Ένα φαινόμενο που παρουσιάζεται σε μια περίοδο κρίσης, είναι αυτή να χρησιμοποιείτε από την εκάστοτε εξουσία ως το χαλί κάτω από το οποίο κρύβονται τα διαχρονικά προβλήματα. Οποιαδήποτε και αν είναι αυτή η κρίση, είτε αφορά το Κυπριακό, είτε είναι οικονομική, είτε υγειονομική όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα. Μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ολόκληρο το σύστημα ήταν η πανδημία. Κυρίως ο τρόπος που χρησιμοποιήθηκε για να αποφορτιστεί το κλίμα, το οποίο δημιουργήθηκε, από τα σκάνδαλα διαφθοράς τα οποία αποκαλύπτονταν τους τελευταίους μήνες. Ακόμα χειρότερα η εργαλειοποίηση της πανδημίας χρησιμοποιήθηκε για να εφαρμοστούν και να επιβληθούν πολιτικές που σε μια περίοδο κανονικότητας θα ήταν αδύνατο να γίνουν πράξη χωρίς αντιδράσεις.
- Χρίστος Κυπριανού
Εδώ οφείλω να διευκρινίσω ορισμένα πράγματα καθώς ζούμε στην εποχή που τα πάντα παρερμηνεύονται. Σε κανένα σημείο δεν υποτιμώ ούτε υποβαθμίζω την πανδημία σαν δευτερεύων ζήτημα. Άλλωστε τέτοιου είδους προσεγγίσεις κινούνται στη σφαίρα της συνωμοσιολογίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Το σκάνδαλο των διαβατηρίων
Αναφορές για διαφθορά υπήρχαν πάντα στη μεγαλόνησο, ήρθε όμως το βίντεο του Al Jazeera να τραβήξει την κουρτίνα και να μας δείξει με τον πιο κυνικό και ωμό τρόπο πως λειτουργούσε το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο του νησιού, με μοναδικό γνώμονα το προσωπικό κέρδος. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια πρωτοφανής έκφραση οργής από τους πολίτες κυρίως από τα μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Η αρχική αντίδραση του πολιτικού κατεστημένου ήταν η αποσιώπηση των γεγονότων. Οι παραιτήσεις των πρωταγωνιστών, οι άχρωμες ανακοινώσεις για διερεύνηση και οι συστάσεις διερευνητικών επιτροπών έγιναν απλά για τα μάτια του κόσμου. Όπως πάντα άρχισαν οι φωνές για τις κρίσιμες στιγμές που περνά ο τόπος λόγω της πανδημίας και να καλούν σε ομοψυχία. Ο μέσος πολίτης είναι εξοικειωμένος στο να ακούει αυτές τις φωνές, εκπαιδευμένος για χρόνια μέσω του Κυπριακού. Οι ίδιες φωνές είναι αυτές που δημιουργούσαν κομματική πόλωση, φανατισμό και διχασμό σε όλα τα επίπεδα της Κυπριακής κοινωνίας. Μόλις τα βρουν σκούρα καταφεύγουν στην επίκληση στο συναίσθημα και την εθνική ενότητα.
Η οργή των πολιτών φαινόταν πως δεν θα κοπάσει τόσο εύκολα όπως άλλες φορές,. Ήρθε όμως η έξαρση των κρουσμάτων μέσα στις επόμενες εβδομάδες, μετά τη δημοσιοποίηση του επίμαχου βίντεο, κάτι το αποτέλεσε σωσίβιο για ολόκληρο το πολίτικο σύστημα. Τα αλλοπρόσαλλα μέτρα, το κλείσιμο δύο επαρχιών και το γεγονός πως κινητοποιήθηκε ο στρατός για ελέγχους έστρεψαν την προσοχή αλλού. Μέσα σε όλα αυτά ανακοινώθηκε και η απαγόρευση δημόσιων διαδηλώσεων και συναθροίσεων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας.
Φυσικά η πανδημία ήταν η πρόφαση, οι διαδηλώσεις έξω από τον χώρο που συνεδρίαζε η βουλή αν και μικρές σε μέγεθος φαίνεται να θορύβησαν τους κρατούντες. Στην Κύπρο τέτοιου είδους διαδηλώσεις είναι παντελώς σπάνιες αν αναλογιστεί κανείς τον μεγάλο αριθμό των σκανδαλών που ξέσπασαν στο παρελθόν. Στο παρελθόν οι οποιεσδήποτε μεγάλες διαδηλώσεις ήταν πολιτικά καθοδηγημένες και σε καμιά περίπτωση αυθόρμητη αντίδραση της κοινωνίας. Οι διαδηλώσεις για το βίντεο του Al Jazeera είχαν άλλο χαρακτήρα και αυτό φαίνεται να προκάλεσε ανησυχία.
Όποιος προσπαθούσε να επαναφέρει το θέμα των διαβατήριών στο προσκήνιο κατηγορείτο πως το έκανε για να επωφεληθεί από την αναταραχή και πως καθοδηγούταν από μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Ακόμα και απλοί πολίτες σύρθηκαν στα αστυνομικά τμήματα για υποκίνηση διαδηλώσεων. Οι θιασώτες αυτή της λογικής υποστηρίζουν πως πρωταρχικό μέλημα θα πρέπει να είναι η αναχαίτηση της πανδημίας. Λες και δεν μπορεί κανείς να ασχολείται ταυτόχρονα με δύο εξίσου σημαντικά θέματα.
Στην πορεία προέκυψε η παραίτηση του Ανδρέα Παράσχου από την Καθημερινή Κύπρου και η κυκλοφορία του βιβλίου του Μακάριου Δρουσιώτη. Τόσο ο Παράσχος όσο και ο Δρουσιώτης αναφέροντα σε φαινόμενα διαφθοράς και διαπλοκής που φθάνουν μέχρι το Προεδρικό. Οι συγκεκριμένες αναφορές σε συνδυασμό με το βίντεο του Al Jazeera θα έπρεπε να προκαλέσουν πολιτικό σεισμό στην Κύπρο, έχουν όμως σαφώς υποβαθμιστεί. Σε πρώτο πλάνο παίζει η διαχείριση της πανδημίας.
Το Κυπριακό
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η εργαλειοποίηση μια κρίσης δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο στην Κύπρο. Το Κυπριακό πρόβλημα χρησιμοποιείτο για χρόνια με αυτό τον τρόπο, ειδικά σε περιόδους σχετικής ευμάρειας. Εδώ και 47 χρόνια οι στιγμές είναι κρίσιμες και τίποτα δεν γίνεται. Όταν υπήρχε κινητικότητα στο Κυπριακό τα υπόλοιπα έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα. Φυσικά και η επίλυση του Κυπριακού έχει προτεραιότητα λόγω των μακροπρόθεσμων προβλημάτων που δημιουργεί η διαιώνιση του status quo. Η προβληματική λειτουργία ενός ολόκληρου κράτους μέσω του δικαίου της ανάγκης από το 1963, είναι ίσως η σημαντικότερη συνέπεια εξ’ αυτών. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα από την καταψήφιση του προϋπολογισμού κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καμιά σχετική πρόνοια στο Κυπριακό Σύνταγμα.
Δεν μπορεί όμως η οποιαδήποτε μορφή κρίσης να καλύπτει όλα τα υπόλοιπα. Κάποιοι θέλουν να αποσιωπώνται γεγονότα και καταστάσεις που τους αφήνουν εκτεθειμένους. Συνήθως είναι οι ίδιοι που επικαλούνται τις κρίσιμες στιγμές είτε αυτές αφορούν την πανδημία, είτε το Κυπριακό, είτε στο πρόσφατο παρελθόν την οικονομική κρίση.
Συμπέρασμα
Φυσικά ο αντίλογος λέει πως ο μέσος Κύπριος πολίτης έχει να διαχειριστεί τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, οπότε όταν τίθεται θέμα επιβίωσης τα υπόλοιπα έρχονται δεύτερα. Από την άλλη όμως ολόκληρη η κοινωνία βρίσκεται σε σύγχυση καθώς συνηθισμένη τόσα χρονιά να διαχειρίζεται μόνο ένα σημαντικό θέμα όπως το Κυπριακό, δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί πολλαπλά σοβαρά ζητήματα. Ο συνδυασμός και των δύο αυτών γεγονότων μαζί με τη γενική απαξίωση, έχει σαν αποτέλεσμα ο καθένας να ασχολείται με αυτό που τον απασχολεί περισσότερο.
Για τους περισσότερους πολίτες πρωταρχική σημασία έχουν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και εκεί επικεντρώνονται. Αυτό είναι που αξιοποιούν όσοι θέλουν να στρέψουν την προσοχή αλλού. Βασικό τους επιχείρημα είναι να ξεπεραστεί η κρίση και μετά ασχολούμαστε με οτιδήποτε άλλο. Μέχρι φυσικά να ασχοληθούμε, το θέμα θα έχει ξεφουσκώσει και ξεχαστεί. Ίσως απλά παραμείνει στο προσκήνιο λόγω των βουλευτικών εκλογών για να τύχει πολιτικής εκμετάλλευσής και όχι για να γίνουν ρηξικέλευθες αλλαγές που θα περιορίσουν τα φαινόμενα διαπλοκής και διαφθοράς. Βάσει της εμπειρίας που έχουμε, από προηγούμενες περιπτώσεις, δεν υπάρχει αμφιβολία πως κάτι παρόμοιο θα γίνει και με το θέμα των διαβατηρίων.