Άννα Μαρία Αρβανιτίδου
Το Πάσχα θεωρείται η μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού. Είναι το πέρασμα από την Γη της δουλείας στη Γη της ελευθερίας. Ο Χριστός υπέμεινε υπομονετικά τα πάθη του χωρίς να πάψει να μιλά για τα πιστεύω του. Η χριστιανική αυτή γιορτή συγκίνησε τους Έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα. Η Μεγάλη Βδομάδα πέρα από κάλεσμα των πιστών στην εκκλησία για προσευχή, αποτέλεσε ορόσημο στην ελληνική παράδοση δίνοντας στους Έλληνες ζωγράφους την έμπνευση και συναίσθημα κατάνυξης ώστε να δημιουργήσουν σημαντικά έργα.
Παρόλο που το Πάσχα είναι μια μεγάλη γιορτή δε βρίσκονται πολλά έργα ζωγραφικής. Τα λίγα αλλά χαρακτηριστικά έργα, θα λέγαμε ότι παρουσιάζουν την πραγματική ελληνική τέχνη του προηγούμενου αιώνα. Η ερμηνεία του ευαγγελίου παρουσιάζεται μέσα από την εικονογραφική παράδοση της ελληνικής ζωγραφικής.
O Κωνσταντίνος Παρθένης, εκπρόσωπος του Μοντερνισμού, δημιουργεί το έργο «Πάσχα» το 1917. Ο Ιησούς πεσμένος στην αγκαλιά της Παναγίας και οι δυο γυναίκες δεξιά κι αριστερά να θρηνούν. Στην παράταση κυριαρχεί το μπλε χρώμα σε διάφορες αποχρώσεις με το νεκρό σώμα να έχει το δικό του φως. Η σύνθεση με την Παναγία και τον Ιησού δημιουργεί έναν κύκλο με καμπύλες γραμμές που κατευθύνουν το μάτι του θεατή με ομαλό τρόπο να νιώσει πως δεν υπάρχει τίποτα ανάμεσα σε μια μάνα με τον νεκρό παιδί της. Η παντοδύναμη αγκαλιά της μάνας χωράει μόνο το παιδί της εκείνη τη στιγμή και τίποτε άλλο. Στο έργο συναντάμε τον συγκερασμό βυζαντινής τεχνικής με τα δυτικά πρότυπα της εποχής , έναν κόσμο πέρα από ιλλουσιονιστικές τεχνικές και νατουραλισμούς. Μια συγκίνηση που απορρέει από την ίδια την εικονογραφική απόδοση των μορφών που η χαρακτηριστική τους καμπυλότητα προσφέρει μια οργανική ενότητα. Την ενότητα ως μήνυμα του Πάσχα.
Ο Νικηφόρος Λύτρας μας παρουσιάζει με τον δικό του μοναδικό τρόπο μια «μικρή» στιγμή που την κάνει να φαίνεται σπουδαία. «Το ωόν του Πάσχα» απεικονίζει ένα νεαρό κορίτσι να κάθεται στο φτωχικό του δωμάτιο και να ξεφλουδίζει ένα κόκκινο αβγό. Με ένα τρυφερά ρεαλιστικό τρόπο ο ζωγράφος δείχνει πως μια λεπτομέρεια της καθημερινής ζωής μπορεί να γίνει σπουδαία. Πόση αρμονία μπορεί να συγκεντρωθεί μέσα από τις αντιθέσεις των χρωμάτων της ελληνικής φύσης. Τα λιγοστά αντικείμενα στο έδαφος στολίζουν το δωμάτιο του κοριτσιού και συμπληρώνουν την ήρεμη ατμόσφαιρα. Το έργο αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα αληθινής ελληνικής.
Άλλο ένα έργο με θέμα το Πάσχα είναι η «Μεγάλη Παρασκευή» του Θεόδωρου Ράλλη. Η απόλυτη κατανυκτική ατμόσφαιρα βρίσκεται σε μια μικρή και ταπεινή εκκλησία της υπέθρου τη στιγμή που νεαρά κορίτσια στολίζουν τον Επιτάφιο. Οι λιγοστές και φθαρμένες αγιογραφίες στους τοίχους ενισχύουν την ταπεινότητα των ανθρώπων της εποχής και παράλληλα δείχνουν το μεγαλείο του Επιταφίου. Ο Ράλλης απεικόνιζε συχνά σκηνές από την εκκλησιαστική ζωή της Ελλάδας και αυτή η μοναδικά ελληνική σκηνή του επέτρεψε να ξεδιπλώσει το καλλιτεχνικό του ταλέντο με μοναδική τεχνική – από τη νεκρή φύση πάνω αριστερά, μέχρι τον τρόπο που το φως των κεριών παιχνιδίζει απαλά στις σκιές και τα ολοζώντανα λουλούδια που είναι διασκορπισμένα στο πάτωμα. Το έργο αναρτήθηκε το 1893 στο Σαλόνι του Παρισιού με την πεποίθηση του καλλιτέχνη ότι μπορεί να δείξει την ομορφιά της ελληνικής παράδοσης.
Ο Ουμβέρτος Αργυρός, ζωγράφος της Σχολής του Μονάχου, φιλοτεχνεί το έργο «Ανάσταση» το 1932. Ένα μοναδικό έργο ζωγραφικής με το δικό του φως. Δυο γυναίκες με παραδοσιακές στολές γυρνούν από την Εκκλησία με αναμμένες λαμπάδες. Το φως, ως κάτι το μοναδικό και το μαγικό φωτίζει τα χαρούμενα πρόσωπά τους. Σίγουρες για το μήνυμα της Ανάστασης κοιτάζουν το Φως ως σύμβολο της αισιοδοξίας. Με το έργο του αυτό δείχνει τη ζωή στο χωριό αυτές τις μέρες με πλήθος κόσμου να πηγαίνει στην Εκκλησία η οποία είναι φωτισμένη αυτό το άγιο βράδυ. Έργο που μεταφέρει την παράδοση της ελληνικής αγροτικής πραγματικότητας μέσα από τη μοναδικότητά του.