Δυστυχώς, για όλους εμάς που μελατάμε την πολιτική, η παρατήρηση του πώς παράγεται αυτό που ο Αργεντινο-μεξικανός φιλόσοφος Ενρίκε Ντούσελ αποκαλεί «φετιχοποίηση» της εξουσίας καταλήγει να μας εξοργίζει. Όταν μιλάμε για φετιχοποίηση, εννοούμε ένα αντικείμενο ή μια πράξη που μετουσιώνεται στο «ένα και μοναδικό» που προκαλεί ευχαρίστηση. Για αυτό, κάνει λόγο επίσης και για ερωτικοποίηση της πολιτικής. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας πρόκειται για φετιχοποίηση της εξουσίας από την ίδια την εξουσία κι αυτό παρατηρείται στην εκλογική στρατηγική της αντιπολίτευσης σε αυτές τις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου.
- Αποκλειστική μετάφραση για το Νόστιμον Ήμαρ: Afterwords
Κατ’αρχάς, το είδος της προσέγγισης. Ο σχεδιασμός της αντιπολίτεσυσης της δίνει μια ουσιαστική θέση στην προσέγγιση της πραγματικότητας με τρόπο (επιστημονικά μιλώντας) που υπερτερεί στο ποσοτικό ζήτημα. Η πραγματικότητα είναι μετατρέψιμη (και κατανοητή) μόνο ως στοιχεία. Το ποσοτικό, το οικείο, είναι λίγο λιγότερο από απορριπτέο. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ένας καλός δημοσκόπος μπορεί να «κατευθύνει» το είδος απάντησης που επιθυμεί. Δεύτερον, κάτι που προκύπτει από την πρώτη συνθήκη, πρόκειται για αλλοίωση του «είδους των εκλογών» που πραγματοποιούνται στη χώρα την 6η Δεκεμβρίου.
Εξηγούμαι. Οι εκλογές είναι τοπικές, περιφερειακές, κι όχι εθνικές. Δεν ψηφίζουμε για το εάν συμφωνούμε με τον Νικολάς Μαδούρο και την πολιτική του, αλλά για να εκλέξουμε τους αντιπροσώπους μας για την Εθνοσυνέλευση στην περιφέρεια που κατοικούμε. Γιατί λοιπόν να μετατρέψουμε 167 διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις σε μία και μοναδική; Η απάντηση έχει να κάνει με τη στρατηγική ψυχολογικής χειραγώγησης που εφαρμόζεται.
Ο σκοπός είναι να εστιάσουμε σε όλα τα προβλήματα (τα υφιστάμενα) σαν μια αποκλειστική ευθύνη του Προέδρου. Πρόκειται για τη θεωρία της «τιμωρητικής ψήφου». Έχει να κάνει επίσης με το να προσπαθείς να βάλεις στο ίδιο πλοίο όλους τους υποψηφίους του Μεγάλου Πατριωτικού Πόλου (GPP) και του PSUV με μια επίδραση «αεροπλανοφόρου» αλλά αντίστροφα αυτή τη φορά (επίδραση υποβρυχίου θα λέγαμε εδώ λόγω της προσπάθειας βύθισης).Οι εκλογές δεν είναι εθνικές, είναι ειδικές. Πρόκειται για την ίδια στρατηγική που εφαρμόστηκε το 2013 κατά την εκλογή των δημάρχων και κυβερνητών. Το πρόβλημα είναι ότι γίνεται έτσι μια πράξη μικρής πολιτικής, αυτής που απορρέει από τη φετιχοποίηση. Μια πράξη που διακρίνεται από τη λογική χειραγώγησης του επονομαζόμενου εκλογικού μάρκετινγκ.
Τρίτον, αυτή η ηγεμονία της ποσοτικής εστίασης είναι επίσης σχετική. Και λέω σχετική, γιατί έαν ήταν μια σοβαρή στρατηγική, θα έδειχνε ότι, δεδομένης της μορφής του εκλογικού συστήματος της Βενεζουέλας, το να εξασφαλίσεις περισσότερες ψήφους δε σημαίνει ότι εξασφαλίζεις απαραίτητα και περισσότερους υποψήφιους. Ο λόγος είναι ότι στις πολιτείες με μεγαλύτερο πληθυσμό, για να εκλεγεί κάποιος χρειάζεται περισσότερες ψήφους. Αυτό σημαίνει ότι ο εκπρόσωπος εκπροσωπεί μεγαλύτερο αριθμό ψηφοφόρων.
Αυτό εξηγεί το γιατί πέντε (5) πολιτείες συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη ποσότητα ψηφοφόρων (51,76% του συνόλου), αυτές της Σούλια (2.404.004 ψηφοφόροι, 1355 εκλογικά κέντρα), της Ντιστρίτο Καπιτάλ της πρωτεύσουσας Καράκας (1.638.451 ψηφοφόροι και 891 εκλογικά κέντρα), της Μιράντα (1.042.415 και 637 κέντρα), του Καραμπόμπο (1.548.239 και 719 αντιστοίχως), της Λάρα (1.251.452 και 1051 αντιστοίχως) και της Αράγουα (1.203.963 και 637 κέντρα). Ωστόσο, εκλέγουν μόλις 64 βουλευτές (39% της Εθνοσυνέλευσης). Εξ αυτών 15 από εκλογικούς καταλόγους και 49 με σταυρό. Οι εναπομείνασες 18 πολιτείες, που περιλαμβάνουν 9.412.389 ψηφοφόρους (48,26% του συνόλου) εκλέγουν 100 βουλευτές. Αυτό μεταφράζεται ως εξής: ακόμη και στο υποθετικό σενάριο που η αντιπολίτευση κερδίσει στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου η αντιπολίτευση συγκεντρώνει τη δυναμική της, ακόμη κι έτσι ο Μέγας Πατριωτικός Πόλος (GPP) και το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) μπορούν να εξασφαλίσουν περισσότερους εκλεγμένους. Ωστόσο, κανείς δε μιλάει για αυτήν την ποσοτική πλευρά του πράγματος. Είναι η στρατηγική της σιωπής που σκοπό έχει να σου κλείσει τα μάτια.
Τέταρτον, δε γίνεται λόγος ούτε για το ότι το εκλογικό ιστορικό (1998-2014) της πολιτικής συμπεριφοράς στη χώρα μας, δείχνει πως υπάρχουν τρεις τύποι περιφερειών: 1) εκείνες όπου νικούσε πάντα ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος (GPP) και το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV), 2) εκείνες όπου πάντα νικούσε η αντιπολίτευση και 3) εκείνες όπου οι δυνάμεις επικρατούσαν εκ περιτροπής. Οι πρώτες είναι συνολικά 38 περιφέρειες, οι οποίες εκλέγουν 46 αντιπρόσωπους από το σύνολο των 167. Οι δεύτερες, μόλις 17 περιφέρειες, που εκλέγουν 18 βουλευτές. Δηλαδή, σύμφωνα με το εκλογικό ιστορικό, ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος και το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας ξεκινούν με σιγουριά από μια πιθανή βάση 46 βουλευτών, ενώ η αντιπολίτευση 18. Η πραγματικότητα αυτή, είναι, μεταξύ άλλων επιπρόσθετων στοιχείων, συνυφασμένη με το είδος του υποψηφίου αλλά και τις δυνάμεις που τον συνοδεύουν.
Στο σημείο αυτό, υπάρχουν σημαντικές διαφορές που πρέπει να καταδείξουμε και οι οποίες μπορούν να έχουν κάποιον αντίκτυπο. Αυτό που απομένει είναι 32 περιφέρειες, στις οποίες ο ανταγωνισμός θα είναι πολύ σκληρός, διότι εκεί εκλέγονται 49 βουλευτές. Αυτοί θα είναι οι 113 εκλεγμένοι ονομαστικά. Οι υπόλοιποι εκλέγονται με εκλογικό κατάλογο. Αναμένεται, και λόγω του εκλογικού ιστορικού, ότι το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας θα πάρει 25 και η Δημοκρατική Ενότητα Στρογγυλό Τραπέζι (MUD) 26 από τις 51 (περιφέρειες) του καταλόγου. Συνολικά, από την ανάλυση του ιστορικού, προκύπτει ότι το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας πιθανόν να ξεκινήσει από μια βάση εκλεγμένων που θα αποτελείται από 71 βουλευτές, ενώ η MUD 44. Όσον αφορά τους τρεις ντόπιους βουλευτές, είναι πιθανόν να υπάρξει μια σχέση 2 προς 1, προς όφελος του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας.
Το διώνυμο Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας/Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος (PSUV/GPP) διεξήγαγε εσωτερικές εκλογές, και στις 87 περιφέρειες, έχοντας μεγάλο αριθμό υποψηφίων, συμπεριλαμβανομένων νέων και γυναικών, πραγματοποιώντας μια μεγάλη δημοκρατική προσπάθεια συμμετοχής. Η αντιπολίτευση διεξήγαγε εκλογές μόνο σε 33 από τις 87 εκλογικές περιφέρειες, ενώ ο συνδυασμός PSUV/GPP σε όλες. Ο συνδυασμός PSUV/GPP παρουσίασε 1162 υποψηφίους προς εκλογή από την εκλογική βάση, ενώ η αντιπολίτευση μόνο 40. Συνεχίζοντας με το φετιχισμό της προσέγγισης, το δεδομένο αυτό μαρτυρά μια σημαντική απόκλιση που μπορεί να έχει αντίκτυπο στην κινητοποίηση. Επίσης, δεν μπορεί να αποφευχθεί το γεγονός ότι αυτές οι εκλογικές περιφέρειες (οι 87 ορισμένες από το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE) ), έχουν σχηματιστεί πάνω στους υπάρχοντες δήμους, και ότι από το σύνολο των 335 δήμων της χώρας ο συνδυασμός PSUV/GPP επικράτησε σε 242, ενώ η αντιπολίτευση μόλις σε 75. Σε ποσοστά (και πάλι ποσά), αυτό εκφράζεται με ένα 72,2% προς όφελος της Κυβέρνησης. Το δεδομένο αυτό δε μπορεί να περάσει απαρατήρητο.
Για τον λόγο αυτό, η επικοινωνιακή στρατηγική της αντιπολίτευσης περιλαμβάνει την προώθηση της δυσαρέσκειας εξαιτίας των προβλημάτων που προκαλούνται από την έλλειψη εφοδιασμού, την αποθεματοποίηση και τη νομισματική κερδοσκοπία που στραγγαλίζει την οικονομία της Βενεζουέλας. Η πρόκληση αναστολών στο εκλογικό αυτό σώμα του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας, έναν πραγματικό εκλογικό μηχανισμό, αποτελεί κέντρο βάρους της αντιπολιτευτικής στρατηγικής. Εξού και το είδος της προπαγάνδας και η χρήση μη σοβαρών δημοσκοπήσεων, που μιλούν για νίκη, φουσκώνοντας μια πραγματικότητα προκειμένου να προκληθεί το «αποτέλεσμα βελτιστοποίησης της ψήφου», δηλαδή το να ψηφίζεις εκείνον που πιστεύεις ότι θα βγει, για να μη πάει χαμένη η επιλογή σου. Όπως δείχνει ένας από τους διασημότερους δημογράφους, το αληθινό αντικείμενο αντιπαράθεσης του PSUV/GPP θα είναι η οικονομική κατάσταση και σε αυτό βασίζεται η στρατηγική της αντιπολίτευσης.
Από όλα αυτά μπορούμε να συμπεράνουμε διάφορα σενάρια. Πρώτον, ότι θα λειτουργήσει η στρατηγική κινητοποίησης του εκλογικού μηχανισμού PSUV/GPP στο βέλτιστο βαθμό, μειώνοντας στο ελάχιστο τα άκυρα ή τα λευκά, τα οποία μετράνε εις βάρος τους. Στο σενάριο αυτό, ο PSUV/GPP θα λάμβανε μια πρώτη πλειοψηφία, το πολύ 88 με 93, λίγο πολύ στα ίδια επίπεδα με τα σημερινά. Η αντιπολίτευση θα λάμβανε 87 το πολύ. Το σενάριο αυτό θα συνεπαγόταν την κριτική αναθεώρηση της λειτουργίας όσον αφορά τις δημόσιες πολιτικές του μπολιβαριανού σχεδίου. Από άποψη γεωγραφική, σημαίνει ότι ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος/Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα θα διατηρήσει την ιστορική κυρίαρχή του συμπεριφορά στις περιφέρειες οι οποίες συναποτελούν τις πολιτείες Ντιστρίτο Καπιτάλ, Αράγουα, Μιράντα, Καραμπόμπο, Βάργκας και Σούλια.
Ένα δεύτερο σενάριο θα ήταν μια πολύ περιθωριακή νίκη του Μεγάλου Πατριωτικού Πόλου/Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος έναντι της αντιπολίτευσης, ως απόρροια της επικοινωνιακής στρατηγικής της «απογοήτευσης» από την κυβέρνηση Μαδούρο. Στην στρατηγική αυτή κλειδί αποτελεί το «αποτέλεσμα ασφαλείας» των δημοσκόπων που χειραγωγούν την αντίληψη του κόσμου και επιμένουν να παρουσιάζουν στην ανάλυσή τους τις εκλογές ως «εθνικές εκλογές» και ότι η κυβέρνηση βρίσκεται σε άρνηση, και αυτό μεταδίδεται αυτόματα μέσω μιας «τιμωρητικής ψήφου» ενάντια στους υποψηφίους του PSUV/GPP. Στο σενάριο αυτό, με συμμετοχή πολύ υψηλή (75-80%) ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλος θα επικρατούσε, με πολύ μικρή διαφορά, δηλαδή πέντε (5) ή εφτά (7) βουλευτών. Από γεωγραφική άποψη, αυτό θα σήμαινε για την εκλογική συμπεριφορά, πως η αντιπολίτευση, προϊόν της εκστρατείας σύγχυσης και απογοήτευσης, θα κατάφερνε να αναχαιτίσει το μηχανισμό του Μεγάλου Πατριωτικού Πόλου κι εκείνος θα κινητοποιούταν, χωρίς όμως να προσδιορίζεται η ψήφος προς τους εγγεγραμμένους υποψηφίους. Αυτό θα παρατηρούταν στον αυξημένο αριθμό των λευκών. Από πολιτική άποψη, αυτή η ήττα της αντιπολίτευσης, θα ήταν μια νίκη, εφόσον θα της επέτρεπε να πάρει την πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή πολιτικού δημοψηφίσματος εντός του 2016, εν μέσω διακυβέρνησης Μαδούρο.
Ένα τρίτο σενάριο, απολύτως καταστροφικό για τον GPP/PSUV είναι ότι θα προκληθεί μια σημαντική αποχή της τάξεως του 30-35%, η αντιπολίτευση θα σημειώσει σχεδόν απόλυτο θρίαμβο στις πολιτείες-κλειδιά, όπως στο Ντιστρίτο Καπιτάλ, στη Σούλια, στη Μιράντα, στο Καραμπόμπο, στην Αράγουα, στη Λάρα, στην Μπαρίνας, στο Φαλκόν και θα επιβληθεί με μικρή διαφορά. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, θα πρέπει να εξετάσουμε το ζήτημα της συνύπαρξης μεταξύ της Εθνοσυνέλευσης και της εθνικής κυβέρνησης. Όλα αυτά τα σενάρια βασίζονται στην αποδοχή και στον σεβασμό των αποτελεσματων. Εν τούτοις, είναι ανησυχητικό ότι η αντιπολιτεύομενη Δημοκρατική Ενότητα Στρογγυλό Τραπέζι (MUD) θα δηλώσει ότι δεν αποδέχεται καμιά συμφωνία σεβασμού, ούτε όσα προέρχονται από το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλίο (CNE) ούτε τα αποτελέσματα της αποστολής της Ένωσης Νοτιοαμερικανικών Εθνών (UNASUR). Για αυτό άλλωστε έχουν δουλέψει, πείθοντάς μας ότι οι εθνικές δημοσκοπήσεις αποτελούν μια ακριβή ακτινογραφία της πραγματικότητας και σε αυτό λαμβάνουν σημαντική στήριξη από τα ξένα μέσα.
Μόνο ο αμοιβαίος σεβασμός και η προοπτική της συνύπαρξης μπορεί να μας απομακρύνει από ακραία και βίαια σενάρια.
Πηγή: www.aporrea.org
Συγγραφέας: Καθηγητής Juan Romero
Δευτέρα, 30/11/2015