Από τον Σίμο Ανδρονίδη
Το Νησί Ναούρου στον Ειρηνικό ωκεανό συμπυκνώνει την λειτουργία του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, την παραστατική εκμετάλλευση-συσσώρευση, την σημερινή εξάντληση-αποστέρηση από τη γη. Σε αυτό το μικρό νησί οι αντινομίες του συγκεκριμένου κοινωνικοικονομικού σχηματισμού, οι κύκλοι & οι ρυθμοί του, οξύνονται στο έπακρο..
Η σημερινή ερημοποίηση της γης, που ακολούθησε δεκαετίες ανάπτυξης και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φωσφορικού άλατος, διαμεσολαβείται με την πρακτική διαχείρισης και ελέγχου των προσφυγικών ροών-υποκειμένων. Όπως επισημαίνει η Βασιάννα Κωνσταντοπούλου: «Μέχρι τη δεκαετία του 1990, τα αποθέματα φωσφορικού άλατος έχουν εξαντληθεί και οι μακρόχρονες δραστηριότητες εκσκαφής αφήνουν το 80% της έκτασης του νησιού αποψιλωμένο από τους φυσικούς τους πόρους και μη κατοικίσιμο».[1]
H διαδικασία συγκέντρωσης κεφαλαίου διαμέσου της ουσιαστικής υφαρπαγής της γης (με παλαιές & σύγχρονες μεθόδους) δεικνύει την τάση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής να «διαλέγεται» με τον χώρο, να «αναπαράγει» φαντασιακά-πρακτικά τη γη ως προτεραιότητα, πεδίο όπου συνυφαίνονται ενδο-καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί για την ακριβή «τιμαριοποίηση» της γης. Γράφει ο Κωστής Χατζημιχάλης: «Η γη, πρώτα απ’ όλα, έχει υλική, φυσική υπόσταση, με συγκεκριμένες γεωμετρίες, έχει διαστάσεις και θέση, μπορεί να εντοπιστεί σε έναν χάρτη».[2]
Η γη δύναται να αξιοποιηθεί, να μεταβεί στη σφαίρα της οικονομία εντάσεως, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ναούρου.
Το μικρό νησί πλέον «αναπαράγει» σταθμίσεις του σύγχρονου γίγνεσθαι, εναλλάσσοντας τις έννοιες της αλλοτρίωσης με την ανάγκη διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού..
Πραγματικά, σε αυτό το νησί ο καπιταλισμός κινείται μεταξύ προσαρμογής (μετά την ‘εξάντληση’ του φυσικού περιβάλλοντος) και μίας ‘συμβολής’ στην επιδίωξη από-κοπής προσφυγικών-μεταναστευτικών υποκειμένων, που, πλέον συνιστούν ένα ιδιαίτερο ‘υπερ-πλεονάζον’ προσωπικό.
‘Έτσι, μετά από συμφωνία με την κυβέρνηση της Αυστραλίας, στο Ναούρου έχουν συγκροτηθεί ‘επικράτειες΄ εγκλεισμού προσφύγων και μεταναστών, εκεί όπου λαμβάνει χώρα η διαδικασία της ‘νέας’ απαλλοτρίωσης, της πειθάρχησης ανθρώπων που φέρουν το διακριτό στίγμα του μετακινούμενου, του σύγχρονου εξόριστου..
Και είναι αυτή η μετακίνηση η οποία και δύναται να προσδιοριστεί ιδεολογικά, να ελεγχθεί πολιτικά, να διωχθεί ποινικά (σε περίπτωση εισόδου στη χώρα).. Σε αυτές τις ζώνες συγκέντρωσης προσφύγων & μεταναστών, η έννοια του πολιτικής-επιστημικής κυβερνολογικής προσλαμβάνει διφυή χαρακτηριστικά: αφενός μεν κανοναρχεί επί του πλαισίου άσκησης πολιτικής του Ναούρου, (είτε διαλέγεται μαζί του), αφετέρου δε εφαρμόζεται εν είδει δικαίου, ιδιαίτερα προσαρμοστικού & κινούμενου, για μετακινούμενα υποκείμενα..
Η έννοια του συνόρου (ή των συνόρων-χώρων) μετατοπίζεται όσο χρειάζεται για να μετατοπίσει τα όρια του σώματος-δέκτη το οποίο ενσωματώνει την πολιτική ταχύτητα της συγχρονίας, παραδοσιακές μεθόδους ‘εξάντλησης’-βασανισμού (με βάση εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας), τεχνολογίες προσομοίωσης με το φαντασιακό και το πρακτικό στοιχείο σύγχρονων δυτικών κοινωνιών: ότι εκκινεί ως διαχείριση, δύναται να μετασχηματιστεί σε εγκλήσεις πολλαπλού ελέγχου & καταμερισμού συγκεκριμένων ευθυνών..
Να προσλάβει τη μορφή διακρατικών-κυβερνητικών συμφωνιών κινητοποίησης, (έκτακτης κινητοποίησης για ‘έκτακτα’ σώματα), κατασταλτικής ρηγμάτωσης, διαμορφώνοντας τους όρους και τις προϋποθέσεις για την δομική εναλλαγή των εννοιών του συμβολικά και πρακτικά απροσπέλαστου και της δυνητικής όσο και πραγματικής προσπελασιμότητας.
Τα κέντρα κράτησης στον Ειρηνικό ωκεανό συνιστούν το μη εμφανές σύνορο, το οποίο και, στις μορφές της τωρινής ζωής, της λειτουργικής μνήμης των προσφύγων-μεταναστών (και του καθεστώτος της παρατήρησης) ‘εγχαράζεται στα σώματα ως σύνορο ‘απαγορευμένο’, που όταν ανοίγει, ανοίγει κατά το δοκούν..
Το Ναούρου καθίσταται η μικρογραφία του μείζονος κόσμου, πλαίσιο διάφορων πλαισιώσεων, όπου ο καπιταλισμός αναπαράγεται αποξενώνοντας & υφαρπάζοντας, ‘ενσαρκώνοντας’ παράλληλα τον λόγο της αέναης προόδου, της ‘χιλιαστικής’ διάρκειας.
Όσο εμβαθύνει, εγγράφει τάσεις κυκλικότητας, αλλαγής προτύπου, την ίδια στιγμή που καθιστά τις ‘επικράτειες’ εγκλεισμού σχεδόν ανώνυμες καπιταλιστικές επιχειρήσεις διαχείρισης δυναμικού που λειτουργούν με διοικητή-manager.. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πως η έννοια της ‘κινητής κυριαρχίας’ της Pandolfi λαμβάνει την όψη της λειτουργικής κυριαρχίας, του εν δυνάμει αποικιοκρατικού (διοίκησης) μέσα στο κεφαλαιοκρατικό.. Το Ναούρου είναι η αναπαράσταση του δυνατού κόσμου..
Οι αντιφάσεις οξύνονται & ξεσπούν, αφήνοντας ίχνη συσσώρευσης, αλλοτρίωσης και κοινωνικής μεταβολής.. Η ερημοποίηση της γης επιδεικνύει πρωτοβουλίες (κυβερνητικές & μη), αποκρυσταλλώνει στο πεδίο του κοινωνικού το διακύβευμα-πρόταγμα της μνήμης, της διεκδίκησης της, καθώς και της ταυτότητας της παράδοσης. Ο εργάτης στις βιομηχανίες εξόρυξης, αποκτά την ιδιότητα του αποστερούμενου και του οικειοποιούμενου του ‘μύθου’ του άλλου, του σημερινά (και χθεσινά) ικανού και του δυνατού.
Μετά από τις συνηχήσεις της αποικιοκρατικής τομής και της ταχείας οικονομικής-καπιταλιστικής ανάπτυξης, παραμένουν τα επίχειρα αυτής, η εξάντληση του φυσικού περιβάλλοντος, κοινωνικές ανακατατάξεις, η συγκέντρωση ‘μαύρου’ χρήματος παράλληλα με την συγκέντρωση και τον ‘εξορθολογισμό’ ανθρώπων. Ένας κόσμος σε κίνηση. Το Ναούρου αποτελεί το αμάλγαμα του ιστορικού καιρού που διανύουμε, ‘ζώνη εδαφικοποίησης’ σχέσεων και επαναρύθμισης αυτών των σχέσεων, πεδίο παραγωγικών μεταβολών, αμάλγαμα που εγγίζει καπιταλιστικές αναπαραστάσεις-«τεχνικές» και λόγους διακυβέρνησης σε διεθνές επίπεδο..
[1] Βλέπε σχετικά, Κωνσταντοπούλου Βασιάννα, ‘Νησί Ναούρου: ‘Η χωματερή του καπιταλισμού’, Pass-World, 12/01/2017, pass-world.gr
[2] Βλέπε σχετικά, Χατζημιχάλης Κωστής, ‘Κρίση χρέους και υφαρπαγή γης’, Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2014, σελ.28.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 4.2.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
