθαίνουν.
- Του Γιάννη Αγγελάκη
Μέσω πλατφόρμων crowdfunding δημιουργούνται καμπάνιες που καλούνται οι πολίτες ελεύθερα να επιλέξουν την χρηματοδότησή τους. Όταν αφορά ανθρώπους με προβλήματα υγείας, οι καμπάνιες αφορούν τη ζωή ή το θάνατό τους και η απόφαση που καλούνται να λάβουν οι «χρήστες» είναι, ποιος αξίζει να ζήσει και ποιος να πεθάνει.
“Σε εκλιπαρώ, δεν έχω άλλη δύναμη να αντέξω. Μη με αφήσετε να πεθάνω. Όχι τώρα! Είστε η τελευταία μου
ευκαιρία για να ζήσω!”.
Η έκκληση της Ελίνας είναι μία από τις πολλές χιλιάδες που διακινούνται ανά καιρούς μέσω πλατφόρμων crowdunding. Στις εκκλήσεις αυτές οι χρήστες καλούνται να νοιώσουν υπεύθυνοι για την κατάσταση του συνανθρώπου τους που δοκιμάζεται ώστε να αναλάβουν μέρος της ευθύνης για τη σωτηρία του. Όμως, η απόφαση αυτή δεν αφορά μόνο αυτόν που έχει το πρόβλημα και αυτόν που μπορεί να βοηθήσει στηρίζοντας οικονομικά. Η πρακτική της χρηματοδοτησης των ιατρικών αναγκών μέσω crowdfunding είναι πλέον μία τεράστια βιομηχανία.
Το GoFundMe.com, η μεγαλύτερη πλατφόρμα για χρηματοδότηση ιατρικών αναγκών, συγκέντρωσε πάνω από 5 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2010 και πλέον έχει σταθεροποιηθεί στα 750 εκατομμύρια δολάρια έσοδα ετησίως.
Πρόκειται για ένα φιλανθρωποκαπιταλισμό στον οποίο η υγεία του ατόμου βασίζεται στην ικανότητά του να κινητοποιήσει άλλους και να τους πείσει ότι αξίζει να ζει. Πάνω στην ανάγκη έχει στηθεί μία υποστηρικτική βιομηχανία με τζίρο δισεκατομμυρίων.
Οι δωρεές βοηθούν χιλιάδες ανθρώπους, όμως στο τέλος η λογική που κυριαρχεί πλήττει περισσότερους.
Η πρακτική του crowfunding φυσικοποιεί την ιδέα ότι το κόστος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας αφορά αποκλειστικά και μόνο το άτομο, όπως και η επιτυχία ή αποτυχία του να βρει τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπισή του.
Η άνθιση της συγκεκριμένης πρακτικής έρχεται μία εποχή όπου οι ανισότητες στην υγειονομική κάλυψη και πρόσβαση γιγαντώνονται.
Στις ΗΠΑ, με βάση έρευνα που είχε γίνει, αποδεικνύεται ότι οι καμπάνιες crowdfunding κατά πλειοψηφία πραγματοποιούνται σε πολιτείες που η πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας δεν είναι επαρκής. Και όπως σημειώνεται σχετικά, καθώς αποτυπώνεται η εντύπωση ότι αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπιση των ατομικών αναγκών σε θέματα υγείας, οι καμπάνιες crowdfunding συντελούν στην μεγέθυνση των συστημικών αδικιών μειώνοντας την πίεση για φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας.
Σύμφωνα με έρευνες, το crowdfunding για ιατρικές ανάγκες είναι πιο πιθανό να αποτελέσει μια αποτελεσματική πρακτική για ανθρώπους με πλούσια κοινωνικά δίκτυα που γνωρίζουν πως να κινούνται στα social media και που μπορούν να δημιουργήσουν ιστορίες που έχουν ανθρώπινο ενδιαφέρον για τους υποψήφιους δωρητές.
Έρευνα που έχει γίνει στον Καναδά δείχνει ότι οι άνθρωποι που προχωρούν σε καμπάνιες crowdunding είναι συνήθως από περιοχές με υψηλά εισοδήματα και με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
Η ευθύνη πλέον για την υγεία ανήκει στο άτομο, το οποίο, αν κατορθώσει να δημιουργήσει μια επιτυχημένη καμπάνια θα ζήσει…
Βεβαίως, για κάθε ιστορία επιτυχίας υπάρχουν πολλαπλάσιες αποτυχίας. Μόλις το 10% από αυτών που δημιουργούν καμπάνιες κατορθώνουν να συγκεντρώσουν τα χρήματα τα οποία έχουν ανάγκη.
Οι ελλείψεις του δημοσίου συστήματος υγείας οδηγούν στον θάνατο όσους δε μπορούν να έχουν επαρκή πρόσβαση, όμως οι ιστορίες τους αποκρύπτονται πίσω από την ατομική επιλογή που δε μπορεί παρά να λάβει ο ασθενής για τη δημιουργία της καμπάνιας για τη συγκέντρωση χρημάτων μέσω crowdfunding.
Η θεραπεία είναι πλέον ζήτημα ατομική αποτυχίας ή επιτυχίας. Ο ασθενής που αποτυγχάνει, μετατρέπεται στον ανίκανο να πείσει για την ανάγκη να θεραπευτεί. Δε φταίνε πλέον οι ελλείψεις του συστήματος υγείας, αλλά αυτός ο οποίος απότυχε να συγκεντρώσει το απαραίτητο ποσό.
Το βλέπουμε με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα να συμβαίνει στην Ελλάδα. Όχι αναγκαστικά μέσω πλατφόρμων crowdfunding. Μέσω των social media οι ιστορίες διακινούνται και οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν ποιος αξίζει να στηριχθεί. Οι ιστορίες που γίνονται viral αναπαράγονται μέσω της δημιουργίας σχετικών αναρτήσεων στα μέσα ενημέρωσης που αυξάνουν τις πιθανότητες για τη συγκέντρωση του απαραίτητου ποσού για την θεραπεία του ασθενή.
Στα πλαίσια μίας οικονομίας της προσοχής, άξιος να ζει είναι αυτός του οποίου η ιστορία μπορεί να γίνει viral.
Ο κάθε υποψήφιος για θεραπεία ανταγωνίζεται με άλλους που κι αυτοί αναζητούν θεραπεία. Η πιο ενδιαφέρουσα καμπάνια κερδίζει τo δικαίωμα στη ζωή.
Για να είναι μια καμπάνια επιτυχημένη, οι ασθενείς καλούνται να δημοσιοποιήσουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα ώστε να δημιουργήσουν μία συναισθηματική ιστορία την οποία ο χρήστης – υποψήφιος δωρητής θα θέλει να μοιραστεί και θα τον οδηγήσει στο να δώσει χρήματα για τον στόχο της θεραπείας.
Η ιδιωτικότητα καταργείται. Μάλιστα η κατάργησή της γίνεται αποδεκτή ως αναπόφευκτη επιλογή που πρέπει να λάβει αυτοβούλως το άτομο. Δίχως την οικειοθελή δημοσιοποίηση των πιο ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, ο στόχος της συγκέντρωσης των απαραίτητων χρημάτων γίνεται πολύ πιο δύσκολος.
Η ατομική επιβίωση εξαρτάται από την επίτευξη δημοφιλίας. Η δημοφιλία συνεπάγεται αύξηση των πιθανοτήτων συγκέντρωσης του χρηματικού ποσού για το οποίο υπάρχει ανάγκη, άρα, αυξημένες πιθανότητες επιβίωσης.
Σα ένα μακάβριο Big Brother, ο στόχος αυτών που παλεύουν για τη ζωή τους είναι να αγαπηθούν αρκετά από το κοινό για να κερδίσουν το έπαθλο της ζωής.
Όλη αυτή η διαδικασία συντελεί ώστε να αποτυπωθεί στο μυαλό του κάθε πολίτη η εντύπωση ότι η σωτηρία κάποιου ανθρώπου εξαρτάται από το πόσο ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία που μοιράζεται και ότι εμείς που επιλέγουμε να επιβραβεύσουμε με κάποια δωρεά στη βάση της ιστορίας που μοιράζεται, είμαστε μέρος της λύσης, σε αντίθεση με όλους αυτούς που επιλέγουν να μην συμμετέχουν και που γι αυτό είναι ένοχοι για αδιαφορία, ανεξαρτήτως αν οικονομικά μπορούν ή δε μπορούν να ανταπεξέλθουν με δωρεές χρημάτων ή αν θεωρούν ότι η μετατροπή σε σόου της μάχης για τη ζωή που δίνουν συνάνθρωποι μας δε μπορει να αποτελεί λύση.
Η μετατροπή του ανθρώπινου δράματος σε ελεύθερο εμπόρευμα στα πλαίσια μίας οικονομίας της προσοχής αποκρύπτει το ουσιώδες: Η πλειοψηφία αυτών που καταφεύγουν σε τέτοιες μεθόδους για να βρουν λύσεις στα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν, δεν καταφέρνουν να συγκεντρώσουν τα χρήματα που χρειάζονται.
Το ουσιώδες που αποκρύπτεται είναι το τεράστιο κόστος στις ζωές των ανθρώπων από την μη επαρκή πρόσβαση σε δημόσια συστήματα υγείας.
* Διαβάστε σχετικά:
- Crowdfunding and global health disparities: an exploratory conceptual and empirical analysis
- Medical crowdfunding supports the wealthy and endangers privacy – here’s how to make it more ethical